رئیس سازمان سینمایی در حالی به خاطر استیفای شأن حاکمیتی و نظارتی‌اش از لزوم بازنگری مصوبه واگذاری نمایش‌های خانگی و پلت‌فرم‌ها (وی‌اودی‌ها) به سازمان صداوسیما و پیگیری آن از طریق مجاری و مراجع ذی‌صلاح خبر داده که اقدام مجلس و علت ماهوی این رفت و برگشت مورد خدشه قرار گرفته است. چه اینکه مجلس پیشتر با استناد به اصول ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی، صداوسیما را تنها مرجع صدور مجوز و نظارت بر انتشار صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی اعلام کرده بود.
محمد خزاعی، معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی ضمن اشاره به مصوبه واگذاری نمایش‌های خانگی و پلت‌فرم‌ها به سازمان صداوسیما گفت: با این مصوبه با توجه به تکنولوژی‌های پیشرفته و همچنین بستر «ویاودی»ها و توسعه فضا‌های مجازی، مهم‌ترین بازوی اجرایی، نظارتی و هدایتی سازمان سینمایی در این عرصه سلب شده است.
رئیس سازمان سینمایی کشور با بیان اینکه سازمان صداوسیما به عنوان رسانه ملی وظایف خطیری دارد، افزود: رسانه ملی مأموریت‌های گسترده‌ای دارد و نیاز دارد به فکر ایجاد بستر‌هایی برای توسعه، پویایی و ارتقای گستره مخاطبانش باشد. با بازنگری این مصوبه مسئولیت نمایش خانگی که به مسئولیت‌های تلویزیون اضافه شده به جای اصلی‌اش برمی‌گردد. جایگاه نظارتی و شأن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی باید حفظ شود.
مطالبه جامعه سینمایی
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به پیگیری جدی این وزارتخانه و سازمان سینمایی در رابطه با موضوع پلت‌فرم‌ها خاطر نشان کرد: این مطالبه جامعه سینمایی کشور است، ضمن اینکه رونق و پویایی شبکه نمایش خانگی و «ویاودی»ها می‌تواند ضمن ایجاد امید و نشاط اجتماعی، به امنیت شغلی و معیشتی اهالی سینما منجر شود. معتقدیم باید صفر تا صد جریان «ویاودی»ها به ارشاد برگردد. مأموریت ساترا، اساساً با سایر مأموریت‌های سازمان صدا و سیما مغایرت دارد. تلویزیون در حالی می‌خواهد در این زمینه نظارت و سیاستگذاری کند که خودش یکی از رقبای این پلت‌فرم‌هاست و به خاطر این رقابت و تضاد منافعی که دارد، نمی‌تواند کار ارزیابی، نظارت و ارزشیابی محتوایی این بخش را بر عهده داشته باشد.
رئیس سازمان سینمایی یادآور شد: معتقدیم مصوبه مجلس در این زمینه نیازمند بازنگری و اصلاح است. از نمایندگان مجلس و کمیسیون فرهنگی انتظار داریم به بررسی و بازنگری این موضوع بپردازند و نظارت بر شبکه‌های نمایش خانگی را به وزارت ارشاد بازگردانند. خوشبختانه گفتگو‌هایی جدی در سطح وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی مسئولان و متولیان ارشد در حال انجام است که امیدواریم با حسن نظر و درایت ریاست محترم سازمان صدا و سیما این معضل هر چه زودتر حل و فصل شود.
