گورخر در تنگ ماهی نوروز!

هیچ سازمان و نهادی روی پرورش ماهی‌های زینتی نظارت ندارد و بر واردکنندگان هم نظارتی نیست. ماهی‌های بسیار ریز گورخری (زبرا) برخلاف دیگر گونه‌ها شرایط نگهداری خاصی دارند که توجه‌نکردن به آن مصداق بارز حیوان آزاری است.

سرویس جامعه جوان آنلاین: امسال ماهی‌های قرمز شب عید، رقیبی جدی پیدا کرده‌اند که به مراتب از آن‌ها دلرباتر است. ماهی‌های گورخری از همین حالا بازار دستفروشان را داغ کرده، از تونل‌های مترو گرفته تا بساطی‌های گوشه خیابان. تنگی بسیار کوچک و دردار را با این نوع ماهی به طور گسترده حراج کرده‌اند.

جهانی به وسعت سلول انفرادی
نه تنها فروشندگان بلکه پرورش‌دهندگان هم با تصور اینکه این ماهی بسیار کوچک است در ظروفی بسیار کوچک و تزیینی آن را به خریدار می‌فروشند. در حالیکه این وضعیت حکم سلول انفرادی را برای این جاندار دارد. نوعی ماهی که بسیار هم باهوش است.
فرض کنید یک نفر را داخل یک اتاق کوچک کرد‌ه‌اند و در را به روی آن بسته‌اند و مجبور است در گردشی بی‌پایان، مدام دور خودش بچرخد. ماهی‌های گورخری هم دقیقاً همین وضعیت را دارند. تنگ این ماهی‌ها معمولاً به اندازه حباب یک لامپ است، در حالی که این ماهی زینتی به حداقل پنج لیترآب برای گردش و حیات نیاز دارد.
امسال موج گسترده‌تری برای استفاده از این ماهی‌ها وجود دارد. از بس زبرا‌های کوچک مینیاتوری در دست‌و‌بال همه است؛ مثل بازیچه در دست بچه‌ها، روی میز کار کارمند‌ها برای سرگرمی و مثل یک آکواریوم بندانگشتی درون خانه‌ها برای قشنگی.

قانون نیست؛ نظارت هم نیست
این ماهی‌ها مخصوص آب شیرین هستند. جانورانی صلح‌جو که همه‌چیز می‌خورند و، چون جثه‌شان ریز و اندام‌شان نازک است، مصرف غذا و اکسیژن‌شان پایین است و اصالت‌شان هم به آسیای جنوب‌شرقی برمی‌گردد.
از بس مقاوم هستند به جان سختی مشهورند و به همین دلیل در یک حباب لامپ هم طاقت می‌آورند. چون آسان تکثیر می‌شوند. ماهی‌های مناسب آزمایشگاه هستند، مخصوصاً برای مطالعات ژنتیک. ولی، چون ریز و مینیاتوری هستند پا از آزمایشگاه‌ها بیرون گذاشته‌اند که بشوند ماهی زینتی و زنده به گور بشوند!
یک کارشناس پرورش ماهی با اشاره به گسترش تولید این ماهی در کشور به «جوان» می‌گوید: «کارگاه‌های پرورش ماهی متعددی در شهریار راه‌اندازی یا احیا شده‌اند که فقط این نوع ماهی را پرورش می‌دهند. هر چند که در تهران، مشهد و شیراز هم پرورش و فروش آن بیشتر از دیگر شهرهاست، هیچ نظارتی بر پرورش و توزیع این ماهی‌ها نیست چراکه قانونی وجود ندارد.»
به گفته محمد زارع، این ماهی‌های مینیاتوری با یک لیتر آب می‌توانند ادامه حیات دهند، ولی نیاز کافی برای آن‌ها پنج لیتر آب با فضای متناسب با آن است. ولی از جثه بسیار ریز این ماهی نهایت سوء‌استفاده را می‌شود و در بطری‌های بسیار کوچک به فروش می‌رسند چراکه اینگونه جذابیت بیشتری دارند.

یک‌ماه به‌جای ۶ سال
وقتی ماهی را درون حباب لامپ یا شیشه عطر و ادکلن یا شیشه‌های کوچک مثل این‌ها می‌گذارند، این ظلم به حیوان است و وقتی سرپوش آن محفظه‌ها را می‌گذارند این ظلم مضاعف و تبدیل به وضعیت بحرانی می‌شود که جان ماهی را به خطر می‌اندازد.
عمر طبیعی ماهی‌های گورخری در طبیعت و در شرایط ایده‌آل حدود شش سال است، اما با این شرایط نگهداری حداکثر یک‌ماه بازیچه خریداران می‌شوند و هر چه شرایط سخت‌تر شود، حیات‌شان هم کوتاه‌تر می‌شود.
با این حال، نه نظارتی و نه حساسیتی است. حتی به گفته رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران «قانونی به نفع ماهی‌های زینتی هم نیست. این ماهی‌ها تزئینی و آکواریومی هستند که در معرض خطر انقراض هم نیستند برای همین نه تحت حفاظتند و نه حمایت و همه این‌ها به قول بازگیر کافی است تا آزادانه و به هر شکلی خرید و فروش شوند.»
محمدحسین بازگیر، می‌گوید: «قراردادن ماهی در یک محفظه کوچک اخلاقی و انسانی نیست و معنی به‌جزحیوان آزاری ندارد، ولی باید روی فرهنگ مردم کار شود تا اگر اصرار به نگهداشتن حیوان در خانه از هر نوع آن دارند، شرایط استاندارد زندگی‌اش را فراهم کنند.»
وی که سازمانش یک پای فرهنگ‌سازی است، می‌گوید: «محیط‌زیست به تنهایی قادر به تغییر فرهنگ نیست و همه دستگاه‌های فرهنگ‌ساز باید پای کار بیایند.»

آلودگی هم به‌جای خود
جدای از اینکه این اتفاقات فرهنگی بیفتد یا نه؛ پرورش‌دهندگان و فروشندگان، فارغ از حال و روز این حیوان هر چه به عید نزدیک‌تر می‌شویم، فروش بهتری پیدا می‌کنند. قیمتگذاری روی ماهی‌ها هم آزاد و دست واردکننده بسیار باز است. هم ماهی‌هایی که در داخل تولید وهم از خارج وارد می‌شود؛ به این ترتیب پرورش‌دهندگان کوچک حتی ضرر هم می‌کنند.
از سوی دیگر، واردکنندگان هم انواع و اقسام ماهی‌های بیمار را خریداری می‌کنند و به این صورت، ماهی‌های تزئینی را هم که بسیار حساس هستند، آلوده می‌کنند.