جوان آنلاین: «پیر پسر»، «رها»، «زن و بچه»، «زیبا صدایم کُن» و «علت مرگ: نامعلوم» پنج نامزد سینمای ایران برای معرفی به اسکار بودند و درنهایت این فیلم «علت مرگ: نامعلوم» بود که به عنوان نماینده ایران برای حضور در اسکار انتخاب شد.
به گزارش سوره سینما، بسیاری معتقد بودند که رقابت بین فیلم‌های «پیر پسر» اکتای براهنی و «زن و بچه» سعید روستایی خواهد بود و با انتخاب فیلم علی زرنگار، انتقاد‌های زیادی روانه این انتخاب شد.
«علت مرگ: نامعلوم» نخستین فیلم بلند سینمایی علی زرنگار است که علاوه بر کارگردانی، نویسندگی آن را نیز برعهده داشته است. این فیلم که در ژانر درام-معمایی دسته‌بندی می‌شود، توسط مجید برزگر تهیه شده و در سال ۱۴۰۳ به روی پرده سینما‌ها رفت. زرنگار پیش از این، به عنوان فیلمنامه‌نویس فیلم‌های اجتماعی تحسین‌شده‌ای مانند «بدون تاریخ، بدون امضا» و «مغز استخوان» شناخته می‌شد.
فیلم روایتگر داستان هفت مسافر است که در جاده‌ای فرعی، پیش از طلوع آفتاب، شهداد را به مقصد کرمان ترک می‌کنند. در اوایل راه، متوجه می‌شوند یکی از مسافران به طور مرموزی مرده است. اورژانس از فرستادن آمبولانس به دلیل عدم تأیید پزشک خودداری می‌کند و از آنجا که هنوز آفتاب طلوع نکرده، یافتن پزشک غیرممکن به نظر می‌رسد. مسافران تصمیم می‌گیرند جسد را به پلیس راه برسانند، اما ترمز ناگهانی خودرو و پیدا شدن مقدار زیادی پول در لباس متوفی، اتفاقات غیرمنتظره‌ای را رقم می‌زند.
این فیلم با ساختاری مینیمال و متمرکز، تمام اتفاقات را در فضای محدود یک خودرو و جاده کویری روایت می‌کند. روایت فیلم به شیوه‌ای طراحی شده که بیننده را به طور مداوم در حالتی از تعلیق و کشمکش اخلاقی نگه می‌دارد.
فیلم با بازی گروهی بازیگران توانمند اجرا شده است. شخصیت‌های فیلم، افراد عادی جامعه هستند که هر یک نماینده قشر یا تفکر خاصی محسوب می‌شوند. بانیپال شومون نقش مردی را بازی می‌کند که به تازگی از زندان آزاد شده و قصد دارد با جمع‌آوری پول دیه، دوستش را از اعدام نجات دهد. بازی او به عنوان فردی آرام، اما مصمم، مورد تحسین منتقدان قرار گرفته است. علیرضا ثانی‌فر نیز در نقش مردی که قصد فروش کیف مندرس خود را دارد، نمایشی از آدم‌های فرصت‌طلب، اما رک و روراست جامعه ارائه می‌دهد. ندا جبرائیلی هم یکی از کاراکتر‌های کلیدی و همراه با دانشجویی است که قصد مهاجرت دارد. علی‌محمد رادمنش در نقش راننده ون، استرس و نگرانی خود را به خوبی منتقل می‌کند و رابطه عاشقانه او با یک زن ناشنوا از بخش‌های تأثیرگذار فیلم است.
علی زرنگار در اولین تجربه کارگردانی خود، اثری منسجم و پخته خلق کرده است. او با نگارش فیلمنامه‌ای مبتنی بر دیالوگ‌های قدرتمند و شخصیت‌پردازی دقیق، توانسته فضایی واقع‌گرا و تأثیرگذار ایجاد کند. فیلمبرداری داود ملک‌حسینی با استفاده از نور طبیعی و قاب‌های بسته، حس خفقان و اضطراب را به خوبی منتقل می‌کند. تصاویر کویر در شب، با نورپردازی محدود، بر احساس تنهایی و درماندگی شخصیت‌ها تأکید می‌کند. فیلمبرداری این اثر جایزه بهترین فیلمبرداری را در جشنواره فیلم شانگهای از آن خود کرد.
این فیلم قرار بود در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشته باشد، اما با دخالت‌های صورت گرفته فرهنگ و عدم صدور پروانه نمایش، از جشنواره حذف شد.
فیلم در تاریخ ۵ دی‌ماه ۱۴۰۳ در سینما‌های تهران و برخی شهرستان‌ها در شرایطی ناعادلانه و با محدودیت اکران شد. با این حال، با استقبال منتقدان و مردم مواجه شد و توانست نظر مثبت هنرمندان بزرگی مانند رخشان بنی‌اعتماد را جلب کند.
این فیلم تاکنون جوایز متعددی به دست آورده و در بخش‌های مختلفی نامزد دریافت جایزه شده که ازجمله آنها می‌توان به برنده جایزه بهترین فیلمبرداری از جشنواره فیلم شانگهای برای داود ملک‌حسینی، نامزدی در چهار رشته بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمبرداری و بهترین بازیگر نقش مرد در جشنواره شانگهای، برنده تندیس بهترین فیلمنامه، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم در پانزدهمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران، برنده جایزه بهترین فیلم در دهمین دوره جشنواره فیلم‌های ایرانی زوریخ اشاره کرد.
«علت مرگ: نامعلوم» بیش از آنکه یک فیلم درباره مرگ باشد، روایتی از فراموشی زندگی و مسئولیت‌های انسانی است. این فیلم با نگاهی عمیق و انسانی، جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن، فشار‌های اقتصادی و اجتماعی، منجر به فرسایش اخلاقیات شده است. علی زرنگار با نخستین اثر بلند خود، توانایی خود را در کارگردانی به اثبات رساند.
