جوان آنلاین: وجیهه محمدیفلاح، مدیرکل بهزیستی استان البرز در گفتوگو با «جوان» یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه در حوزه معلولیت را آگاهیبخشی و آموزش دانسته و میگوید: در سازمان بهزیستی نیز تمرکز اصلی ما بر آموزش و پیشگیری قرار گرفته، زیرا پیشگیری همواره مقدم بر درمان است. بخش قابل توجهی از برنامههای سازمان با هدف پیشگیری از تولد افراد دارای معلولیت طراحی شده؛ از جمله انجام غربالگریهای گوناگون و ارائه مشاوره به خانوادههایی که سابقه معلولیت دارند تا پیش از اقدام به بارداری بتوانند تصمیم آگاهانه بگیرند و با مشکلاتی مانند اختلالات بینایی و شنوایی در فرزندان مواجه نشوند.
به اعتقاد وی موضوع آگاهسازی فقط محدود به خانوادهها نیست؛ نحوه مواجهه جامعه با این خانوادهها نیز بسیار مهم است.
محمدی میافزاید: متأسفانه برخی نگاههای ترحمآمیز یا رفتارهای ناشی از ناآگاهی برای خانوادههای دارای فرزند معلول آزاردهنده است. خانوادههای دارای کودک مبتلا به اوتیسم بیش از دیگران با سوءتفاهمها روبهرو میشوند؛ برای مثال گزارشهایی داریم از اینکه حتی تاکسیهای اینترنتی از ارائه خدمات به این خانوادهها خودداری میکنند.
محمدی یکی دیگر از چالشهای مهم را اشتغال افراد دارای معلولیت عنوان کرد و ادامه داد: خانوادهها سالها برای درمان و توانمندسازی فرزندشان تلاش میکنند، اما وقتی آن فرد به سن اشتغال میرسد، فرصتهای کاری محدود است. با اینکه بهزیستی متولی مستقیم اشتغال یا مسکن نیست، اما اغلب خانوادهها این مطالبات را از بهزیستی دنبال میکنند و این موضوع کار را برای سازمان دشوار میکند. بخشی از مشکلات نیز به ناترازی منابع بازمیگردد؛ قانون جامع حمایت از حقوق معلولان قانون کاملی است، اما منابع لازم برای اجرای کامل آن تأمین نشده و فاصله زیادی میان رقم پیشبینیشده و نیاز واقعی وجود دارد. با این حال طی سالهای اخیر اعتبارات بهزیستی رشد قابل توجهی داشته و نشان میدهد؛ دولت توجه بیشتری به حوزه معلولیت کرده است.
مدیرکل بهزیستی استان البرز رویکرد جدید سازمانبهزیستی را چرخش به سمت خانوادهمحوری ارزیابی کرده و بیان میکند: هدف این است که خدمات به جای انتقال افراد به مراکز شبانهروزی، در خانه و مراکز روزانه ارائه شود. رشد حق پرستاری نیز در همین راستا بوده تا خانوادهها بتوانند از فرزند خود در منزل نگهداری کنند. مراکز شبانهروزی با وجود تلاشهای نظارتی، همچنان چالشهایی دارند و واگذاری بخشی از آنها به بخش خصوصی نیز تمامی مشکلات را رفع نکرده است.
وی در پاسخ به اینکه چه اقداماتی باید در سطح سیاستگذاری و اجرا انجام شود، گفت: اصل موضوع، آگاهسازی جامعه است. اگر آگاهی عمومی افزایش یابد، بسیاری از مشکلات افراد معلول حل خواهد شد. در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان نیز برای دستگاههای فرهنگی مانند صداوسیما و وزارت ارشاد نقشهای مشخصی در حوزه فرهنگسازی تعیین شده، اما هنوز تا نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. بخش زیادی از نپذیرفتن افراد دارای معلولیت در جامعه ناشی از همین کمبود آگاهی است.
محمدی با تأکید بر اینکه در حوزه مناسبسازی نیز ستاد ملی مناسبسازی با ریاست وزیر کشور و دبیری بهزیستی تشکیل شده و در استانها زیر نظر استانداران فعالیت میکند؛ بیان کرد: مناسبسازی فقط ساخت رمپ و اصلاح معابر نیست، بلکه شامل دسترسی به اطلاعات، فضاهای مجازی، خدمات شهری و ساختمانها نیز میشود. در برنامه پنجساله جدید این ستاد تمرکز ویژهای بر فرهنگسازی و آگاهسازی شده است. علاوه بر معلولان، اقشار دیگری مانند سالمندان و مادران دارای کالسکه کودک نیز از مناسبسازی مناسب بهرهمند میشوند؛ جامعه ایران به سرعت به سمت سالمندی میرود و باید از هماکنون زیرساختها اصلاح شود.
مدیرکل بهزیستی استان البرز خاطر نشان میکند: با وجود قوانینی که ساختوسازهای جدید را ملزم به رعایت استانداردهای مناسبسازی میکند، هنوز با مواردی از رفع تکلیف مواجهیم؛ مثلاً رمپهایی با شیب غیرقابلاستفاده، صرفاً برای نشان دادن انجام کار ساخته میشود. در بخش فرهنگسازی، علاوه بر آموزش مستقیم، میتوان از فضای مجازی و فناوریهای نوین استفاده گسترده کرد. سازمان بهزیستی نیز تمرکز خود را بر بهرهگیری از فناوری گذاشته است. با این حال، باید پذیرفت نگاه جامعه به معلولیت اغلب در طول یک هفته از سال، یعنی هفته جهانی معلولان، جلب میشود و پس از آن دوباره به فراموشی سپرده میشود. این گلایهای است که افراد دارای معلولیت بارها مطرح کردهاند.
به اعتقاد وی حتی رعایت حقوق بدیهی مانند استفاده نکردن از جای پارک معلولان یا آزاد گذاشتن مسیر حرکت نابینایان، هنوز برای بسیاری از شهروندان نهادینه نشده است. فروشندگانی که اجناس را در مسیر تردد قرار میدهند یا رانندگانی که در جای پارک معلولان توقف میکنند، شاید ندانند که این رفتار، نقض حقی اساسی است.