فرآیند جدایی
ماجرای سلب حق نظارت و اعطای مجوز به «ویاودی»ها در شبکه نمایش خانگی از وزارت ارشاد و اعطای آن به «ساترا» (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) به عنوان زیرمجموعه سازمان صدا و سیما با دخالت مجلس شورای اسلامی به دلیل ضعف‌های وزارت ارشاد دولت دوازدهم و یله بودن این عرصه و تولیداتش که زمینه‌ساز مناقشات زیادی بین صدا و سیما و وزارت ارشاد شده بود، اتفاق افتاد. سال گذشته ۲۶ نماینده، طرحی را امضا کردند که طبق آن، صدور هرگونه مجوز و نظارت بر فرآیند تولید و پخش تمامی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی از جمله ساختار‌های مستند، مسابقات، انیمیشن، سریال و برنامه‌های گفت‌وگومحور به صداوسیما سپرده شود. اواخر تابستان امسال مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در واکنش به مناقشه ارشاد و صداوسیما اعلام کرد که مدیران ارشاد و سازمان سینمایی می‌دانند از این به بعد دیگر مسیر اعطای مجوز محصولاتِ خانگی و نظارت محتوایی‌شان، از مسیر ارشاد و زیرمجموعه‌های این وزارتخانه نمی‌گذرد. بعد از کشمکش‌ها و مصاحبه‌های رسانه‌ای که دو طرف ماجرا علیه هم انجام می‌دادند، مجلس شورای اسلامی به دنبال تفسیر شورای نگهبان از دو اصل ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی در سال ۷۹ که «تنها مرجع صدور مجوز و نظارت بر انتشار صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» را صداوسیما دانسته آن را به قانون تبدیل کردند. پس از این ماجرا ۱۳ صنف سینمایی با صدور بیانیه‌ای ضمن اعتراض به این اقدام سپردن سرنوشت شبکه نمایش خانگی و «ویاودی»ها به صدا و سیما را «تصمیمی اشتباه و غیرقابل جبران» دانستند.
اولین اظهارات محمدمهدی اسماعیلی به عنوان وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی در این رابطه که گفته بود: «در سال‌های اخیر اختلافاتی در این باره به‌وجود آمده است و ما دنبال حل کردن آن هستیم و ان‌شاء‌الله به زودی از این موضع اختلافی خارجش کنیم» نیز از برخی رایزنی‌های پشت پرده برای بازگرداندن بحث نظارت بر شبکه نمایش خانگی به سازمان سینمایی و وزارت ارشاد خبر می‌داد.
چند نکته و سؤال
اگر چه تلاش‌های سازمان سینمایی و وزارت ارشاد برای بازگرداندن حق نظارت بر شبکه نمایش خانگی و «ویاودی»ها که بااستناد به مصوبه مجلس شورای اسلامی اتفاق افتاده بود، اقدامی حرفهای و در راستای هم‌افزایی به منظور تقویت تولید و تک‌صدایی در حوزه نظارت محسوب می‌شود، اما در این رابطه چند سؤال و نکته وجود دارد. «سیدعلی یزدی‌خواه» عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در مورد چرایی و علت اصلی این جابه‌جایی می‌گوید: «به علت ضعف مفرط نظارت‌ها در دولت دوازدهم در کمیسیون فرهنگی تصمیم‌گیری شد نظارت بر «ویاودی»ها به ساترا زیر نظر صداوسیما واگذار شود.» ضمن تأیید کاستی‌های دولت قبل در این عرصه که انصافاً کار از کوتاهی و قصور به تقصیر کشیده شده بود، با چنین فرضی یعنی از این به بعد با روی کار آمدن هر مجلس یا دولتی باید منتظر جابه‌جایی شئون مختلف نظارتی و مسئولیتی در حوزه‌های مختلف باشیم؟! با توجه به اینکه قبلاً برخی نمایندگان مجلس تصویب این مصوبه را با استناد به برخی اصول قانون اساسی و در راستای استیفای حقوق دستگاه‌های حاکمیتی اعلام کرده بودند، سؤال این است که مگر مواد و بند‌های قانون اساسی دچار تغییر شده است که مجدداً به دنبال بازگرداندن حق نظارت به وزارت ارشاد هستند؟! آیا اینکه مجلس شورای اسلامی با روی کار آمدن دولت‌های مختلف در واکنش به کوتاهی یا قصور مدیران آن دولت از اجرای قانون یا انجام تکالیف و مسئولیت‌هایشان به جای استفاده از ابزار‌های قانونی و نظارتی مثل سؤال، اخطار یا استیضاح، برخی شئون نظارتی و حاکمیتی آن‌ها را سلب یا واگذار نماید، اقدام معقول و مناسبی است؟! هر چند جلوی ضرر و انحراف را از هر جایی که بگیریم منفعت است، اما علت اصلی این رفت و برگشت‌های نظارتی بین ساترا و وزارت ارشاد معلوم نیست. به هر حال امیدواریم متولی بحث نظارت محتوایی و ساختاری بر عرصه شبکه نمایش خانگی با اجرای مُرّ قانون به روند مخدوش شدن بیش از پیش نظام فرهنگی و اجتماعی و نیز ارزش‌های اخلاقی و خانوادگی در تولیدات این حوزه خاتمه داده شود.
