اختصاصی جوان آنلاین: در شرایط فعلی عرضه خودرو از دو روش قرعه کشی و بورس کالا صورت می‌گیرد. به دلیل شکاف قابل توجه قیمت خودرو با بازار، روش قرعه کشی یک لاتاری ملی به تمام معنا محسوب می‌شود؛ شیوه‌ای که البته دست بسیاری از مصرف کنندگان واقعی را از بازار خودرو قطع کرد. خودروسازان به این روش انتقادات زیادی وارد کرده و میکنند و معتقدند مهمترین دلایل زیان دهی آن‌ها در سیاست‌های قیمت گذاری دستوری بوده است.
واریزی متقاضیان قرعه کشی از ارزش سهام شرکت بیشتر شد!
البته در این میان موضوعی قابل توجه نیز وجود دارد که تمامی حساب و کتاب‌های منطقی را از بین برده و آن اخذ کامل مبلغ خرید خودرو در هنگام ثبت نام است. این مساله منجر به درآمد‌های قابل توجهی برای خودروسازان شده تا جایی که در ثبت نام اخیر ایران خودرو، رقم آورده‌های مردم برای قرعه کشی حتی از ارزش سهام این شرکت نیز پیشی گرفت. این در حالی است که موعد تحویل این خودرو‌ها از تیر تا اسفند ۱۴۰۲ تعیین شده و البته قیمت عرضه نیز قطعی نشده است.
در سی دومین پیش فروش محصولات ایران خودرو در مجموع ۱۰۰ هزار خودرو به متقاضیان عرضه می‌شود که با توجه به لزوم واریز مبالغی به عنوان پیش‌پرداخت، این طرح پیش‌فروش بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی به ایران‌خودرو تزریق کرد.
بر این اساس همان گونه که پیداست عرضه خودرو به شیوه قرعه کشی منافع اندکی را به همراه خواهد داشت. بر این اساس تاکید بسیاری از کارشناسان بر ضرورت تقویت عرضه خودرو از طریق بورس کالا بوده است؛ موضوعی که به تازگی با چالش‌های زیادی رو به رو شده است. در شرایطی که وزرات صمت، مجلس، شورای عالی بورس و وزارت اقتصاد در یک طرف ماجرای عرضه خودرو در بورس کالا قرار دارند، اما مخالفت شورای رقابت این کفه سنگین تصمیم گیری را نیز با چالش رو به رو کرده است و بر این اساس گره عرضه خودرو در بورس کالا نیز به نوعی کور شد.
ماجرای مخالفت شورای رقابت با عرضه خودرو در بورس
به گفته شورا عرضه و تقاضا در این بازار یکسان نیست و فروش خودرو در بورس‌کالا نوعی مزایده محسوب می‌شود. این تعارض و شایعات و اخبار پس از آن باعث شد مصرف‌کنندگان خودرو و سهامداران خرد و کلان خودروسازان دچار سردرگمی شوند. بازارسرمایه نیز با همین پیام رو به افول گذاشت و به شکل متوالی، چند روز کاملا قرمزپوش شد؛ وضعیتی که ضرر و زیان سرمایه‌گذاران را در پی داشت. بعد از وقوع این وضعیت، شورای عالی بورس ۱۸بهمن‌ماه جلسه‌ای اضطراری برگزار کرد و از عرضه مجدد خودرو در بورس‌کالا خبر داد. سرجمع تمام این اتفاقات سرگردانی مردم و فعالان بازار بود. تا این لحظه درباره برتری رای هریک از دو شورا بر دیگری در بحث خودرو و اولویت حقوقی آن‌ها بر دیگری نظری قطعی وجود ندارد. اینکه اکنون چه نهادی باید رای برتر را صادر کند، هنوز مشخص نیست؛ اما گویا از این پس دیوان عدالت اداری است که به این قضیه ورود خواهد کرد و مطابق با حکم این نهاد، مشکل عرضه خودرو مشخص خواهد شد.
وعده توقف گرانی خودرو با عرضه بیشتر
کارشناسان بازار خودرو، دلایل مختلفی برای گرانی نامتعارف قیمت‌ها در این بازار عنوان میکنند که بعد از نوسان نرخ دلار، کمبود عرضه از مهمترین آنهاست. هر چند در دولت سیزدهم و با تمرکز بر افزایش تولید و تکمیل خودرو‌های ناقص، وضعیت تولیدات خودروسازان روند رو به رشدی داشته، اما عرضه فعلی به صورتی نیست که کارآیی لازم را داشته باشد. امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز ضمن تاکید بر اینکه ما نمی‌گوییم خودرو گران نخواهد شد به صراحت اعلام کرد که می‌توانیم مدعی شویم که با افزایش عرضه، قطعاً میزان افزایش قیمت خودرو به زیر نرخ تورم خواهد رسید و براین اساس دیگر تقاضا‌های سرمایه‌گذاری شکل نخواهد گرفت.
