جوان آنلاین: تولید خودرو‌های کم‌مصرف در مدت یک‌سال، یکی از فانتزی‌ترین رؤیا‌هایی است که رئیس‌جمهور در سر دارد. مسعود پزشکیان به خودروسازان یک سال مهلت داده است موتور خودروها را اصلاح کنند و مصرف سوخت را کاهش دهند، اگر چنین نشود، نه ارز دریافت خواهند کرد و نه اجازه تولید دارند. تجربه نشان داده است اینگونه هشدار‌ها بدون ضمانت اجرایی در مقابل خودروسازانی که همیشه از دولت طلبکار هستند، کارساز نیست. پیش از این ضرب‌الاجل‌های بسیاری به این صنعت داده شده، اما در حد حرف و شوی سیاسی باقی مانده است. در شرایطی که خودروسازان حتی در تولید ساده‌ترین خودروهای‌شان ناکام مانده‌اند، چگونه می‌توان ورود تکنولوژی جدید و تولید خودرو‌های کم‌مصرف را انتظار داشت؟ اگر خودروسازان بعد از یک سال موفق به تولید خودروی کم‌مصرف نشوند، به راستی دولت تولیدشان را متوقف خواهد کرد؟ پس تکلیف بازپرداخت ۴۰همتی که اخیراً از بانک مرکزی اعتبار گرفته‌اند چه می‌شود؟
گوش مردم از مشکلات صنعت خودرو و ظلم‌شان به مصرف‌کننده ایرانی پرشده است. شرایط فعلی این صنعت به این صورت است که زمان آغاز به کار دولت وفاق (ریاست جمهوری مسعود پزشکیان)، قیمت خودروی اقتصادی کوییک ۲۰۰میلیون تومان بود، اکنون بعد از یک سال و چند ماه به ۵۰۰ تا ۶۰۰میلیون تومان رسیده است.
در شرایطی که خودروسازان با قلدری تحویل خودروها و توزیع را متوقف کرده و در بازار آزاد خودرو را به گران‌ترین قیمت‌ها رسانده‌اند، از دولت اعتبار ۴۰همتی دریافت می‌کنند، آیا برای چنین صنعتی که پول و خودرو‌های مردم را گروگرفته است می‌توان ضرب‌الاجل تعیین کرد؟
رئیس‌جمهور در زمان تبلیغات انتخاباتی معتقد بود: همه ماشین‌ها را از چین وارد کردیم و قیمت ماشین‌ها را چند برابر در اینجا می‌فروشیم، باید واردات خودرو با ارز‌های مردم آزاد شود. وی خطاب به دولت می‌گفت: چه بلایی سر مردم آوردیم، با خودرو‌هایی که تولید کردیم. مملکت را به کجا رسانده‌ایم که مردم حتی به واردات خودروی دست دوم هم راضی شده‌اند. ماشین ۲۰هزار دلاری را ۱۰۰هزار دلار به مردم می‌فروشیم، واردات خودرو را آزاد می‌کنیم... اکنون بدون توجه به فهرست قیمتی خودرو‌های قدیمی و بی‌کیفیت در کارخانه و بازار آزاد و تضییع حقوق اقشار متوسط و ضعیف جامعه، دولت به دنبال اصلاح مصرف سوخت خودرو‌های داخلی است.
مسعود پزشکیان تصور می‌کند زمان انتخابات ریاست جمهوری است و شوی سیاسی اجرا می‌کند. فارغ از کیفیت پایین و مصرف بالای خودرو‌های ایرانی، ذکر این نکته ضروری است که همین موتور‌های فعلی به بنزین اکتان۹۵ نیاز دارند که موجود نیست، به همین دلیل مصرف‌شان بیشتر از حد استاندارد است.
صنعت خودرو زیر تیغ
در وضعیتی که صنعت خودرو با زبان انباشته بالایی روبه‌رو است و در تحویل خودرو‌های پیش‌ثبت‌نامی مردم ناکام مانده، ضرب‌الاجلی از رئیس‌جمهور دریافت می‌کند که نه ضمانت اجرایی دارد و نه قابل اجراست. جلسه روز یک‌شنبه هیئت دولت، یک پیام برای خودروسازان داشت: «یک سال فرصت دارید موتور خودروها را اصلاح کنید و مصرف سوخت را کاهش دهید، وگرنه نه ارز دریافت خواهید کرد و نه اجازه تولید خواهید داشت.» این ضرب‌الاجل نشان می‌دهد دولت قصد دارد صنعت خودرو را با اقدامات عملی، کنترل‌شده و قابل اندازه‌گیری به مسیر درست هدایت کند. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور با اشاره به اهمیت مدیریت انرژی و کاهش مصرف سوخت تصریح کرد که از ابتدای شروع به کار، مسئله ناترازی انرژی برای دولت یکی از اولویت‌های اصلی بوده است و حرکت به سمت فناوری‌های نوین و خودرو‌های برقی، نه تنها یک ضرورت محیط‌زیستی، بلکه یک استراتژی اقتصادی برای کاهش وابستگی به منابع خارجی و ارتقای کیفیت تولیدات داخلی است.
