جوان آنلاین: دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی، توسعه روابط با سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را در دستور کار خود قرار داد و عضویت در بریکس و پیمان شانگهای میراث ماندگار این دولت است. هدف‌گذاری با همسایگان و ایجاد ارتباط با حوزه اوراسیا، جنوب شرق آسیا، شرق آسیا، شبه‌قاره هند، امریکای‌لاتین و فرصت‌های بسیار بکری که آنجا بود، مورد توجه این دولت قرار گرفت، از این رو پیوستن به پیمان شانگهای و عضویت در بریکس توانست به افزایش صادرات و حفظ بازار‌های جهانی کمک کند. رئیس دولت چهاردهم در «همایش سالانه بازار سرمایه ایران» با اشاره به حضور فعال ایران در بریکس، شانگهای و اوراسیا تأکید کرده است: «این تعاملات دیپلماتیک موجب تقویت روابط اقتصادی با همسایگان و ایجاد بازار بزرگ برای تجار و سرمایه‌گذاران شده است.»
دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی و همچنین «نگاه به شرق»، توسعه روابط و تعامل با کشورها، سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را در دستور کار خود قرار داد. سرعت‌بخشیدن به فرایند عضویت در سازمان همکاری شانگهای، تعمیق روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فعال‌ترکردن همکاری‌ها با سازمان «اکو» و عضویت در بریکس، بیانگر تقویت سیاست چندجانبه‌گرایی است؛ سیاستی که هدف از آن حل مسائل اقتصادی ایران و مقابله با تحریم‌های ظالمانه، بدون سرانگشت اراده غربی‌هاست.
«نگاه به شرق» در دولت شهید رئیسی نشان داد با وجود تحریم‌های ظالمانه غرب هم می‌توان با دیگر کشورها ارتباط برقرار و بر مشکلات و چالش‌های اقتصادی کشور غلبه کرد. در دولت شهید رئیسی با وجود حفظ تحریم‌ها و عدم‌تغییرات جدی در تنگنا‌هایی که غرب برای ایران ایجاد کرده بود، واقعاً شاهد رشد جدی در صادرات غیرنفتی و حتی صادرات نفتی ایران بودیم و دولت توانست منابع ارزی خوبی را ایجاد کند. به عنوان مثال در سال۱۴۰۱ بیش از ۵۳میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشتیم که عدد بی‌سابقه‌ای بود، حتی در زمان برجام هم ما به این اعداد نرسیده بودیم. اینها همه از رهگذر همین ایجاد روابط با کشور‌های مستقل است و آن متعادل کردن سیاست خارجی با ایجاد توازن و استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی بود که به یکی‌دو منطقه خاص محدود نمی‌شد.
عضویت ایران در بریکس
۱۱ دی‌ماه ۱۴۰۲ (اول ژانویه ۲۰۲۴) جمهوری اسلامی ایران عضو کامل گروه اقتصاد‌های نوظهور جهانی، موسوم به «بریکس» شد. این عضویت، پیشرفتی تاریخ‌ساز و موفقیتی استراتژیک برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و فرصت بی‌نظیر اقتصادی را برای ایران و اعضای بریکس فراهم می‌آورد. این گروه در درجه اول به دنبال ایجاد مصونیت اقتصادی در برابر تکانه‌های اقتصادی کشور‌های غربی در عرصه جهانی و در درجه دوم و در درازمدت و حتی میان‌مدت، به دنبال کسب برتری اقتصادی در سطح جهان است تا بهتر بتواند سیاست‌های مبتنی بر نگاه شرقی و جنوب- جنوب را در میان کشور‌های جهان پیش ببرد.
رفتار‌های زورگویانه و غیرقانونی کشور‌های غربی به خصوص هفت کشور صنعتی جهان به رهبری امریکا در عرصه اقتصادی، تحریم‌های اعمالی دلار و نقض مکرر قوانین تجارت آزاد جهانی، تنها بخشی از ضرر‌های استیلای غرب است، از این رو قدرت‌های نوظهور اقتصادی و صنعتی برای بقا و ثبات در رشد اقتصادی خود، با همگرایی میان خود در قالب «بریکس» به دنبال ایجاد توازن پایدار و راهگشا هستند.
