سرویس اقتصادی جوان آنلاین: به گزارش «جوان»، ماه گذشته که روسیه مخالفت خود را با کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای دیگر توسط اوپک پلاس اعلام کرد، عربستان به جنگ قیمت روی آورد و موجب سقوط شدید قیمت نفت شد. با اتفاق بزرگی که در بازار نفت رخ داد، همه به دنبال مقصر بودند. ریاض که تصمیم خود را گرفته‌بود در همان روز‌های نخست با تأکید خاصی عنوان کرد دیگر در جلسات اوپک پلاس شرکت نمی‌کند و در خصوص بازار و قیمت، سیاست خود را در پیش می‌گیرد.
روس‌ها نیز با بی‌تفاوتی نسبت به موضع عربستان، از حضور تمام‌قد در جنگ رسانه‌ای کنار کشید تا آنکه دونالد ترامپ از دو کشور خواست برای پایان دادن به جنگ قیمتی و افزایش بهای نفت تصمیم بگیرند. رئیس‌جمهور امریکا از اقدام فوری گفت که بر اساس آن باید بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه از میزان تولید جهانی نفت کاسته شود.
دو کشور اعلام کردند در شرایطی به کاهش تولید نفت فکر می‌کنند که سایر کشور‌های تولیدکننده نفت نیز با تصمیم احتمالی همراهی کنند. اشاره ویژه دو کشور روی امریکا متمرکز بود که طی سال‌های اخیر با افزایش تولید همه قواعد بازار را تغییر داده‌بود.
این کشور و کشور‌هایی مثل برزیل، کانادا، نروژ و کلمبیا هیچگاه در توافق‌های بازار نفت حضور نداشتند و در بستری که روسیه و عربستان برای افزایش بهای نفت پهن کرده بودند، از منتفعان ویژه بوده‌اند.
دو کشور که مجموعاً بیش از ۲۲ میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند بر شرط خود پافشاری کردند و در توافقی با یکدیگر، کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای را برای اوپک پلاس و ۵ میلیون بشکه را برای کشور‌های غیرعضو کنار گذاشتند.
مرحله نخست
شب جمعه نشست اوپک پلاس به مدت ۱۰ ساعت برگزار شد که بر اساس آن، مقرر شد ۱۰ میلیون بشکه از تولید نفت طی دو ماه کم شود. تحت توافق جدید اوپک پلاس، همه اعضا باید تولیدشان را به میزان ۲۳ درصد کاهش دهند در حالی که عربستان سعودی و روسیه هر یک باید تولیدشان را ۵/۲ میلیون بشکه و عراق بیش از یک میلیون بشکه در روز در ماه‌های می‌و ژوئن کاهش دهند.
ریاض و مسکو موافقت کردند که مبنای کاهش تولیدشان سطح تولید اکتبر سال ۲۰۱۸ باشد که ۱۱ میلیون بشکه در روز بود. تحت این پیمان، محدودیت عرضه اوپک پلاس از ژوییه تا دسامبر به ۸ میلیون بشکه در روز و در فاصله ژانویه سال ۲۰۲۱ تا آوریل سال ۲۰۲۲ به ۶ میلیون بشکه در روز تسهیل می‌شود.
اما نکته مهم در این‌باره، مبنای کاهش تولید بود. منابع اصلی در ارزیابی بازار نفت معتقدند بازار با مازاد ۱۵ میلیون بشکه‌ای مواجه است؛ در واقع با تولید «فعلی» کشور‌های نفتی این مازاد وجود دارد،، اما اوپک پلاس مبنای خود را اکتبر ۲۰۱۸ قرار داده است. یعنی ماهی که میزان تولید نفت نسبت به «امروز»، ۳ میلیون بشکه بیشتر بوده‌است. این بدان معناست که ۱۰ میلیون بشکه‌ای که برای آن تصمیم‌سازی صورت گرفته‌است در واقع ۷ میلیون بشکه است.
اجلاسی بی‌ثمر
پیش از برگزاری نشست مجازی اوپک پلاس، مقرر شد کشور‌های دیگر تولیدکننده در اجلاس جی ۲۰ درباره کاهش تولید و همراهی با اوپک پلاس تصمیم‌گیری کنند؛ امریکا، کانادا و چند کشور دیگر آمادگی خود را در این‌باره اعلام کردند هر چند غیررسمی تا کمی از تردید‌ها کاسته شود.