پزشکیان خطاب به وزیر صمت دستور داد پیام دولت را به وضوح به خودروسازان منتقل کند: اصلاح موتور و کاهش مصرف سوخت دیگر یک انتخاب نیست، بلکه شرط ادامه فعالیت در صنعت خودرو است. در این مسیر، دولت آمادگی دارد از شرکت‌هایی که نیازمند فناوری‌های روز دنیا هستند، حمایت کند و مسیر دسترسی به این فناوری‌ها را برای آنها هموار سازد.
این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که طی سال‌های گذشته بار‌ها به خودروسازان هشدار داده شده بود باید کیفیت خودروها و مصرف سوخت را بهبود بخشند، (در دولت شهید رئیسی ضرب‌الاجل دو سال تعیین شد)، اما این شرکت‌ها با بهانه‌هایی از جمله هزینه بالا، محدودیت فناوری، تحریم‌ها و مشکلات تولید، اجرای الزامات را به تأخیر انداختند. در همین حال، خودروسازان مدام در پی حمایت‌های مالی دولت و دریافت تسهیلات ارزی و اعتباری بوده‌اند تا تولید را ادامه دهند؛ موضوعی که باعث شده است فشار اصلاحات کیفیت و کاهش مصرف سوخت کمتر جدی گرفته شود.
اصلاح موتور‌های قدیمی بدون سرمایه‌گذاری خارجی تقریباً غیرممکن است
در همین رابطه، بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در گفتوگو با نبض‌صنعت، با اشاره به دو بحران اصلی صنعت خودرو می‌گوید: «مصرف سوخت بالا و آلودگی هوا در کشور ما در سطح فاجعه‌باری قرار دارد و بخش عمده‌ای از آن به عدم‌بهره‌وری و قدیمی بودن موتور‌های خودرو‌های داخلی بازمی‌گردد. این مسئله نه‌تنها سرمایه ملی را می‌سوزاند، بلکه سلامت و کیفیت زندگی مردم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
وی می‌افزاید: بیش از ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار خودروی تولید انبوه کشور بر پایه پلتفرم‌های قدیمی ساخته می‌شوند و توان اصلاح و به‌روزرسانی آنها محدود است. برای رسیدن به موتور‌های کم‌مصرف و مدرن، نیازمند دانش فنی پیشرفته و موتور‌های نسل جدید هستیم. بسیاری از خودروسازان جهانی، حتی برخی شرکت‌های چینی، در این زمینه موفق عمل می‌کنند، اما ورود چنین فناوری‌هایی به ایران با محدودیت‌ها و ریسک‌های تحریم همراه است. صدرایی درباره ظرفیت خودروسازان داخلی می‌گوید: «توان مالی آنها محدود است و بسیاری با زیان انباشته و تهدید ورشکستگی روبه‌رو هستند، بنابراین تحقق وعده کاهش مصرف سوخت بدون حمایت مالی و همکاری با شرکت‌های خارجی تقریباً غیرممکن است.»
وی جزئیات فنی اصلاح موتور را نیز توضیح می‌دهد و می‌گوید: حتی اگر بتوانیم موتور جدیدی از خارج وارد کنیم، نصب و هماهنگی آن با پلتفرم‌های قدیمی خودروها فرایندی چندساله است. بررسی‌های مهندسی، تست‌های عملکردی و هماهنگی با بدنه، گیربکس و استاندارد‌های محیط زیستی باید طی سال‌ها انجام شود و نمی‌توان انتظار داشت در یک سال به نتیجه برسد. صدرایی تأکید می‌کند: تصمیمات لازم در گذشته بموقع اتخاذ نشده و این باعث شده است امروز صنعت خودرو با محدودیت‌های شدید مالی و تکنولوژیک روبه‌رو باشد. اگر اصلاح موتور‌ها بموقع انجام نشود، دولت مجبور به بازنگری در سیاست تخصیص ارز و صدور مجوز تولید خواهد شد که احتمالاً قیمت خودرو و تیراژ تولید را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در پایان، صدرایی وضعیت فعلی بازار خودرو را رکودی توصیف و پیش‌بینی کرد با نزدیک شدن به پایان سال و سال نو، تقاضا کمی افزایش یابد، اما انتظار گرمی بازار مانند سال‌های گذشته وجود ندارد.
او همچنین تأکید کرد که تنها راهکار واقعی کاهش مصرف سوخت یا همکاری با شرکت‌های خارجی برای واردات فناوری‌های جدید است یا بهینه‌سازی مهندسی موتور‌های موجود تا حد ممکن که این موضوع نیز محدودیت‌های خود را دارد.
وضعیت فعلی صنعت خودروی ایران
به گزارش تسنیم، صنعت خودروی ایران با چالش‌های ساختاری و فناوری روبه‌رو است که اجرای فوری دستور رئیس‌جمهور را پیچیده می‌کند:
- وابستگـی به واردات قطـعات کلیدی باعث می‌شود هرگونه محـدودیت ارز، تولیـد را با اختلال مواجه کنـد.
- قدیمی بودن پلتفرم‌ها و مصرف بالای سوخت، اصلاح سریع موتور و ارتقای استاندارد‌ها را دشوار می‌کند.
- کیفیت پایین و ضعف ایمنی برخی خودروها، نیاز به اصلاح اساسی در خطوط تولید را ضروری کرده است.
- کمبود عرضه و افزایش تقاضا در بازار داخلی، هرگونه توقف ناگهانی تولید را به یک چالش اقتصادی و اجتماعی تبدیل می‌کند.