داشتن «استقلال سیاسی» و دارابودن «توان و ظرفیت‌های مهم اقتصادی» از پیش‌شرط‌های البته نانوشته برای عضویت در این پیمان مهم است. در این میان در اختیار داشتن «موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر»، «ظرفیت‌های بالای انسانی و اقتصادی»، «منابع سرشار انرژی» و از همه مهم‌تر، میل و اراده قوی برای «حفظ استقلال کشور» از ویژگی‌های ممتاز جمهوری اسلامی ایران است که عضویت ایران در بریکس را پرجاذبه ساخته است.
مزایای «بریکس» برای کشور‌های عضو
یکی از مهم‌ترین مزایای پیوستن به بریکس، به خصوص برای ایران که مشمول تحریم‌های غرب است، تأسیس «بانک کشور‌های بریکس» است که «بانک توسعه نوین» نام دارد و به سلطه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در جهان پایان خواهد داد. این بانک تسهیلات مالی و پرداخت وام بسیار جذابی دارد، چون برخلاف شروط بانک جهانی می‌توان به راحتی از تسهیلات مالی آنها بسیار سریع برخوردار شد.
یکی دیگر از اهداف بریکس، انفصال از دلار به عنوان ارز معیار تجارت بین‌المللی است. در بُعد اقتصادی مهم‌ترین هدف بریکس، دلارزدایی از مبادلات تجاری با بهره‌گیری از ارز‌های ملی است که ایجاد یک ارز جدید و جایگزین را دنبال می‌کنند.
تشکیل صندوق «ذخیره ارزی بین‌المللی» بر اساس ارز کشور‌های عضو نیز یکی دیگر از مزایای عضویت در این گروه به شمار می‌رود.
عضویت در سازمان همکاری شانگهای
سازمان همکاری شانگهای بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین سازمان فراگیر همکاری منطقه‌ای است که نقش مهمی در جامعه بین‌الملل ایفا می‌کند. ایران با گذشت بیش از یک دهه تلاش برای عضویت در سازمان شانگهای سرانجام در چهارم جولای۲۰۲۳ به عضویت رسمی این سازمان در آمد.
لازم به ذکر است ایران در سال۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان شانگهای پیوست و پس از آن برای عضویت دائم در این سازمان درخواست عضویت داد که بنا به دلایل مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی تاکنون نتوانسته بود به عضویت رسمی آن دربیاید. سازمان همکاری شانگهای همکاری‌های مختلفی از اقتصادی تا سیاسی و فرهنگی را شامل می‌شود، بنابراین عضویت ایران در این سازمان بستری برای تعاملات دوجانبه تا چندجانبه محسوب می‌شود که ایران می‌تواند با گسترش همکاری‌ها از فرصت‌ها و ظرفیت‌های تجاری، امنیتی و اقتصادی آن استفاده کند.
با هموار کردن راه تجارت خارجی در دولت گذشته، فعالیت برای دولت چهاردهم بسیار آسان شد، به طوری که رئیس دولت چهاردهم روز شنبه در همایش بازار سرمایه با اشاره به پیمان‌های بریکس و عضویت در شانگهای گفت: بریکس، شانگهای و اوراسیا فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است.
شکل‌گیری بازار بزرگ
پزشکیان همچنین با بیان اینکه در حوزه روابط سیاسی و خارجی نیز حضور فعال ایران در عرصه‌هایی مانند بریکس، شانگهای و اوراسیا موجب شکل‌گیری روابط خوب و سازنده با همسایگان شده است، اظهار داشت: این روند روزبه‌روز در حال تقویت است تا بتوانیم برای فعالیت اقتصادی و توسعه کار شما سرمایه‌گذاران، تسهیل ایجاد کنیم.
