در آخرین ماه‌های فعالیت دولت دوازدهم، هنرمندان فعال حوزه موسیقی از عملکرد دولت در قبال هنرفراگیر موسیقی انتقاد کرده و آن را نشانه‌ای از بی‌تدبیری در حوزه فرهنگ و هنر دانسته‌اند.
خورشید دولت دوازدهم با آغاز موسم انتخابات ریاست جمهوری رو به غروب می‌رود و اکنون فرصتی پیش آمده است که نظرات مثبت و منفی اهالی فرهنگ و هنر درباره دو دوره چهار ساله فعالیت دولت را شنید، شاید دست کم در این روز‌های باقی مانده، انتظار تغییر مثبتی وجود داشته باشد.
رضا مهدوی منتقد موسیقی، موسیقیدان و نوازنده، گفت: ایران کشوری فرهنگی است و کسانی که رئیس‌جمهور می‌شوند و در این حوزه مسئولیتی می‌گیرند، باید درک فرهنگی داشته باشند. مهدوی ضمن اشاره به صحبت‌های رئیس‌جمهور وقت که در ابتدا موجب اقبال جامعه موسیقی شد، ادامه داد: این اقبال به‌زودی از میان رفت و تا امروز مشخص شده است این دولت در عرصه فرهنگ هرگز کاری از پیش نبرد. این موسیقیدان از شدت بی‌برنامگی در این دولت یاد کرد و افزود: کمترین انتظار اهالی موسیقی این بود که دست کم، مقام اول اجرایی کشور یک بار روی صندلی کنسرت‌های موسیقی بنشیند در حالی که آقای رئیس‌جمهور هرگز به اجرای موسیقی سر نزد و این نشان از بیگانگی رئیس‌جمهور با فرهنگ و بی‌علاقگی به هنر بود. وی با بیان اینکه جشنواره موسیقی فجر در این دولت نه‌تن‌ها از شاکله دولت خارج نشد که دولتی‌تر شد، تصریح کرد: با وجود توصیه رهبری مبنی بر جوان‌گرایی، باز هم شاهد مدیران قدیمی و چندشغله در این حوزه هستیم. مهدوی با ابراز اینکه غوطه‌وری در بی‌فرهنگی سرخوردگی به‌بار می‌آورد، گفت: سیاستگذاری برای موسیقی کشور یک اصل و سیاستگذاری برای موسیقیدان لازم است. سرود که یکی از معیار‌های اصلی و گونه‌های بسیار مهم موسیقی در هر کشور است، امروزه برگرفته از موسیقی عرب‌ها و ترک‌ها تبدیل به موسیقی‌های پاپ شده است.
دولت در موسیقی نمره قبولی نمی‌گیرد
مهدوی گفت: ایران هنر‌های متنوعی دارد و هر کدام از این هنر‌ها هنرمندان بسیاری دارند، اما برای ملاقات با سران فرهنگی کشور از آن‌ها دعوتی به‌عمل نیامده است و همه نگاه‌ها معطوف به سینماست.
وی تأکید کرد: این دولت در حوزه موسیقی نمره قابل قبولی نمی‌گیرد؛ چراکه در دولت تدبیر و امید، تدبیری برای موسیقی کلان و سیاست موسیقی وجود نداشت و محور بر اساس ۴۰ سال قبل بوده است.
مهدوی ضمن توصیه به دولت جدید مبنی بر اقتصادی نشدن مدیریت در حوزه موسیقی گفت: پیشرفته‌ترین کشور‌های دنیا برای هنر و موسیقی فاخر هزینه می‌کنند در حالی که در ایران با نگاه پول درآوردن از موسیقی و هنر، آسیب‌های جدی به آن وارد شده است.
واکنش ارشاد به یک انتقاد
دفتر موسیقی وزارت ارشاد در پاسخ به اظهارات مهدوی، جوابیه‌ای صادر کرد. در این جوابیه آمده است: «انتقاد از فعالیت‌ها با بیان عبارت‌های کلی، با نقد مبتنی بر استدلال و اطلاعات و آمار با توجه به جریان فرهنگی و اجتماعی است، فاصله دارد. به عنوان مثال در بخشی از این مطلب عنوان شده است که جشنواره موسیقی فجر در این دوره دولتی‌تر شده در حالی که این جشنواره همیشه با حمایت دفتر موسیقی و مشارکت هنرمندان برگزار شده است. در چند سال اخیر اعضای هیئت انتخاب آثار و گروه‌های جشنواره از هنرمندان و کارشناسان جوان حوزه موسیقی بوده‌اند و در دو دوره اخیر نیز آقای مهدوی به عنوان عضو هیئت انتخاب آثار و گروه‌ها و دبیر نشست‌های پژوهشی با جشنواره همکاری داشته است.» در بخش پایانی این جوابیه آمده است: «دغدغه حمایت از موسیقی ارزشمند که ریشه فرهنگی و هنری دارد، ضرورت است، اما رسانه ملی در اینکه این موسیقی و به تعبیر آقای مهدوی موسیقی فاخر در جامعه کمرنگ شود، نقش مؤثری داشته است و هنر هنرمندان عزیز موسیقی از این رسانه دیده و شنیده نشده است.»
