شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح، در سال ۱۳۰۷ﻫ. ش، در خانواده‌ای روحانی در همدان پای به عرصه وجود نهاد. او در سن هفت سالگی به مدرسه رفت. از پدر ادیب خود ادبیات را آموخت و علوم عربی، فقه و بخشی از منطق را نزد وی و برخی اساتید حوزه همدان فراگرفت. در سال ۱۳۲۲ﻫ. ش، به قم مهاجرت کرد و در مدرسه دارالشفاء به کسب علوم و معارف پرداخت. وی دروس خارج فقه و اصول را نزد امام خمینی آموخت و علاوه بر شاگردی، با ایشان پیوندی صمیمانه برقرار کرد. شهید مفتح غیر از امام، از محضر اساتید بزرگی چون: آیت‌الله حجت، آیت‌الله داماد و علامه طباطبایی نیز کسب دانش کرد و نهایتاً توانست به درجه اجتهاد نائل آید و به عنوان یکی از مدرسین برجسته حوزه، مشغول تدریس شود. او همزمان با تحصیل در حوزه، تحصیلات دانشگاهی را نیز ادامه داد و در رشته الهیات و معارف اسلامی دکترا گرفت. فعالیت همزمان وی در حوزه و دانشگاه، ضرورت تقریب این دو مرکز علمی را در ذهن او تقویت کرد و به همین دلیل در سال ۴۰ مقاله‌ای با عنوان «وحدت مسجد و دانشگاه» را در نشریه مکتب اسلام قم منتشر ساخت. شهید مفتح با همکاری شهید بهشتی در دبیرستان دین و دانش قم به تنویر اذهان دانش‌آموزان در مباحث دینی، سیاسی و اجتماعی پرداخت و کانون اسلامی دانش‌آموزان و فرهنگیان را در قم دائر کرد. فعالیت‌های گسترده شهید مفتح در راستای تنویر افکار طلاب و دانش‌آموزان، ساواک را به صرافت تحدید فعالیت‌های او انداخت و در سال ۱۳۴۷ وی را از آموزش و پرورش اخراج و به مناطق بد آب و هوای جنوبی تبعید کرد! آن شهید در سال ۱۳۴۸ و پس از پایان دوره تبعید، می‌خواست به قم بازگردد که مانع از ورود او به این شهر شدند و به ناچار در تهران اقامت گزید.
آیت‌الله مفتح به‌رغم آنکه از اساتید برجسته دانشگاه بود، از انجام سفر‌های تبلیغی غفلت نمی‌کرد و به‌خصوص در ماه‌های رمضان، محرم و صفر در شهر‌های مختلف به تبلیغ و سخنرانی می‌پرداخت. او پس از اقامت در تهران و به دعوت شهید آیت‌الله مطهری، تدریس در دانشکده الهیات را پذیرفت. وی در سال ۱۳۵۲ با قبول امامت مسجد جاوید، برای نیرو‌های مسلمان و مبارز، سنگری جدید گشود. او ابتدا کلاس‌های اصول عقاید، فلسفه، اقتصاد، تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه را برای دانشجویان و دانش‌آموزان تشکیل داد تا آنکه در سال ۵۳ و در پی سخنرانی آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، مسجد جاوید تعطیل و شهید مفتح دستگیر شد! وی دو سال پس از آزادی، امامت مسجد قبا را پذیرفت و بار دیگر آنجا را به سنگر مبارزه علیه رژیم شاه تبدیل کرد. در سال ۵۷، نماز عید فطر در تپه‌های قیطریه و با همت و مدیریت او و در محاصره نیرو‌های ارتش برگزار شد. در پی این نماز، راهپیمایی باشکوهی شکل گرفت و شهید مفتح در خیابان شریعتی با سرنیزه و قنداق تفنگ ارتشیان مجروح شد و وی را به بیمارستان منتقل کردند، اما صبح روز جمعه ۱۷ شهریور هنگامی که برای پانسمان زخم‌هایش بار دیگر به بیمارستان مراجعه کرد، قبل از بازگشت به منزل، توسط ساواک دستگیر و روانه کمیته مشترک شد! پس از پیروزی انقلاب، سرپرستی دانشکده الهیات و کمیته منطقه ۴ بر عهده شهید مفتح قرار گرفت. با آنکه مشغله‌های سیاسی و اجتماعی شهید مفتح چه قبل و چه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فراوان بودند، از تألیف و نگارش نیز غافل نبود که برخی از آن‌ها عبارتند از: ترجمه تفسیر مجمع‌البیان (با همکاری آیت‌الله حسین نوری)، حاشیه بر اسفار ملاصدرا، روش اندیشه (در علم منطق)، حکمت الهی و نهج‌البلاغه، آیات اصول اعتقادی قرآن، نقش دانشمندان اسلام در پیشرفت علوم، ویژگی‌های زعامت و رهبری، مقالاتی در مجلات مکتب اسلام، مکتب تشیع و معارف جعفری. شهید دکتر مفتح در ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه ۲۷ آذر ۵۸، در حیاط دانشکده الهیات دانشگاه تهران، توسط گروه ترور شد و حدود ساعت دو بعدازظهر به شهادت رسید.
