خوانش رفتار انگلستان با ملت ایران در دوره معاصر، بدون ارزیابی کارنامه «پلیس جنوب» ناتمام است. اثری که هماینک به شما معرفی میشود، کاملترین پژوهش در این زمینه است، که توسط زندهیاد دکتر جمشید صداقتکیش تألیف شده است. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ناشر این کتاب، در دیباچه آن چنین آورده است:
«استاد روانشاد دکتر جمشید صداقتکیش، از معدود مورخان پژوهشگر ایرانی است که سالها درباره پدیده پلیس جنوب تحقیق کرد و افزون بر کاوش در اسناد و عکسها و نوشتههایی که از این موضوع یافت، به تحقیقات میدانی هم پرداخت و روستاهایی را که آماج گلولهباران توپخانه نیروهای انگلیسی موسوم به این پلیس قرار گرفته بودند، از نزدیک دید و عکسهایی از آن اماکن تهیه نمود و با سالمندان آن مناطق، گفتگو کرد و خاطرههایی را که از آن روزگاران میگفتند، یادداشت نمود و مدارکی ارزشمند فراهم آورد. کتاب حاضر که حاصل قریب ۳۵ سال تحقیق و تلاش آن متتبع فقید است، نشان میدهد که سرکوبگری انگلیسیها بر ضد مردم جنوب ایران، نه به سبب مدعای دروغین مبارزه با راهزنان و اشرار، که در حقیقت برای سرکوب مردمانی بود که بهرغم دولت مرکزی ضعیف و ناکارآمد وقت ایران سلطه اجانب را برنمیتافته و نمیخواستهاند که سرزمین محبوبشان عرصه جولاندهی بیگانگان باشد. با خواندن این کتاب نیز ادعای دیگر انگلیسیها هم نقش برآب میگردد که میگویند تاخت و تازهایشان در جنوب ایران برای مقابله با مأموران دولت وقت آلمان بوده است. آلمان در جنگ جهانی اول طرف نزاع و کارزار دولت انگلیس به حساب میآمد و بیتردید آلمانیها مأمورانی، از جمله واسموس را برای فعالیت بر ضد انگلیسیها به ایران فرستاده بودند و مردم ایران نیز که بیزار از دو قدرت روس و انگلیس و ناامید از دولت و حکومت وقت بودند، در جستوجوی هر راه و هر وسیلهای برای مبارزه با هر دو قدرت اشغالگر، با دشمن آنان، یعنی آلمان، خوشرفتاری میکردند و از برخی کمکهای مأموران آلمانی بر ضد انگلیسیها بهره میبردند، اما سربلندتر از آن بودند که تابع آلمانیها باشند و مقدرات امنیت ملی و منافع ملی خویش را به نظر و خواسته آلمانیها واگذارند. هرچند که انگلیسیها برای فریفتن افکار عمومی دنیای آن روز مدعی بودند که عشایر و آزادیخواهان فارس از آلمانها حرفشنوی دارند و سرکوب آنان سرکوب آلمانهاست، ادعای نیرنگآلودی که بسیار بر سر آن تبلیغ کردند و از آن دستمایهای برای تاراج و قتل ایرانیان ساختند».
ناشر در بخش دیگری از این مقدمه، در باب چند و، چون تألیف و عرضه این کتاب آورده است: «سخنرانی ارزشمند مرحوم دکتر جمشید صداقتکیش در همایش بینالمللی فارس در جنگ جهانی اول، انگیزه نگارش کتاب حاضر است. در این همایش دو روزه که در ۱۹ و ۲۰ آبان ۱۳۸۹ در شیراز برگزار شد، گفتار جناب دکتر صداقتکیش با عنوان بررسی و نقد اسناد و مدارک پلیس جنوب در جمع بیش از دیگران مقبول افتاد. مرحوم صداقتکیش پس از ایراد سخنرانی، پیشنهاد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی را درباره نگارش کتاب جامعی در باب پلیس جنوب، با وجود کهولت سن و بیماری، با روی باز پذیرفت و فوراً دست به کار شد. وی دغدغههای ۳۵ ساله خویش را در موضوع پلیس جنوب با حمایت و تشویق مؤسسه به بار نشاند، ولی متأسفانه در هنگام تدوین اثر، استاد به دیار باقی شتافت و فقط متن تدوین اولیه اثر تحویل مؤسسه گردید. این مؤسسه به منظور تدوین نهایی اثر و رفع اشکالات احتمالی و عرضه شایسته آن از پژوهشگران خود بهره جست و متن اولیه به منظور ویرایش علمی و ادبی در اختیار محقق گرانقدر علی شمس قرار گرفت. ایشان، متن اولیه را بازخوانی و با منابع متقن تاریخی مقابله کرد و با تکمیل نواقص موجود در متن و افزودن مطالب مورد نیاز، در نهایت به ویرایش ادبی آن همت گماشت. همچنین مجموعه اسناد و مدارک به کار رفته در این اثر، بررسی و مطابقت داده شد. در مسیر آمادهسازی کتاب نیز، اسناد، عکسها و دستنوشتههای جدیدی توسط خانواده آن مرحوم تحویل مؤسسه گردید که ویراستار کتاب از آنها در بخشهای مناسب استفاده کرد و پس از انجام مقدمات فوق، متن کتاب را دوباره ویرایش و روانسازی نمود».