گلایه از وزیر ارشاد درباره موسیقی نواحی
پیمان بزرگ‌نیا، پژوهشگر موسیقی نواحی و موسیقیدان، در نامه‌ای سرگشاده به وزیر ارشاد، از وضعیت موسیقی نواحی و بی‌توجهی دولت به آن انتقاد کرده است. بزرگ‌نیا در این نامه نوشته است: «موسیقی نواحی یا موسیقی اقوام ایرانی، بخش جدایی‌ناپذیری از فرهنگ ایرانی است که با گذر از هزارتوی زمان و با وجود همه تنگنا‌هایی که در دوره‌های گوناگون با آن روبه‌رو بوده، این سرمایه ملی را نسل به نسل و سینه به سینه نگاه داشته است.» وی در بخش دیگری از نامه‌اش تأکید کرده است: «هنرمندان موسیقی نواحی که به دلیل بی‌توجهی و بی‌مهری مسئولان از بخت چهره شدن و آوازه یافتن همچون دیگر چهره‌های موسیقی امروز برخوردار نیستند، غریبانه و بدون پشتیبانی درخور، همچنان پاسدار نغمه‌های موسیقی بومی در جای‌جای ایران‌زمین هستند. این هنرمندان بی‌ادعا اکنون در شرایط دشوار اقتصادی با تنگنای نیاز‌های نخستین همانند دارو، درمان، خوراک و پوشاک روبه‌رو شده‌اند. از این رو خواستار توجه بیشتر مسئولان برای گذران زندگی خود هستند. دغدغه‌های روزمره چند سالی است که انتقال هنر موسیقی نواحی به نسل‌های آینده را با خطر روبه‌رو ساخته است. اکنون خطر از میان رفتن این نسل هنرمند و نابودی هنر ملی موسیقی نواحی احساس می‌شود. از این رو از شما و سایر مسئولان درخواست می‌شود بی‌درنگ به وضعیت زندگی این هنرمندان رسیدگی کنند.»
موسیقی به فلاکت افتاده!
هوشنگ جاوید، موسیقیدان نیز در اعتراض به وضعیت موسیقی در کشور گفت: آن چیزی که امروز به عنوان یک دغدغه در حوزه موسیقی مطرح می‌شود، دغدغه‌ای مربوط به امروز و دیروز و فردا نیست، دغدغه‌ای چندین ساله است که چه در این دولت و چه در دولت‌های قبلی پیرامون حوزه موسیقی اتفاق افتاده و متأسفانه هیچ تأثیر مثبتی هم بر جریان کلی موسیقی کشور به ویژه موسیقی ایرانی و موسیقی نواحی نداشته است.
جاوید ادامه داد: در این چارچوب مدیرانی هم که به واسطه تغییر دولت‌ها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مستقر شدند به واسطه همین بی‌برنامگی‌ها نتوانستند آن طور که باید در ارتقای موسیقی یا حداقل تغییر شرایط موجود مؤثر عمل کنند. یعنی آنچه صورت گرفت حضور مدیران در یک مجموعه برای صدور مجوز و انجام کار‌های روزمره‌ای بود که گویا مدیرانش سکوت را بر هر اتفاق دیگری ترجیح می‌دادند و این فرآیند به‌طور حتم شکل درستی برای موسیقی ایرانی با یک پیشینه تاریخی کهن نیست. وی ادامه داد: متأسفانه روندی که به آن اشاره کردم با ظهور و بروز کرونا به فلاکت کامل رسید و ما دیدیم که هنرمندان شاخه‌های مختلف موسیقی به ویژه موسیقی ایرانی و موسیقی نواحی در بد‌ترین شرایط روحی و مادی به زندگی خود ادامه دادند و دولت هم آن طور که باید و شاید نتوانست از پس مدیریت درست این شرایط بسیار بد بربیاید. البته این ماجرا در حوزه‌های دیگری، چون سینما، تئاتر و هنر‌های تجسمی گرچه وضعیت خوبی نداشت، اما به دلیل ساختار‌هایی، چون شبکه نمایش خانگی و برخی از پروژه‌های دولتی و غیردولتی شرایطی را پدید آورد که هنرمندان فعال این حوزه‌ها آب باریکه‌ای برای درآمدزایی داشته باشند.
کرونا دردی بر درد‌های موسیقی
دو سال پایانی عمر دولت دوازدهم همراه شیوع کرونا و فراگیر شدن آن در ایران شد و فعالیت‌های فرهنگی و هنری به تعطیلی کشیده شد و مشاغل هنری از جمله اولین صنوفی بود که به اجبار از فعالیت آن‌ها جلوگیری شد. اکنون هنوز کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن دلیل اصلی برای وقفه در فعالیت‌هایی مانند موسیقی است. به نظر می‌رسد حتی با وجود ناکارآمدی مدیریت دولتی بر موسیقی، حتی شانس و اقبال نیز با اهالی موسیقی یار نبوده است و همانطور که اهالی موسیقی اشاره می‌کنند، این عامل باعث فلاکت موسیقی شده است.
