رودخانه دز در بالادست واقع‌شده و منابع آلوده‌کننده‌ای آن را احاطه نکرده‌است، اما در رود‌های کارون و کرخه این منابع مخصوصاً زهاب زمین‌های کشاورزی بسیار زیاد است. با راه‌اندازی طرح غدیر دیگر اجازه ورود منابع آلوده‌کننده به رود‌های کارون و کرخه در پایین دست وجود نداشته و این مسئله به تحولی در محیط‌زیست این دو رودخانه بسیار مهم منجر می‌شود. دیگر مسئله مهم محیط‌زیستی ابرپروژه غدیر این است که لوله‌های انتقال آب آن در مناطقی کشیده شده که هیچ آسیبی به تالاب‌های هورالعظیم و شادگان نمی‌زند.
طرح‌های متعدد تأمین آب جنوب غرب کشور در گذشته، فشار زیادی به رود‌های مهم کارون، کرخه و تالاب هورالعظیم وارد کرده‌است. طرح‌های قدیمی باعث کاهش توان آبی کارون و افتادن بار تأمین آب شرب شهر‌های متعددی به دوش کرخه و در نتیجه تأمین نشدن حقابه تالاب هورالعظیم شده‌اند.
امنیت کامل برای بزرگ‌ترین تالاب ایران
عملیات اتصال طرح آبرسانی غدیر به رود دز دو سال قبل با همت قرارگاه خاتم‌الانبیا آغاز شد. این طرح اکنون در مراحل پایانی خود بوده و قرار است آب شرب و کشاورزی ۲۶ شهرستان خوزستان را تأمین کند. اجرای این طرح فواید محیط‌زیستی قابل‌توجهی هم برای رود‌ها و تالاب‌های جنوب غرب ایران دارد.
آب مورد نیاز طرح آبرسانی غدیر باید از سد دز تأمین می‌شد، اما به‌دلایلی در دولت قبل به‌صورت موقت آب آن از رودخانه کرخه تأمین شد. همین قضیه سبب‌شده تا کرخه مسئول تأمین آب شرب و برق باشد و به زیست‌بوم این رود و تالاب هورالعظیم فشار وارد شود.
پس از سفر رئیس دولت سیزدهم به استان خوزستان در سال گذشته، طرح غدیر سرعت گرفت و با راه‌اندازی آن محیط‌زیست جنوب غرب ایران جانی دوباره خواهد گرفت. با فرا رسیدن سالگرد سفر رئیس‌جمهور به استان خوزستان، زمزمه افتتاح بزرگ‌ترین پروژه آبرسانی کشور در استان خوزستان به گوش می‌رسد.
تمام رود‌های غرب زاگرس در استان‌های کرمانشاه، همدان، ایلام، لرستان و شمال خوزستان به کرخه می‌ریزند. مجموع آب رود‌های کشکان، کهمان، گاماسیاب، قره سو، زال، کاکا رضا، سرابله، چرداول و سیمره پس از وارد شدن به جلگه خوزستان راهی کرخه می‌شوند. بزرگ‌ترین تالاب ایران یعنی هورالعظیم هم با مساحتی بالغ بر ۱۲۰ هزار هکتار در انتهای کرخه قرار دارد.
مهر تأیید محققان بر تأثیرات زیست‌محیطی غدیر
طبق قانون حفاظت از تالاب‌ها تأمین حقآبه کرخه و هورالعظیم از این رود‌ها نباید دچار اخلال شود که این مهم با راه‌اندازی طرح غدیر امکان‌پذیر است.
با تکمیل طرح غدیر علاوه بر ارتقای کمیت و کیفیت آب شرب استان خوزستان، تحول در حفظ محیط‌زیست رود‌های کارون و کرخه نیز رقم می‌خورد.
ابرپروژه غدیر تأمین آب شرب حدود ۵ میلیون نفر از جمعیت خوزستان را به عهده داردو تا ۲۵ سال آتی این استان عظیم را از منابع آب شرب بی‌نیاز می‌کند. این طرح با تغییر کیفیت محسوس آب شرب مردم خوزستان همراه است و این منبع عظیم را به یکی از باکیفیت‌ترین منابع آبی دنیا متصل خواهد کرد.
در همین راستا به استناد بررسی محققان دانشگاه صنعتی پلی تکنیک، براساس نمودار شولر (نمودار زیست محیطی آب) همه متغیر‌های مورد بررسی آب دز در «وضعیت خوب» ارزیابی شدند و این محققان از آب سد دز به عنوان یکی از بهترین منابع آب شرب در دنیا نام بردند.
با توجه به اینکه دریاچه سد دز در یک منطقه قابل‌ثباتی از نظر زمین‌شناسی قرار گرفته‌است و همچنین در بالا دست هیچ منبع آلوده‌کننده‌ای ندارد، بنابراین مردم خوزستان پس از پایان پروژه غدیر صاحب یکی از باکیفیت‌ترین آب شرب دنیا خواهد شد.
حذف آلودگی‌های کارون و کرخه
در همین رابطه، یک کارشناس حوزه آب و انرژی در خصوص تبعات زیست‌محیطی طرح غدیر، به فارس گفت: در طراحی طرح غدیر تأمین آب از سه بخش دز، کارون و کرخه دیده شده‌است، اما در دولت‌های گذشته به جهت اینکه دستاوردسازی اهمیت داشت، هیچ‌گاه این طرح به طور کامل افتتاح نشد. مسئله مهم محیط‌زیستی ابرپروژه غدیر این است که لوله‌های انتقال آب آن در مناطقی کشیده شده که هیچ آسیبی به تالاب‌های هورالعظیم و شادگان نمی‌زند.
محمد پورحمید تأکید کرد: با توجه به اینکه رودخانه دز در بالادست واقع شده، منابع آلوده‌کننده‌ای را در اطراف خود نمی‌بیند، اما در رود‌های کارون و کرخه این منابع نظیر زهاب زمین‌های کشاورزی دیده می‌شود. بر این اساس با افتتاح طرح غدیر دیگر اجازه ورود منابع آلوده‌کننده به رود‌های کارون و کرخه در پایین دست وجود نداشته و این مسئله به تحولی در محیط‌زیست این دو رودخانه به حساب می‌آید.
گفتنی است اجرای طرح غدیر کوچک‌ترین تهدیدی برای تالاب بین‌المللی شادگان ندارد. رود جراحی سالانه حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب از آب این تالاب را تأمین می‌کند و طرح غدیر هیچ زیانی برای این رود ندارد. از مهم‌ترین اثرات این تالاب بر محیط‌زیست منطقه می‌توان به جذب ذرات خاک معلق و کنترل سیلاب‌های بالادست هور اشاره کرد.
ورود پساب‌های طرح نیشکر توسط یک کانال بزرگ، عبور لوله‌های نفت از داخل تالاب، ورود فاضلاب شهری و صنعتی، دفن زباله‌های شهر در وسط تالاب از مهم‌ترین چالش‌های این تالاب است. حال آنکه سال گذشته در سفر رئیس دولت سیزدهم به استان خوزستان قرار شد با اجرای طرح غدیر حتی ورود فاضلاب شهری و صنعتی به تالاب بین‌المللی شادگان هم اصلاح شود.
