مهدی شادنوش، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتوگو با «جوان» در مورد شایعترین بیماریهای زمستان میگوید: در فصل زمستان به دلیل قرار گرفتن افراد در محیطهای بسته زمینه ابتلا به برخی بیماریها بیشتر میشود. سرماخوردگی بسیار عام است که میتواند منشأ ویروسی داشته باشد یا ویروسی از آنفلوآنزاهای نوع B و C باشد و با عوامل مختلفی مثل گلو درد، سرد درد و سرفههای خشک بروز پیدا میکند.
طبق گفته این پزشک و متخصص تغذیه بالینی افراد مسن، کودکان و مادران باردار بسیار بیشتر از سایرگروهها در معرض بیماری هستند چراکه سیستم ایمنی این افراد به نسبت بقیه دچار ضعف است.
شادنوش بیان میکند: از موارد دیگر ابتلا به بیماریها، برونشیت حاد است که التهاب مجاری تنفسی به دلیل عوامل ویروسی و باکتریایی را در پی دارد و باید توجه کرد سیستم تنفسی در معرض این عوامل قرار نگیرد که شرایط را پیچیدهتر میکند.
طبق تعریف وی پیچیدهتر وقتی است که ذاتالریه، پنومونی و سینوزیت حاصل شود و گلودردهای باکتریایی نیز از سایر عوامل شایع است که میتواند موارد گفته شده را بروز دهد.
پیشگیری از جمله موضوعاتی است که استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره آن تصریح میکند: از راههای پیشگیری رعایت بهداشت و شستن دستها و استفاده از ماسک در فضاهایی است که تجمع و ازدیاد جمعیت وجود دارد و همچنین قرار گرفتن در محیطهای با تهویه مناسب نیز یک راه پیشگیری خواهد بود. همچنین روش جدید که بسیار در مردم شایع شده و باید به ضرورت اتفاق افتد، اما در همه گروهها لازم نیست واکسیناسیون است. دریافت واکسنهایی بر ضد پونوموکوکها و آنفلوآنزا باید از سوی پزشک تشخیص داده شود. گرم نگه داشتن بدن با لباس گرم و جلوگیری از قرار گرفتن در برابر سرمای شدید میتواند بسیار کمککننده باشد.
به اعتقاد وی آنچه زیربنای همه اینهاست تقویت سیستم ایمنی بدن است که تغذیه سالم زیربنای آن است. استراحت کافی، مدیریت استرس و فشارهای مختلف محیطی به فرد از عواملی است که میتواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند.
وی میگوید: زیربنای تغذیهای مصرف مواد غذایی است که تأمینکننده کافی ویتامین و آنتیاکسیدانها خواهند بود، خصوصاً موادی که سرشار از ویتامین سی است و در مرکباتی مثل کیوی و فلفل سبز وجود دارد و میتوان از آن استفاده کرد. ویتامیندی جزو دیگر مواردی است که دائماً باید در افراد چک شود و در سطح مناسبی باید باشد. لبنیاتهای غنیشدهای در بازار وجود دارد که تأمینکننده ویتامیندی است و در مواد غذایی مثل ماهیهای چرب هم ویتامیندی به اندازه زیادی وجود دارد و میتوان به آن اشاره کرد.
شادنوش یادآور میشود: طبیعی است که در این زمان داشتن انرژی کافی برای بدن اهمیت دارد چراکه میتواند دمای بدن را حفظ کند و ریشه تأمین این نوع مواد که انرژی هم دارند کربوهیدراتها هستند، اما توصیه بر این است از کربوهیدراتهای ساده مثل شکر و قند و کربوهیدراتهایی که مستقیم جذب میشوند کمتر و به جای آن از کربوهیدرات پیچیده مثل نان سبوسدار و برنج قهوهای استفاده شود.
این متخصص تغذیه جهت تأمین این دسته از مواد برای بدن توضیح میدهد: آجیل و گروه مغزها چربی مفید دارند که انرژی کافی به بدن میدهند. مواد غذایی که شامل آنتی اکسیدان باشند در کاهش التهاب بدن مؤثر هستند و مانع بروز بسیاری از بیماریها میشوند. موادی مثل سبزیجات برگدار و چای سبز حاوی اکسیدان هستند که فرد را همراهی میکنند و استفاده از مواد غذایی مغذی گرم مثل آش و سوپ برای حفظ دمای بدن در فصل سرد بسیار کاربردی و مؤثر است.
شادنوش با تأکید بر اینکه در زمستان هوا سرد و خشک بوده و باعث خشکی و کمآبی در بدن میشود، ادامه میدهد: مصرف موادی مثل انار و پرتقال و سوپها میتواند از بدن محافظت کند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به برخی دیگر از موارد تغذیهای برای محافظت از بدن اشاره میکند و میگوید: مرکباتی مثل لیمو، پرتقال، فلفل دلمهای، توتفرنگی، کیوی و گریپ فروت در تقویت سیستم ایمنی بدن مؤثرند. انواع لبنیاتهای غنیشده و زرده تخم مرغ و انواع تن و سالمون سرشار از ویتامیندی و مؤثر هستند. مواد غذایی مثل تخم کدو و حبوبات سرشار از زینک و روی هستند که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارند. آجیل و آوا کادو هم تأمینکننده انرژی کافی برای بدن و در کاهش التهابات مؤثر هستند.
وی همچنین ادامه میدهد: ادویهجاتی مثل دارچین، زردچوبه و زنجبیل گرمکننده و خواص ضدالتهابی دارند. پروبیوتیکها هم مصرف رایجی دارند مثل دوغ کفیر که نوع خاصی از لبنیات است و ماستهای غنیشده با پروبیوتیک نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارند.
این پزشک تغذیه نسبت به پرهیز از غذاهای فرآوری شده مثل چیپس و نوشابه توصیه و تأکید دارد که مردم از مصرف این دسته از مواد خوراکی به خصوص در فصل زمستان خودداری کنند.
وی در مورد خوددرمانی افراد به خصوص با آنتیبیوتیک توضیحاتی ارائه و بیان میکند: این خوددرمانی معضل جوامع بشری است که مقاوم شدن بدن در برابر آن مضر است. استادان علم طب به شدت از مصرف بیرویه آنتیبیوتیک پرهیز میدهند و همین استادان خاطراتی داشتند برای به زحمت انداختن خود تا فرزندانشان کمتر آنتیبیوتیک استفاده کنند. افراد فکر میکنند چنین مصرفی مفید است، درحالی که بیماریهای ویروسی چندان با آنتیبیوتیک قابل درمان نیست. عوارض استفاده بیرویه آنتیبیوتیک مقاومت ایجاد و باکتریهای مقاومشده درمان را دشوار میکند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی و متخصص تغذیه یادآور میشود: از بین رفتن باکتریهای مفید از جمله موارد مضر است که به مرور سیستم ایمنی را ضعیف میکند و عوارضی مثل اسهال، تهوع و عفونت قارچی عوارض کوتاهمدت مصرف آنتیبیوتیک است.