حسین روزبهانی در گفتوگو با خبرنگار درخصوص استرس و راهکار‌های مقابله با آن، اظهار کرد: استرس یک واکنش طبیعی بدن است که می‌تواند با عوامل بیرونی یا درونی تعادل بدن را بهم بریزد. به عنوان مثال بیماری، مشکلات مالی و فشار کاری می‌توانند از رایج‌ترین عوامل استرس باشند.
وی در رابطه با تفاوت استرس و اضطراب، ادامه داد: اضطراب مقوله‌ای متفاوت از استرس است. اضطراب یک احساس درونی و مبهم نسبت به آینده است که معمولا با نگرانی و دلواپسی همراه است. زمانی که فرد با تهدید‌های غیرواقعی مواجه هست، دچار اضطراب می‌شود؛ مانند مادری که اضطراب رفتن فرزندش به مدرسه را دارد.
این روانشناس بالینی گفت: در زندگی مدرن امروزی که عوامل استرس نسبت به گذشته تغییر کرده است، اضطراب و استرس ناشی از فشار‌های اقتصادی و ناپایداری شغلی نیز افزایش یافته است. استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی و مقایسه خود با دیگران، کاهش ساعت و کیفیت خواب، دیر خوابیدن و استفاده مدام از شبکه‌های اجتماعی، سرعت تغییر زیاد تکنولوژی و نیاز انسان برای همگام شدن با آن، همه از عوامل افزایش استرس و اضطراب در انسان امروزی است.
روزبهانی با اشاره به انواع استرس، یادآور شد: به طور کلی استرس به دو نوع مثبت و منفی تقسیم‌بندی می‌شود. اگر استرس از نوع مثبت باشد، باعث افزایش انگیزه، تمرکز و رشد فردی می‌شود؛ به عنوان مثال استرس قبل از امتحان، از نوع استرس مثبت است که محرک ما برای مطالعه و تلاش می‌شود. اگر استرس، شدید، طولانی‌مدت و مزمن باشد می‌تواند بر عملکرد افراد تاثیر منفی گذاشته و سلامت و روان افراد را مختل کند.
افزایش وضعیت استرس در سال‌های اخیر
وی اضافه کرد: در سال‌های اخیر وضعیت استرس هم در ایران و هم در کشور‌های دیگر افزایش پیدا کرده است. از مهمترین عوامل آن در ایران می‌توان به تورم، مشکلات اقتصادی، بی‌ثباتی‌های اجتماعی و سیاسی، رقابت‌های تحصیلی مانند کنکور، پیدا کردن شغل و امنیت شغلی، دنبال کردن اخبار جعلی و دروغین، قائل نبودن فرصت‌های تفریحی برای خود و کاهش حمایت اجتماعی اشاره کرد.
این استاد دانشگاه درخصوص تاثیرات استرس بر سلامت جسمانی افراد، خاطرنشان کرد: استرس طولانی‌مدت تاثیرات جبران‌ناپذیری بر سلامت جسمی افراد دارد. می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن، اختلال و بی‌کیفیت شدن خواب، کاهش تمرکز، مختل شدن حافظه، افزایش احتمال افسردگی و اضطراب و خستگی مزمن و ابتلا به بیماری‌هایی مانند‌ام‌اس، سندروم روده تحریک‌پذیر، فشارخون، مشکلات قلبی و گوارشی و همچنین باعث بیماری‌های روان‌تنی شود.
روزبهانی با تاکید بر پرخاشگری به عنوان یکی از آثار استرس مزمن، افزود: ممکن است عده‌ای از افراد متوجه وجود استرس در خود نباشند. از مهمترین نشانه‌های استرس می‌توان به مواردی همچون پرخاشگری، بی حوصلگی، تحریک پذیری، انجام کار‌های هیجانی، کاهش تمرکز، درد‌های جسمانی که هیچ توجیه یا دلیل فیزیولوژیکی ندارند مانند سردرد و معده‌درد، بی‌خوابی یا خواب زیاد، احساس خستگی همیشگی در بدن، بی‌اشت‌هایی یا پرخوری و زود خشمگین شدن اشاره کرد.
بهترین روش برای مقابله با استرس؛ تنفس دیافراگمی
وی با بیان اینکه بهترین روش برای مقابله با استرس تنفس دیافراگمی یا همان تنفس عمیق است، یادآور شد: این روش را تنفس ۴، ۷، ۸ می‌نامند؛ چهار ثانیه دم، هفت ثانیه مکث و هشت ثانیه بازدم. ورزش‌های مدیتیشن مانند یوگا یا پیاده‌روی و شنا، مدیریت زمان و اولویت‌بندی کارها، نوشتن احساسات مثبت و منفی و صحبت با فراد قابل‌اعتماد از دیگر راهکار‌های مدیریت استرس است.
این روانشناس بالینی تاکید کرد: دوری از عوامل محرک ذهنی مانند مصرف نوشابه، مشروبات الکلی، سیگار، قهوه و نسکافه می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. همچنین کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی به دلیل مقایسه خود با دیگران و مراجعه به روان‌درمان‌گر می‌توانند کمک‌کننده باشند.
روزبهانی با اشاره بر اهمیت و ضرورت ورزش در کاهش استرس، اظهار کرد: با فعالیت‌بدنی و ورزش، هورمون اندورفین در بدن ترشح می‌شود که تاثیر مثبتی بر کاهش اضطراب شخص دارد. علاوه بر ورزش، تغذیه نیز بر این موضوع اثرگذار است. به عنوان مثال مصرف سبزیجات، ویتامین ب و امگا۳ بر کاهش استرس موثر است.
روابط اجتماعی می‌تواند از مهمترین عوامل در کاهش استرس فرد باشد
وی درخصوص اینکه خواب نیز از دیگر عوامل موثر بر کاهش یا افزایش استرس است، تصریح کرد: وقتی فرد، خواب خوبی داشته باشد، هورمون‌های بدن وی به خوبی تنظیم شده و به نوعی بدن بازسازی می‌شود و باعث آرامش ذهنی فرد می‌شود. روابط اجتماعی نیز می‌تواند از مهمترین عوامل در کاهش استرس فرد باشد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه رسانه نقش مهم و پررنگی در حفظ آرامش ذهنی جامعه دارد، بیان کرد: اگر رسانه بتواند مهارت‌های زندگی را به افراد آموزش دهد، در واقع میزان تاب آوری آنها را افزایش داده است. اما اگر تمرکز رسانه بر اخبار منفی یا بحران‌های موجود باشد، باعث افزایش اضطراب جمعی می‌شود.
روزبهانی با بیان توصیه‌هایی به عموم جامعه، اظهار کرد: برای حفظ آرامش بهتر است افراد روزانه ۳۰ دقیقه فعالیت لذت‌بخش، تفریح یا مدیتیشن انجام دهند. همچنین ورزش‌های منظم مانند پیاده‌روی ساده که آگاهی محیطی در آن بالاست و از تمام حواس پنجگانه استفاده می‌شود نیز در حفظ آرامش و کاهش استرس تاثیرگذار است.
این روانشناس بالینی ادامه داد: همچنین آموختن مهارت نه گفتن نیز در این زمینه بسیار مفید است، زیرا باعث حفظ مرز مشخص با دیگران و کاهش بار روانی حاصل از آن می‌شود.