وزیر انرژی روسیه پس از توافق اوپک پلاس گفته بود علاوه بر کاهش تولید اوپک پلاس که ۱۰ میلیون بشکه در روز از تولید نفت جهان می‌کاهد، تولیدکنندگان خارج از این گروه هم باید حداقل ۵ میلیون بشکه از تولید روزانه خود بکاهند. الکساندر نواک گفت: برای نمونه کانادا آماده بود که تولید خود را یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد.
با این وجود، جی ۲۰ هیچ توافقی برای کاهش تولید نگرفت؛ نه امریکا و نه کانادا و نه کشور‌های دیگر تا همه خروجی این نشست، تشکیل کمیته‌ای باشد برای ارائه نظرات مشورتی برای تثبیت قیمت نفت! در این بین، دارمندرا پرادهان، وزیر نفت هند در بیانیه‌ای اظهار کرد که وزیران انرژی کشور‌های گروه جی ۲۰ در بیانیه مشترکشان تشکیل یک گروه ویژه را پیشنهاد خواهد کرد که به وزیران در خصوص اقدامات ضروری برای کمک به تثبیت بازار‌های نفت توصیه‌های لازم را ارائه خواهد کرد.
پس از این نشست، کانادا نسبت به انتقاداتی که درباره عقب‌نشینی این کشور درباره همراهی با نهضت جهانی تولید نفت مطرح شد اینگونه پاسخ داد: کانادا و کشور‌های گروه جی ۲۰ در خصوص ضرورت تثبیت قیمت نفت موافقت کردند، اما این کشور درباره هیچ گونه کاهش تولید مشخصی قول نداد.
اوریگان در مصاحبه تلفنی به رویترز گفت: من چنین رقمی را پیش از این نشنیده بودم. تبادل آمار تولید در مقطعی انجام خواهد گرفت، اما در کنفرانس روز جمعه مطرح نشد. این کنفرانس برای یافتن مکانیزمی برای دستیابی به ثبات قیمت بود و ما هنوز به جایی که باید نرسیده‌ایم.
جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا روز جمعه بدون اشاره به اینکه آیا کشورش تولید نفت را محدود خواهد کرد یا خیر، اظهار کرده بود که تلاش‌ها برای کاهش اشباع عرضه جهانی نفت باید به شکل متمرکز انجام گیرد.
دن برویت، وزیر انرژی امریکا هم در کنفرانس روز جمعه گفت: امریکا از کاهش طبیعی تولید نفت که بر مبنای عوامل اقتصادی صورت می‌گیرد، حمایت خواهد کرد. اگرچه این کاهش تولید رسمی نیست، اما به منزله تغییر عمده از سوی کشوری است که هرگز در اقدامات هماهنگ به اوپک نپیوسته است.
حباب ۵ میلیون بشکه‌ای
قرار بود روز جمعه و شنبه برای حذف ۱۵ میلیون بشکه نفت از بازار تصمیم‌گیری شود، اما اوپک پلاس به ۷ میلیون بشکه رضایت داد، ولو در پوشش رقم ۱۰ میلیون بشکه و کشور‌های دیگر غیر اوپک پلاسی هم ترجیح دادند تولید خود را کاهش ندهند، این بدان معناست که کمتر از ۵۰ درصد همه ادعا‌ها به حقیقت پیوست و در چنین شرایطی مشخص نیست کشور‌های اوپک پلاس به سهمیه‌های خود پایبند بمانند یا خیر.
مکزیک هم که جزو گروه اوپک پلاس است با کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای خود مخالفت کرده و ادعا کرده تنها می‌تواند ۱۰۰ هزار بشکه از تولید خود کم کند؛ به همین دلیل در بیانیه پایانی نشست اوپک پلاس، کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای این گروه به حضور مکزیک مشروط شده‌است.
همه این اتفاقات نشان می‌دهد هنوز مشخص نیست اوپک پلاس به تصمیم خود وفادار بماند یا خیر، زیرا با کنار کشیدن سایر تولیدکنندگان مواجه شده‌است. روسیه و عربستان که طی یک هفته اخیر تنها راه کاهش تولید را مشارکت سایر کشور‌ها می‌دانستند، حالا در وضعیتی قرار گرفتند که حتی اگر همین توافق را اجرا کنند باز هم هیچ تأثیری در بازار نفت رخ نمی‌دهد. کاهش قیمت نفت پس از توافق اوپک پلاس برای کاهش ۱۰ میلیون بشکه نشانه روشنی است از نیم بند این توافق.
