خاطرات دفاع مقدس پاسخي به پرسش‌هاي مردم

پيدايش نهضت خاطره‌نويسي در ايران براي دفاع هشت ساله، ‌قابل مقايسه با ادبيات جنگ در كشورهاي پيشرفته هم نيست؛ چرا كه به لحاظ حجم و گستردگي بي‌‌نظير است. ‌رزمندگان ما در طول دفاع مقدس از همه طبقات اجتماعي، ‌سنين و صنوف دست به كار نوشتن شدند و خاطراتشان را مكتوب كرده‌اند. ‌همين حجم عظيم خاطره‌نويسي دفاع مقدس پايه بسياري از مستندات ما شده كه هم به عنوان خاطره صرف و در تاريخ‌نويسي و پژوهش‌هاي تاريخي به كار آمده‌اند و هم براي تبديل به متون ديگر فرآورده‌هاي هنري و ادبي ازجمله رمان، ‌نمايشنامه و...طبيعي است وقتي در يك زمينه توليد انبوه وجود داشته باشد، حتماً نمونه‌هاي بارزي هم در آن زمينه بروز خواهد كرد. ‌در ادبيات دفاع مقدس و درحوزه خاطره‌نويسي ما نيز قله‌هاي زيادي وجود دارد و اين آثار شاخص سبب شده‌اند، ‌كتاب‌هاي خاطرات جايگزين رمان دفاع مقدس شود. ‌علاقه‌مندان به دانستن درباره دفاع مقدس، ‌رويدادهاي اين دوره و فضا و شرايط حاكم بر آن هم همواره به اين كتاب‌هاي خاطره رجوع كرده‌اند. ‌اينها نكاتي است كه به اعتقاد من خاطره‌نويسي دفاع مقدس در ايران را با خاطره‌نويسي در همه دنيا متفاوت مي‌كند. ‌كتاب‌هاي خاطره، ‌ويژگي مهم و مؤثري كه دارند همان خاطره بودنشان است و اينكه مستندات را به مخاطبان خود ارائه مي‌كنند. ‌در اين كتاب‌ها شخصيت، ‌زمان و مكان از تخيل نويسنده ظاهر نشده‌اند و در تأثيرگذاري با رمان و شعر و نثر ادبي تفاوت ماهوي دارند. ‌آنچه اين كتاب‌ها را مورد توجه قرار مي‌دهد توانايي‌هاي نويسنده يا سبك و تكنيك نگارشي آنها نيست. ‌كتاب‌هاي خاطره دقيقاً به اين دليل مورد توجه قرار مي‌گيرند كه مخاطب مطمئن شود درباره آنها اغراق، ‌كوچك‌نمايي يا بزرگ‌نمايي صورت نگرفته و در سنديت آنها ترديدي نيست. ‌اما گويي اين روزها مردم علاقه بيشتري به كتاب‌هاي خاطره نشان مي‌دهند. ‌تيراژ بالاي كتاب دا و توجه بسياري از كتاب‌خوان‌ها و علاقه‌مندان به ادبيات دفاع مقدس به كتاب بابانظر حكايت تازه‌اي دارد: ‌آنچه درباره اين كتاب‌ها مزيد بر علت شده تا افراد بيشتري مخاطب اين كتاب‌ها بشوند، ‌زمان نگارش و ارائه آنهاست. ‌كتاب‌هاي اخير به‌رغم اينكه به خاطر مستندبودن مورد توجه هستند، ‌زماني ارائه شده‌اند كه از تب و تاب دفاع مقدس و گرماي آن فاصله گرفته‌ايم. ‌مردم حالا بيشتر كنجكاو هستند درباره اين دوره بدانند و فضاي حاكم بر آن را لمس كنند. ‌امروز مردم سؤال‌هاي زيادي درباره دفاع مقدس، ‌فرهنگ، ‌اقتصاد و سياست آن دوران دارند و اين كتاب‌ها پاسخ ملموس‌تري به آنها مي‌دهد. ‌در 150 سال اخير مردم كشور ما تجربه مشابهي با هشت سال دفاع مقدس نداشته‌اند. ‌بنابراين به دنبال ناگفته‌هاي اين تجربه تلخ هستند؛ مي‌خواهند بدانند بر پدران و برادران و پسرعموهاي شهيدشان چه گذشته و چه موقعيت و شرايطي را تجربه كرده‌اند. ‌