جوان آنلاین: در بسیاری از خانه‌های ایرانی، هنوز مادری هست که با نگاه نگران، دود دخانیات را از فضای زندگی‌اش پس می‌زند و فرزندش را از قلیان و سیگار دور می‌کند؛ تصویری آشنا که سال‌ها ضامن سلامت خانواده‌ها بوده است، اما امروز این تصویر با تبلیغات فریبنده، بسته بندی‌های رنگارنگ و عادی سازی استعمال دخانیات در فضای مجازی مه آلودشده و نوجوانان و جوانان را در مسیری خطرناک قرار داده است. بر اساس آمار‌های رسمی، تنها در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، مصرف دخانیات در میان دختران ۱۳ تا ۱۵ ساله تا ۱۳۵درصد و در میان زنان ۱۸ تا ۲۴ساله تا ۱۹۰درصد افزایش داشته است. این اعداد، زنگ خطری جدی برای خانواده ها، مادران فردا و آینده سلامت کشور است؛ تهدیدی که اگر امروز جدی گرفته نشود، فردا را از ما خواهد گرفت.
محمدرضا محمودی، دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در نشستی به مناسبت «هفته ملی بدون دخانیات» گفته است، حدود ۲۰ تا ۲۲درصد مردان کشور مصرف‌کننده دخانیات هستند، در حالی که این رقم در میان زنان هنوز کمتر از ۵درصد است. این وضعیت، نتیجه فرهنگ سنتی و نقش کلیدی مادران در خانواده است که باید حفظ شود. آماری که در نگاه اول ممکن است عادی به نظر برسد، اما در دل خود یک حقیقت مهم دارد. این تفاوت تا حد زیادی نتیجه فرهنگ ریشه‌دار سنتی و نقش مؤثر و پنهان مادران در خانواده است. هنوز هم در بسیاری از خانه ها، مادران نه تنها خود اهل دخانیات نیستند، بلکه با رفتار و گفتارشان، فرزندان را از این مسیر دور نگه می‌دارند. این الگو‌های تربیتی که در دل خانواده‌های ایرانی نهادینه شده‌اند، یک سرمایه ارزشمند فرهنگی هستند که باید با دقت و هوشیاری حفظ شوند. اما در طرف دیگر ماجرا، با پدیده‌ای پیچیده‌تر روبه‌رو هستیم. مافیای قدرتمند دخانیات که فقط به سود خود فکر می‌کند، بی‌توجه به سلامت مردم، به ویژه دختران و زنان، دست به تولید و عرضه سیگار‌هایی با بسته بندی‌های زیبا، باریک، رنگارنگ و فریبنده زده است؛ محصولاتی که ظاهرشان شاید شبیه یک هدیه شیک یا یک وسیله تزئینی باشد، اما درون‌شان، چیزی جز بیماری و وابستگی نیست. این نوع تبلیغات پنهان و فریبنده، می‌تواند ذهن و نگاه دختران و بانوان را تغییر دهد و آرام آرام آن فرهنگ بازدارنده خانواده‌ها را بشکند و رسالت مادری را نیز فدای دود کند، به همین دلیل در کنار قوانین و هشدار‌های رسمی، این وظیفه خانواده ها، رسانه‌ها و حتی مردم عادی است که آگاه باشند، مراقب باشند و با دل و جان از سلامت خود و عزیزان شان محافظت کنند. این نبردی است پنهان، اما بسیار جدی، نبردی میان سودجویی بی‌رحمانه و سلامت نسل آینده.
طبق آمار‌ها و هشدارها، حال که سن مصرف دخانیات کاهشی و مرز جنسیتی را رد کرده است، ضرورت دارد از همان سال‌های ابتدایی تحصیل و در نظام آموزش و پرورش، با جدیت به پیشگیری و آموزش این موضوع پرداخته شود.
جدای از سیگار، قلیان هم تهدیدی جدی برای خانواده‌ها و جوان‌ها شده است؛ وسیله‌ای که در سال‌های اخیر جزو اقلام ضروری سفر و حتی تفریحات چند ساعته در پارک‌ها و بوستان‌ها شده و به گمان خیلی از والدین تفریحی سالم و بی‌خطر است! غافل از آنکه مصرف آن یک رفتار پرخطر و آسیب زای جدی است چراکه قلیان حاوی مواد اعتیادآور و زیان‌آوری است که سلامت فرد و خانواده را تهدید می‌کند و تفاوتی با سیگار ندارد.
با توجه به اینکه دخانیات و وسایل مرتبط با آن ظاهری فریبنده یافته‌اند تا در دست نوجوانان و جوانان جاخوش کنند و آینده آنان را به تباهی بکشانند، در ادامه چند نمونه از انواع استعمال‌های ساده و به ظاهر بی‌خطر را معرفی می‌کنیم تا خانواده‌هایی که یا با این موارد آشنا نیستند یا اهمیت آنها را درک نمی‌کنند، نسبت به این خطرات هوشیار شوند و این موارد را به عنوان زنگ خطر جدی در تغییر سرنوشت فرزندان‌شان بپذیرند تا پیش از آنکه دیر شود، مسیر غلط فرزندان‌شان را اصلاح کنند. ظاهر بی خطر این ابزار‌ها از یک سو و عادی سازی استعمال دخانیات از طریق شبکه‌های اجتماعی، فیلم‌ها، موزیک ویدئو‌ها و حتی برخی فروشگاه‌های شیک، به شدت در حال گسترش است و خانواده‌ها باید نسبت به این زنگ خطر‌ها هوشیار باشند.
ویپ (Vape) یا سیگار الکترونیکی: در ظاهر بدون دود و بوی آزاردهنده، اما دارای نیکوتین و ترکیبات شیمیایی خطرناک است. اغلب با طعم‌ها و بسته‌بندی‌های فانتزی مانند توت‌فرنگی، آدامس و نعناع عرضه می‌شود تا برای نوجوانان جذاب باشد.
قلیان‌های میوه‌ای یا خانگی: گمان اشتباه برخی والدین این است که، چون قلیان طعم‌دار است، خطر کمتری دارد، اما هر پک قلیان معادل چند نخ سیگار است و در محیط‌های دوستانه و خانوادگی مصرف می‌شود.
سیگار‌های باریک (Slim) یا سبک (Light): مخصوصاً با بسته‌بندی‌های زیبا و شیک برای جذب دختران جوان طراحی شده‌اند. این سیگار‌ها تنها در ظاهر سبک‌تر، اما همچنان حاوی نیکوتین و مواد سرطان‌زا هستند.
پفک دودزا یا آب‌نبات دودکن: وسایل بازی‌گونه‌ای که دود یا بخار مصنوعی تولید می‌کنند و در میهمانی‌ها یا فضای مجازی تبلیغ می‌شوند که به نوعی عادی‌سازی استعمال دود و سیگار به شمار می‌آیند.
آدامس‌های نیکوتینی یا اسپری‌های دهانی با نیکوتین: ظاهراً برای ترک سیگار طراحی شده‌اند، اما برخی نوجوانان بدون نظارت از آنها استفاده می‌کنند و دچار وابستگی به نیکوتین می‌شوند.
