پوتین در نشست شنبه در سن پترزبورگ با گروهی از رهبران آفریقایی برای اولین بار پیش‌نویس توافقات به دست آمده در نتیجه مذاکرات هیأت‌های روسیه و اوکراین در مارس ۲۰۲۲ در ترکیه درباره ضمانت‌های امنیتی و شرایط کلی بی‌طرفی اوکراین را به نمایش گذاشت.
پوتین در صحبت‌های خود که کی‌یف با گذشت چند روز در مقابل آن سکوت کرده، اوکراین را مسئول کارشکنی در مذاکرات خواند و در اشاره به توافقات صورت گرفته در آن زمان گفت: بعد از این که ما نیروهای خود را از کی‌یف خارج کردیم--همانطور که قول داده بودیم-- مقامات کی‌یف [تعهدات خود] را در زباله‌دان تاریخ انداختند. همه چیز را رها کردند.
او سپس این سوال را مطرح کرد که بعد از این خلف وعده، چه ضمانتی وجود دارد که اوکراین از توافق‌های آینده کنار نکشد؛ با این حال گفت روسیه حتی در چنین شرایطی از مذاکره خودداری نمی‌کند.
توافقی که به نغع غرب نبود
در تصاویری که از این سند تحت عنوان «معاهده بی‌طرفی دائمی و تضمین‌های امنیتی اوکراین» منتشر شده و تاریخ انتشار نسخه اولیه آن ۱۳ آوریل ۲۰۲۲ (حدود هفت هفته بعد از آغاز درگیری‌ها در اوکراین) است، علاوه بر کلیات که در سند اصلی ذکر شده، در سندی ضمیمه جزئیات هم به مذاکره دو طرف رسیده است.
در این پیش‌نویس تصریح شده اوکراین باید «بی‌طرفی دائمی» خود را در قانون اساسی این کشور قید کند و همچنین عدم عضویت اوکراین در ناتو عنوان شده است. در این سند، روسیه، چین، ایالات متحده، انگلیس و فرانسه به عنوان ضامن، فهرست شده‌اند.
پوتین شنبه ضمن نمایش این سند گفت: هرگز با طرف اوکراینی توافق نکردیم که متن محرمانه باشد اما هرگز آن را قبلاً نشان ندادیم و درباره آن اظهارنظر نکردیم. این پیش‌نویس را رئیس گروه مذاکره‌کننده کی‌یف با حروف اول نام خود امضا کرد. او امضای خود را پای آن گذاشت.
به نوشته خبرگزاری روسی «تاس»، در مذاکرات استانبول که بعد از بی‌نتیجه ماندن مذاکرات اوایل مارس در بلاروس و درخواست طرف اوکراینی برای تغییر مکان مذاکرات، در ۲۹ مارس ۲۰۲۲ در استانبول برگزار شد، «ولادیمیر مدینسکی» دستیار رئیس‌جمهور و رئیس هیأت روس اعلام کرد مسکو برای اولین بار اصول کی‌یف درباره یک توافق محتمل آتی را مکتوب دریافت کرده است. به گفته مسکو، در آن بویژه تعهدات وضعیت بی‌طرف و امتناع از استقرار نیروها و تسلیحات خارجی از جمله تسلیحات هسته‌ای در خاک اوکراین تصریح شده بود.
به گزارش رسانه روسی «راشا تودی»، در ضمیمه این پیش‌نویس، حتی پیشنهادهای روسیه و اوکراین درباره اندازه ارتش دائم اوکراین در زمان صلح و همچنین تجهیزات آن ذکر شده بود.
مسکو پیشنهاد کرده بود تعداد پرسنل نظامی اوکراین ۸۵ هزار نفر باشد و تعداد اعضای گارد ملی آن به ۱۵ هزار نفر محدود شود. پیشنهاد کی‌یف این بود که نیروهای مسلحش تا ۲۵۰ هزار عضو داشته باشد. مسکو همچنین خواسته بود اوکراین ۳۴۲ تانک، هزار و ۲۹ خودروی زرهی، ۹۶ موشک‌انداز چندگانه، ۵۰ هواپیمای جنگی و ۵۲ هواپیمای کمکی داشته باشد، اما کی‌یف خواستار ۸۰۰ تانک، دو هزار و ۴۰۰ خودروی زرهی، ۶۰۰ موشک‌انداز چندگانه، ۷۴ هواپیمای جنگی و ۸۶ هواپیمای کمکی بود.
