اسپاسم عضلانی و راه های درمان آن ( ماساژ، ورزش، دارو و ...)

رپورتاژ آگهی/ اسپاسم عضلانی همیشه یک عارضه ی همه گیر بوده. با توجه به این که اسپاسم عضلانی یک واقعه ای دردناک و غیر قابل کنترل است تصمیم گرفتیم تا با دکتر سپهریان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مدیر کلینیک پیشگام مصاحبه ای داشته باشیم. دراین مصاحبه نظر دکتر در مورد علائم و عوامل اسپاسم عضلانی، درمان آن ها و سوالات دیگر که ممکن است برای شما پیش آمده باشد جویا شدیم.

چه کسانی دچار اسپاسم عضلانی می‌شوند؟

اسپاسم عضلانی شایع است و می‌تواند در هر زمان، در هر مکانی مانند خواب، نشستن، راه رفتن یا ورزش رخ دهد. بنابراین، هر کسی می‌تواند دچار اسپاسم عضلانی شود.

چه جوان باشید، چه پیر، چه یک زندگی کم تحرک یا یک شیوه زندگی فعال داشته باشید، ممکن است دچار اسپاسم عضلانی شوید. با این وجود، برخی از افراد ممکن است بیشتر از دیگران دچار آن شوند، به ویژه از طریق فعالیت بدنی.

چه عواملی باعث اسپاسم عضلات می شود؟

اسپاسم عضلانی ممکن است توسط عوامل متعددی ایجاد شود. این بستگی به قسمت بدن درگیر در اسپاسم، عوامل مستعد کننده و شرایط محیطی دارد. فعالیت بیش از حد یا کشش بیش از حد یک عضله یا نگه داشتن ماهیچه برای مدت طولانی ممکن است منجر به اسپاسم شود.

اسپاسم ممکن است کل عضله را تحت تأثیر قرار دهد یا فقط بخشی از ماهیچه را درگیر کند.

در برخی موارد، گروه‌های عضلانی مجاور نیز در اسپاسم دخیل هستند. فعالیت بیش از حد اغلب در ورزشکاران و برخی از کارگران ساختمانی مشاهده می‌شود، جایی که یک گروه خاص از ماهیچه‌ها برای مدت طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این امر به ویژه هنگام کار در محیط گرم صادق است. اسپاسم اغلب در ماهیچه‌های بزرگ دیده می‌شود که بیشتر در حین فعالیت استفاده می‌شود. اسپاسم یا گرفتگی ناشی از کار در شرایط گرم به نام گرفتگی عضلانی شناخته می‌شود.

برخی دیگر از علل شایع اسپاسم عضلانی عبارتند از:

شروع یک تمرین روتین یا ورزش جدید ممکن است باعث اسپاسم عضلانی شود. به عنوان مثال انجام تمرینات دراز کشیدن با شدت زیاد، ناگهان ممکن است بر عضلات شکم تأثیر بگذارد.
کم آبی بدن یکی دیگر از علل شایع اسپاسم عضلانی است. کمبود آب و الکترولیت‌های کافی در سلول‌های ماهیچه‌ای باعث انقباض فیبر‌های ماهیچه‌ای می‌شود. تامین ناکافی و غیرطبیعی مواد مغذی و انرژی منجر به تحریک عضله می‌شود که منجر به اسپاسم می‌شود.
تنگ شدن عروق منجر به اسپاسم عضلات به دلیل تامین ناکافی انرژی و مواد مغذی می‌شود. جریان خون پا‌ها تحت تأثیر بیماری شریان محیطی قرار می‌گیرد و منجر به گرفتگی عضلات پا‌ها می‌شود.
ورزش بیش از حد ممکن است منجر به اسپاسم عضلات پا بخصوص در شب شود. معمولاً بر عضلات ساق پا و انگشتان پا تأثیر می‌گذارد.
اسپاسم‌های مکرر ماهیچه‌ها با درد مزمن در ناحیه گردن و کمر همراه است. آسیب و تغییرات آرتروز در ستون فقرات اغلب منجر به اسپاسم عضله بزرگ می‌شود.
اسپاسم نیز در اثر دیابت، بیماری کلیوی، کم خونی و مشکلات هورمونی ایجاد می‌شود.
اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، مولتیپل اسکلروزیس و آسیب نخاعی برخی از مشکلات سیستم عصبی هستند که منجر به اسپاسم عضلات می‌شوند.
اسپاسم عضلات صاف مانند دیواره‌های روده منجر به درد می‌شود؛ که شامل
دفع سنگ کلیه از طریق مجاری ادراری باعث اسپاسم موزون دیواره‌های حالب شده و باعث درد می‌شود. درد ناشی از این اسپاسم اغلب با تهوع و استفراغ همراه است و به آن قولنج کلیه می‌گویند.
بیماری رفلاکس معده (GERD) باعث تحریک مری می‌شود که منجر به اسپاسم ماهیچه‌های مری می‌شود.
دیواره عضلانی روده بزرگ ممکن است در هنگام درد کولیکی ایجاد کننده اسهال دچار اسپاسم شود.
گرفتگی‌های قاعدگی در اثر اسپاسم دیواره رحم در طول قاعدگی ایجاد می‌شود.
سطوح بالای کلسترول و سیگار کشیدن منجر به اسپاسم دیواره‌های عروق کرونر می‌شود. همچنین در هنگام ترک الکل، سوء مصرف مواد، استرس و برخی از دارو‌ها دیده می‌شود.

دیستونی شرایطی است که با انقباض شدید ماهیچه‌ها و پیچ خوردگی و اختلالات حرکتی مشخص می‌شود. این اسپاسم‌ها ممکن است منجر به حرکات مکرر و کنترل نشده شود و افراد مبتلا به این وضعیت ممکن است وضعیت طبیعی بدن خود را حفظ نکنند.