خوشبختانه به واسطه تعاملات دیپلماتیک، یک بازار بزرگ در حال شکل‌گیری است و از شخصیت‌های سایر کشورها دعوت می‌کنیم تا شما تجار و فعالان اقتصادی بتوانید به صورت هدفمند در رشد و توسعه اقتصادی کشور نقش‌آفرین باشید. ما مصمم هستیم مسائل و مشکلات شما حل و ارتباط میان تولید، صنعت، دانشگاه و دولت تقویت شود تا بتوانیم از بحران‌ها عبور کنیم.
وی اظهار داشت: ما باید در دولت برای تسهیل فعالیت‌های شما اقدامات مؤثری انجام دهیم و تلاش می‌کنیم در مرحله اول خودمان را کارآمد و از روند کسری بودجه پیشگیری کنیم چراکه یکی از عوامل ایجاد تورم، سیاست‌ها و برنامه‌هایی است که به دولت مرتبط است، البته این موضوع در طول سالیان متمادی اتفاق افتاده است.
رئیس‌جمهور با توجه به برنامه‌های دولت در حوزه اصلاح قوانین ابراز کرد: با اصلاح و بازنگری در قوانین و مقررات اقتصادی تلاش می‌کنیم موانع را برطرف کنیم، چراکه تورم به معیشت مردم فشار وارد کرده است.
پزشکیان با تأکید بر اینکه دولت خواهان ایجاد بستر مناسب برای فعالیت تجاری تولیدکنندگان است، گفت: در مجلس و دولت آمادگی کامل برای این امر وجود دارد.
رئیس قوه قضائیه نیز به‌طور جدی به‌دنبال ایجاد امنیت در سیستم سرمایه‌گذاری و تحول اقتصادی کشور است، به همین منظور کارگروهی تخصصی برای رسیدگی به مسائل و موضوعات حقوقی تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی شکل خواهد گرفت، چراکه پشتیبانی از سرمایه‌گذاران اقتصادی در رأس تصمیم سران قوا قرار دارد.
طرح رویش با هدف رشد اقتصادی بلندمدت
همچنین علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد که در این همایش سخن می‌گفت، از رونمایی طرح «رویش» در آینده نزدیک خبر داد و افزود: طرح رویش با هدف رشد اقتصادی بلندمدت از طریق فعال‌سازی حوزه‌های ارزی و صادراتی با تقویت بنگاه‌های کوچک و متوسط رونمایی می‌شود.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین راهبرد‌های اقتصادی کشور برای شرایط امروز، برنامه‌ریزی برای اجرای اقداماتی در راستای رشد اقتصادی بلندمدت است که برای تحقق این هدف، به زودی از طرح رویش رونمایی می‌کنیم.
وزیر اقتصاد گفت: در طرح رویش سهم بازار سرمایه در تأمین مالی بلندمدت چندبرابر می‌شود که این طرح متشکل از مجموعه ابزار‌هایی از جمله صندوق تضمین و سامانه وثایق است. در این طرح به دنبال این هستیم که تعهد دولت به بازار سرمایه را برگردانیم و با افزایش اعتماد، منابع مردم و شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی را به سمت بازار سرمایه جذب کنیم.
مدنی‌زاده تأکید کرد: طی چهار سال آینده مردم ثمرات اقتصادی طرح رویش را در کشور می‌بینند. وی همچنین از طرح جامع اعتبار ملی درروز‌های آتی خبر داد: طرح اعتبار ملی که موضوع آن طی هفته‌های اخیر مطرح شده است و به زودی جزئیاتش اعلام می‌شود، ابزاری اعتباری برای تحریک تقاضا در اقتصاد است، به‌گونه‌ای که از طریق تأمین مالی زنجیره‌ای نیاز به نقدینگی مستقیم کاهش می‌یابد و اثر تورمی حداقلی دارد.