طرفین همچنین پیشنهاداتی درباره محدود کردن خمپاره‌اندازها، تسلیحات ضدتانک و سامانه‌های موشکی ضدهوایی ردوبدل کرده بودند.
انصراف اوکراین تحت فشار غرب
این مذاکرات عملاً در بهار ۲۰۲۲ شکست خورد. اوایل آوریل پس از عقب‌نشینی ارتش روسیه از بوچا و دیگر مناطق اطراف کی‌یف که به گفته پوتین، بر اساس توافقات اولیه صلح با اوکراین انجام گرفته بود، رژیم کی‌یف از این موضوع استفاده تبلیغاتی کرد و ارتش روسیه را به کشتار غیرنظامی‌‌ها در این مناطق متهم کرد و رسانه‌ها و مقام‌های غربی که توافقات حاصل شده باب میلشان نبود، با سناریوپردازی روسیه را بدون ارائه سند و مدرک به ارتکاب جنایت جنگی متهم کردند.
تصاویر اجسادی که کف خیابان‌ها افتاده بودند، چند روز بعد از خروج ارتش روسیه و با ورود ارتش اوکراین به بوچا منتشر شد. کشتار ادعایی که حتی شهردار بوچا در ویدئویی که هنگام اعلام خروج نیروهای روسیه منتشر کرد، از آن حرفی نزد.
با وجود این اتهام زنی‌ها مذاکرات همچنان ادامه داشت تا این که نهم آوریل، رسانه‌های غربی از سفر ناگهانی «بوریس جانسون» نخست‌وزیر وقت انگلیس به کی‌یف و ملاقات با زلنسکی خبر دادند.
گزارش‌ها و تحلیل‌هایی که بعدا درباره مذاکرات جانسون در کی‌یف منتشر شد حکایت از آن داشت که او زلنسکی را برای متوقف کردن مذاکرات صلح با روسیه تحت فشار قرار داده است.
بعد از این تحولات، ناتو به رهبری آمریکا در کنفرانس «رامشتاین» در ۲۶ آوریل ۲۰۲۲ حمایت نظامی سیستماتیک از اوکراین را تصویب کرد و در نهایت در نتیجه فشارهای غرب، در تاریخ ۱۷ مه ۲۰۲۲، رژیم کی‌یف از مذاکرات صلح با روسیه خارج شد و توافقات اولیه برای پایان دادن به جنگ را نابود کرد.
روسیه در آن زمان اوکراین را به تشدید موضع خود تحت حمایت غرب متهم کرد و «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه گفت واشنگتن، لندن و بروکسل می‌خواهند از اوکراین برای منفعت استراتژیک خود استفاده کنند. وی افزود: ما همیشه می‌گوییم آماده مذاکره هستیم اما چاره دیگری (جز توقف مذاکرات) نداشتیم.
«آندری رودنکو» معاون لاوروف هم گفت اوکراین عملاً از روند مذاکرات خارج شده است. «لئونید اسلوتسکی» مذاکره‌کننده روس هم ضمن تایید توقف مذاکرات گفت وزارت خارجه آمریکا نباید از طریق کمک نظامی به کی‌یف به دنبال ایجاد «شرایط» باشد زیرا بی‌فایده است.
اخیراً «نیکلای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه گفت حاکمیت اوکراین آماده حل‌وفصل مناقشه با روسیه بود اما تحت فشار آمریکا کنار کشید. او در اشاره به مذاکرات مارس سال گذشته بین هیأت‌های روسیه و اوکراین در ترکیه گفت: اگر به خاطر فشار آمریکا بر افرادی که در راس اوکراین منصوب کرده نبود، این وضعیت اتفاق نمی‌افتاد. حتی مقامات اوکراین خودشان آماده امضای پیمان صلح بودند و به روسیه پیشنهادات مکتوب دادند که ما کلیت آن را تایید کردیم.
پاتروشف در ادامه توضیح داد: با این حال، صبح آن‌ها [اعضای هیأت اوکراینی پیشنهادات] را به ما در جریان مذاکرات دادند و عصر گفتند: نه، آن‌ها را کنار می‌گذاریم.
مقام‌های روسیه همواره تاکید کرده‌اند جنگ اوکراین، میدان جنگ نیابتی کل غرب با روسیه است و در این بین دولت اوکراین و مردم این کشور تنها دستاویزی برای تحمیل شکست سیاسی، اقتصادی و نظامی بر روسیه و تحقق انزوای آن هستند. به همین دلیل، روسیه معتقد است گفت‌وگوها باید فقط با «اربابان دولت کی‌یف» و در واشنگتن انجام شود.