این بیماری پیشرونده است و با گذشت زمان ممکن است با اسپاسم تهاجمی و مکرر مشاهده شود. بلفارواسپاسم، تورتیکولی، دیستونی حنجره برخی از دیستونی‌های شایع هستند.

اسپاسم عضلانی چه حسی دارد؟

اسپاسم عضلانی اغلب دردناک نیست، اما در برخی موارد می‌تواند باعث درد شود. ممکن است احساس کنید که ماهیچه در حال پریدن یا حرکت است، این احساس معمولاً فقط چند ثانیه طول می‌کشد. حتی ممکن است برخی از افراد شاهد انقباض ماهیچه‌ها باشند.

گاهی اوقات احساس می‌شود که کل ماهیچه منقبض شده و نمی‌تواند حرکت کند. این اثر بیشتر در پاها اتفاق می‌افتد و می‌تواند کاملاً دردناک باشد. هنگام لمس ماهیچه ممکن است احساس سختی داشته باشد. در حالی که احساس اسپاسم عضلانی طی چند دقیقه یا بیشتر از بین می‌رود، ممکن است عضله تا مدتی بعد از آن همچنان به درد ادامه دهد.

اگر اسپاسم عضلانی بخشی از وضعیت سلامت عصبی باشد، فرد معمولاً علائم مرتبط دیگری را نیز تجربه می‌کند. این‌ علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد عضلانی در ساق پا، پشت، گردن یا سر
ضعف در ماهیچه ها
بی‌حسی پوست
حرکت غیر ارادی پا، دست‌ها.
احساس سوزن سوزن شدن
لرزش
فلج
هماهنگی ضعیف
حرکات آهسته
دید دوگانه
مشکلات خواب

درمان اسپاسم عضلانی به چه شکل صورت می گیرد؟

خبر خوب این است که اسپاسم عضلانی اغلب خود به خود برطرف می‌شود. ممکن است چند ثانیه یا چند دقیقه طول بکشد تا برطرف شوند، اما اغلب خود به خود و بدون درمان متوقف می‌شوند.

اگر اسپاسم عضلات شما در اثر کم آبی بدن ایجاد شده است، ساده‌ترین راه درمان آن نوشیدن مقدار زیادی آب است. و برای جلوگیری از تکرار آن‌ها هیدراته بمانید.

مسکن‌های موضعی، داروهای ضد التهابی نیز می‌توانند در موارد شدید مداخله کنند. نیازی به گفتن نیست، شما گزینه‌هایی دارید.

اما مانند همیشه، اگر نگران تعداد یا شدت اسپاسم خود هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. اگر بیماری عصبی باعث اسپاسم عضلات شما می‌شود، پزشک ممکن است داروی ضد اسپاسم را پیشنهاد کند.

 

فیزیوتراپی چگونه می‌تواند کمک کننده باشد؟

فیزیوتراپی می‌تواند با روش‌های مختلف درمان به اسپاسم عضلانی کمک کند. می‌توانند با هدف درمان علائم و علت (در صورت وجود آسیب اساسی) انجام شوند. درمان فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش تنش در عضله و ارائه راهکارهای تسکین درد کمک کند.

درمان اسپاسم عضلانی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ماساژ
کشش‌های ملایم
مدیریت درد
گرما درمانی
تمرینات تقویتی

اگر اسپاسم عضلانی به علت یک مشکل جدی تر شروع باشد فیزیوتراپیست ها می توانند علت را پیدا کرده و بهترین درمان را به مریض اعلام کنند.  

چگونه از اسپاسم عضلانی جلوگیری کنیم؟

با رعایت موارد زیر می‌توانید از اکثر اسپاسم‌های عضلانی جلوگیری کنید.

قبل از ورزش به طور کامل حرکات کششی انجام دهید و با به آرامی گرم کنید

هیدراته بمانید و یک نوشیدنی ورزشی را امتحان کنید تا از مشکلات الکترولیت جلوگیری کنید

اصلاح حالت بدن برای کاهش فشار

به پشت بخوابید و از بالشی استفاده کنید که برای حمایت مناسب گردن طراحی شده است

کنترل شرایط مزمن خود

گزارش عوارض جانبی مخرب داروهای خود به پزشک خود

بررسی سطح مواد مغذی خود برای کمبود آهن، منیزیم، کلسیم یا پتاسیم

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همانطور که قبلاً ذکر شد، اسپاسم عضلانی اغلب خود به خود برطرف می‌شود اما اگر اسپاسم به طرز غیرقابل تحملی دردناک شد، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر به مدت طولانی طول کشید یا به طور مکرر اتفاق می‌افتد، باید به پزشک مراجعه کنید.

علائم دیگری که نیاز به توجه فوری دارند تورم یا بی‌حسی در پای شما، تغییرات در پوست، بیدار شدن از خواب اغلب با گرفتگی عضلات پا، اگر پس از خواب کافی متوقف نشود، یا اگر اختلالات مایعات یا عدم تعادل الکترولیت دارید.

به طور کلی، اسپاسم عضلانی می‌تواند یک مشکل همیشگی باشد. به خصوص برای کسانی که اغلب آن‌ها را تجربه می‌کنند. اما لازم نیست فقط آن‌ها را تحمل کنید یا اجازه دهید در خواب یا ورزش شما اختلال ایجاد کنند.

 

اقدامات پیشگیرانه را برای کمک به جلوگیری از وقوع آن‌ها در وهله اول انجام دهید. اگر  اتفاق افتادند، می‌توانید یکی از گزینه‌های درمانی را برای کمک به تسکین علائم دنبال کنید. در نهایت، اگر فکر می‌کنید اسپاسم عضلانی شما نگران کننده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.