عرضه خودرو در بورس کالا نیازمند اصلاحات
کارشناسان اغلب بر عرضه خودرو از طریق بورس کالا تاکید دارند و بهترین شیوه در شرایط فعلی را اصلاح این روش عنوان میکنند؛ کمااینکه سیاستگذار بخش خودرو نیز پیش‌تر در این خصوص وعده داده بود که شیوه قرعه کشی تا پایان سال حذف می‌شود و تمرکز بیشتری بر عرضه خودرو در بورس کالا صورت می‌گیرد.
علیرضا نظری، نماینده مردم خمین در مجلس یازدهم با اشاره به ضرورت ساماندهی سیاست عرضه خودرو گفت: قیمت خودرو سر به آسمان گذاشته و هر کسی که پول بیشتری داشته باشد، می‌تواند صاحب خودرو شود. او با انتقاد از سازوکار فعلی عرضه خودرو گفت: یکی از مشکلات به شیوه عرضه در بورس کالا باز می‌گردد و این سوال را ایجاد می‌کند که عملکرد دولت در بورس خودرو منافع چه کسانی را تامین می‌کند؟
یکی از کارشناسان بورس نیز در این زمینه گفت: واقعیت این است که بورس‌کالا مزایای غیرقابل انکاری دارد که عملا از طریق شیوه قیمت‌گذاری سابق که از سوی شورای رقابت انجام می‌شد، فاصله گرفته‌ایم و به مهمترین وظیفه بورس‌کالا، یعنی کشف واقعی قیمت، دست یافته‌ایم. در بورس‌کالا قیمت‌گذاری براساس عرضه و تقاضای شفاف انجام مى‌شود و در صورتی که در شرایط قبلى براساس شانس، افراد زیادى که نیازمند خودرو بودند از گردونه خرید خودرو حذف مى‌شدند، اکنون توزیع خودرو مناسب است و به نوعى دسترسى به همه اطلاعات معامله وجود دارد.
علی صادقی یکى دیگر از مزایاى عرضه خودرو در بورس‌کالا را حذف دلالان از معاملات خودرو عنوان کرد و گفت: در سیستم قبلی سود فروش خودرو به جیب دلالان می‌رفت و به همین منظور طى چند هفته اخیر شاهد رکورد و سود فروش خودرو در بورس‌کالا بوده‌ایم. همچنین می‌دانیم که خودروسازان زیان انباشته دارند؛ اما با عرضه خودرو در بورس‌کالا سود کوتاه‌مدتى نصیب آن‌ها مى‌شود.
نتیجه تداوم وضعیت مورد درخواست شورای رقابت در خصوص عرضه خودرو به روش‌هایی از قبیل قرعه کشی، بدون تردید، متضرر شدن تولیدکننده و همچنین مصرف‌کننده نهایی است؛ چراکه تولیدکننده مجبور به فروش محصول خویش به قیمت اعلامی شورای رقابت است و، اما آنچه به دست مصرف‌کننده می‌رسد، به قیمتی بسیار بیشتر از قیمت اعلامی شورای رقابت است که تردیدی در مذموم بودن چنین شیوه‌ای وجود ندارد.
از سویی دیگر همان‌گونه که در قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی آمده است اخلال در رقابت مواردی است که موجب انحصار، احتکار، افساد در اقتصاد، اضرار به عموم، منتهی شدن به تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه‌های خاص، کاهش مهارت و ابتکار در جامعه یا سلطه اقتصادی بیگانه بر کشور شود. به اذعان اکثریت قریب به اتفاق فعالان و صاحب‌نظران بازار، برخلاف عرضه خودرو در بورس، عرضه خودرو به شیوه‌هایی همانند قرعه‌کشی و... موجب اضرار به عموم و منتهی‌شدن به تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه‌های خاص از قبیل برخی دلالان بازار خودرو شده و این در حالی است که مبنا و فلسفه تصویب قانون اصل ۴۴ و تشکیل شورای رقابت و سایر نهاد‌های مرتبط، مبارزه با اخلال در رقابت و رویه‌های ضدرقابتی بوده و است و هرگونه اقدامی برخلاف آن قابل ترتیب اثر نیست. بر این اساس مجموع اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد که عرضه خودرو در بورس کالا باید تقویت و البته بند‌های از آن اصلاح شود.
در هر صورت این مردمند که تاراج شده اند. 
