جوان آنلاین: امروزه فواید و اثرات مثبت ورزش بر کسی پوشیده نیست و تقریباً همه ما توصیههای زیادی در رابطه با فعالیت بدنی و ورزش شنیدهایم. شاید باور و تصور عموم بر این باشد که ورزش و تربیتبدنی دارای یک معنا و مفهوم هستند و این دو مفهوم را در موقعیتهای متفاوت به جای هم به کار بریم. از این رو، باید به تعریف و تفسیر هر دو عنوان بپردازیم تا تفاوت آشکار شود.
تفاوتها و تشابهات ورزش و تربیت بدنی
در تعریف تربیت بدنی باید گفت: نوعی تربیت است که بهوسیله فعالیتهای جسمانی و بدنی، مجموعه وجود انسان را مورد تربیت قرار میدهد. تربیتبدنی فرایندی آموزشی ـ تربیتی از طریق فعالیت بدنی است که هدف آن توسعه همه جانبه انسان است.
تربیت بدنی شامل کسب و پردازش مهارتهای حرکتی، توسعه و نگهداری آمادگی جسمانی برای تندرستی و سلامت، کسب دانشهای علمی درباره فعالیتهای جسمانی، تمرین و توسعه تصور و ذهنیت مثبت از فعالیتهای جسمانی به عنوان وسیلهای برای اجرا و عملکرد انسان است. ورزش به فعالیتهای عادی جسمانی گفته میشود که براساس یک رشته قوانین و مقررات آن رشته و با اهداف تفریحی یا مسابقهای، نشاط شخصی، دستیابی به ورزیدگی، دستیابی به مهارت یا ترکیبی از این اهداف انجام میگیرد.
تربیت بدنی شامل یک فرایند آموزشی ساختاریافته است که از فعالیتهای بدنی برای افزایش مهارتها، تناسب اندام، دانش و نگرش افراد برای رشد و رفاه بهینه آنها استفاده میکند. این یک رویکرد سیستماتیک برای توسعه تواناییهای فیزیکی و ارتقای سلامت کلی است. از سوی دیگر، فعالیتهای بدنی به طیف وسیعتری از حرکات و تمرینهایی اطلاق میشود که افراد انجام میدهند از جمله بازیهای سنتی، ورزش و فعالیتهای تفریحی. این فعالیتها میتوانند مبتنی بر جامعه باشند و نیازهای فرهنگی خاص را منعکس کنند و بقا و اعتبار را ارتقا دهند. ورزش به عنوان زیرمجموعهای از فعالیتهای بدنی، شامل رویدادهای رقابتی سازماندهی شده است که اغلب بر توسعه مهارت، کار گروهی و آمادگی جسمانی تمرکز دارد، در حالی که تربیت بدنی یک فرایند آموزشی رسمی است، فعالیتهای بدنی طیف وسیعتری از حرکات را در برمیگیرد و ورزش زیرمجموعه خاصی از فعالیتهای بدنی است که بر رقابت و توسعه مهارتها تأکید دارد.
ورزش به مجموعه فعالیتهای سازمان یافته اطلاق میشود که باعث ورزیدگی – افزایش رقابتهای بدنی و یادگیری مهارتهای فیزیکی و روانی و حرکتی میشود. ورزش و فعالیت بدنی روزانه، برای افراد به طور خاص هم در زمینه جسمانی و هم در ابعاد روانی و اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. ورزش حتی برای مادران باردار اثرات مطلوب روی جنین دارد و در همه سنین تا سالمندی نمیتوان این اثرات را نادیده گرفت.
هر تلاشی برای حرکت و فعالیت بدنی مهم است و تأثیرات مثبتی هم بر ذهن و هم بر بدن خواهد داشت. در سنین میانسالی و سالمندی، ورزش در کنار پیشگیری از دیابت، فشار خون بالا، چاقی و خطرات اضافه وزن، تأثیر مثبت بر سلامت روان دارد که این دلیل مهم دیگری برای فعال بودن و حرکت کردن است و همچنین اثرات بسیار خوب اجتماعی به همراه دارد.
