«مهرزاد دانش» در کانال شخصیاش در فضای مجازی نوشت: این روزها انواع فراخوانهای رسمی از طرف نهادهای دولتی و حکومتی برای ارائه آثار ادبی و هنری و فرهنگی درباره جنگ ۱۲ روزه اخیر منتشر میشود که تأکید عمدهشان هم بر نکتههایی همچون همبستگی ملی یا همبستگی ملت و حاکمیت و اتحاد علیه دشمن و دفاع از وطن است. این روالی متداول است که در دورههای اینچنینی، دولتها برای ثبت وجهه هنری اتفاقات و دعوت به کنشمندی مردم، برنامههایی در قالب رقابت و عرضه تدارک ببینند.
از مهمترین این چالشها شعارزدگی یا فرصتطلبی فرهنگی است که طی آن آثاری تولید میشوند به جای عمق و اصالت به دنبال جلب رضایت حامیان یا بهرهبرداری از موضوعات مورد سفارش نهاد حمایتکننده هستند.
معمولاً برای گریز از این آفت، پیشنهادهایی در نظر گرفته میشود. چند نمونه از این پیشنهادها به قرار زیر است:
۱- تدوین معیارهای دقیق و شفاف: در فراخوان، معیارهای ارزیابی با تأکید بر اصالت، خلاقیت، عمق محتوایی و دوری از شعارزدگی مشخص شود. مثلاً تأکید شود، آثار باید مبتنی بر تجربههای واقعی، روایتهای شخصی یا تحلیلهای عمیق باشند.
۲- تشکیل هیئت انتخاب متنوع: از داورانی با تخصصهای مختلف (ادبیات، تاریخ، جامعهشناسی، هنر) استفاده شود تا آثار را از زوایای مختلف بررسی کنند و بدین طریق از انتخاب آثار کاسبکارانه جلوگیری شود.
۳- تمرکز بر روایتهای محلی و انسانی: در فراخوان، نویسندگان تشویق شوند به جای کلیگویی به داستانهای محلی، شخصیتهای واقعی و تجربیات ملموس بپردازند. این کار، آثار را از شعارزدگی دور میکند.
۴- تشویق آثار غیرمستقیم: به جای تأکید صرف بر موضوع مقاومت یا همبستگی ملی از هنرمندان دعوت شود، آثاری خلق کنند که به طور غیرمستقیم به همبستگی ملی یا تأثیرات تجاوز اسرائیل بر زندگی مردم بپردازد. این رویکرد میتواند به خلق آثار عمیقتر منجر شود.
فراخوانها به جای خود، اما این ۱۲ روز نشان داد، مردم برای واقعهنگاری از احساسات مختلف در مواجهه با پدیدههایی اینچنینی منتظر بخشنامه و مسابقه و فراخوان نمیمانند و بسیار جلوتر و خوشذوقتر و واقعبینانهتر از برخی نهادهای رسمی به نگارش و ثبت و خلق و رسانهپردازی مشغولند و حاصل این روند، بسی جامعتر و حقیقتانگارتر از برنامههای دیگر است. اگر داستانی از میان این روایتها نگاشته شود، فیلمی بر مبنای آنها اقتباس شود و نمایشی با حال وهوای آنها روی صحنه رود، میتوان نجواهای صادقانه و بیپیرایه مردم را از دورهای ملتهب در مقطعی سرنوشتساز از تاریخ ایران در روایت و تصویر و بازآفرینی ماندگار کرد تا زیر فریادهای شعاری و کاسبکارانه دفن نشوند.