جوانانی که در ورزش شرکت میکنند، ممکن است از مزایای سلامت روانی اجتماعی فراتر از مزایایی که از دیگر اشکال فعالیت بدنی در اوقات فراغت به دست میآورند، بهرهمند شوند. مزایای سلامت روانی شامل سطوح بالاتری از شایستگی، اعتماد به نفس و عزت نفس است. تیمسازی، رهبری و انعطافپذیری خلقی در ورزش نیز مهارتهای مهمی برای به کارگیری در میدان و در طول زندگی هستند.
اثرات ورزش در سنین نوجوانی
همچنین نشان داده است که ورزش، افسردگی و افکار منفی و تمایلات خودکشی را در جوانان کاهش میدهد و باعث ارتقای شخصیت اجتماعی آنها نیز میشود و همچنین بهبود کیفیت خواب، افزایش حافظه و کیفیت زندگی را در بردارد. علاوه بر این، شرکت در ورزشهای گروهی در دوران نوجوانی ممکن است منجر به نتایج بهتری برای سلامت روان در بزرگسالی شود (به عنوان مثال، اضطراب استرس و افسردگی کمتر) برای افرادی که در معرض تجربیات نامطلوب دوران کودکی قرار دارند. علاوه بر فواید سلامت جسمی و روانی، ورزش میتواند صرفاً سرگرمکننده باشد. پیامدهای مثبت فعالیت بدنی بر سلامت روان و رفاه اجتماعی قابل توجه است و بر هر جنبهای از زندگی تأثیر میگذارد، در حالی که شاید فعالیت بدنی جایگزین کاملی برای درمان مسائل حاد روانی و پاسخی به برخی چالشهای سلامت روان نباشد، اما نقش مهمی در بهزیستی عاطفی و شناختی ما دارد که این امر برای جوانان بسیار بیشتر حائز اهمیت است.
فواید ورزش برای سلامتی کودکان
ورزش به تنفس صحیح کودک کمک و ضربان قلب او را تندتر میکند تا به واسطه آن بتوانند از عضلات خود استفاده کند. تشویق فرزندتان به فعالیت بدنی به او کمک میکند تا در دوران نوجوانی و بزرگسالی سالم بماند. فعالیت بدنی میتواند به رشد کودک کمک کند و استخوانها و ماهیچههای قوی بسازد. همچنین به آنها کمک میکند تا مهارتهای هماهنگی و حرکتی را توسعه دهند و خطر ابتلا به بیماریهای مزمن مانند بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را در کودک کاهش دهد و از افزایش وزن ناسالم کودک جلوگیری کند. ورزش همچنین فوایدی برای سلامت عاطفی و اجتماعی کودکان دارد. ورزش علاوه بر حمایت از سلامت جسمانی کودک، برای رشد و سلامت مغز کودک نیز مفید است و کمک میکند تا مهارتهای اجتماعی را بیاموزد و از رفتارهای ضد اجتماعی جلوگیری کند، تمرکز کودک را بهبود ببخشد و به آنها کمک کند تا مهارتهای کار تیمی و همکاری را فرابگیرند و به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در آنان
کمک میکند.
ورزش برای کودکان فوقالعاده لازم و ضروری است. کودکان به طور طبیعی و فطری به ورزش- بازی و تحرک علاقه نشان میدهند و این بازی و تحرک برای رشد و نمو اندامشان مفید است. وظیفه مربیان و والدین است که سعی کنند کودکان را به سوی ورزشها و بازیهایی هدایت کنند که فکر و روح - جسم و شخصیت آنان را ساخته و آنان را برای زندگی اجتماعی سالم آماده سازد.
ورزشهایی که به کودکان داده میشود، باید چنان باشد که به تربیت قوای فکری و جسمی و نظم روحی منجر شود. تکوین اخلاقی، عادتهای مطلوب، اطاعت از قانون، جوانمردی و همکاری را در آنها میتوان از طریق بازی افزایش داد. کودک میتواند از دیگران و با دیگران در اثر نگاهکردن، مقایسهکردن و تقلیدکردن
بیاموزد.
پس بر مربیان و والدین فرض است تا رسیدن به این هدف بزرگ از هیچ کوششی فروگذاری نکنند، همانطور که حضرت رسول اکرم (ص) میفرمایند: «هر کس کودکی دارد خود نیز تظاهر به کودکی نماید.»
* کارشناس ارشد تربیت بدنی