سرويس تاريخ جوان آنلاين: آیت‌الله سیدمرتضی مستجاب‌الدعواتی (مستجابی)
در روز‌هایی که بر ما گذشت، در تکریم مکانت والای زنده‌یاد آیت‌الله حاج شیخ محمدباقر زنـد کرمانی کنـگـره‌ای در شــهــر اصفهان برگزار شد. مقالی که در پی می‌آید، خاطرات عالم مجاهد آیت‌الله سیدمرتضی مستجاب‌الدعواتی (مستجابی) از آن بزرگوار است که به این مناسبت به قلم آورده‌اند.
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
آب دریا را اگر نتوان کشید
هم به قدر تشنگی باید چشید
زبان قاصر است و قلم و اندیشه ناتوان از اینکه از وصف مردی سخن بگوید که ابعاد وجودی‌اش آنچنان عقل را سرگردان می‌کند که اگر بخواهم هر یک از مراتب علمی او را تشریح کنم قلم متوقف می‌شود که از کجا شروع کند که بتواند عظمت آن مرد بزرگ را به تصویر کِشد و گوشه‌ای از مراتب علمی، عقلی و انسانی معظم له را گوشزد کند. وقتی عُقیله به هیجان می‌آید به اینجا می‌رسیم که طی قرون متمادی در این مرز و بوم بزرگمردانی زندگی کرده و سر به تیره خاک برده‌اند که هر یک از رجال بزرگ زمانه بوده‌اند که همیشه مایه سرافرازی، شکوه و عظمت این شهر بوده‌اند که جلوگاه‌های دل‌انگیزی از خود به یادگار گذارده‌اند:
که جهان را اگر اصفهانی نبود
جهان آفرین را جهانی نبود
آن همه نقش‌آفرینی بدیع که هر یک از علما و اندیشمندان این سامان به ما ارزانی داشته‌اند بشر را شگفت‌زده کرده مشاهیر ارجمند، حکما، علما، فق‌های زمان و دانشمندان سترگ و هنرمندان چیره‌دست که هر یک جهانی را به تصویر کشیده و روشنی بخشیده‌اند. از مقصد دور افتادم. اینک به یاد مردی بزرگ و انسانی شریف و دانشمندی کم نظیر و عارفی آگاه و سخنوری نستوه می‌رسیم که علمش، حکمتش، عرفانش، فقه و اصولش و شرح حالش را چنانچه بخواهیم به قلم آوریم روز‌ها باید از اندیشه و فکر مدد بگیریم تا بتوانیم کمی از آن همه زیبایی‌ها گفته باشیم.
حضرت آیت‌الله مرحوم حاج شیخ محمدباقر زندکرمانی طاب ثراه از خاندان صادق خان زند برادر سرسلسله شاهان زند است. ایشان در تاریخ ۱۳۱۲ هـ. ق در کرمان به دنیا آمد و چنانچه در بعضی تواریخ آمده است برای به دنیا آمدن این فرزند روز‌ها و شب‌ها در کرمان به پایکوبی و دست افشانی مردم آن دیار مشغول بوده‌اند. پس از چندی این فرزند را به مکتبخانه می‌سپارند و پس از آن دوره به کالج انگلیس می‌رود و به خواندن دروس متداوله می‌پردازد و در آن روز‌ها بعد از اینکه زبان انگلیسی را به طور کلی فرا می‌گیرد و از آنجا به تعلیم دروس فقهی می‌پردازد. استعداد و قریحه آیت‌الله زند کرمانی به قدری قوی بوده که به اندک زمانی بین علما و فق‌ها مشهور می‌شود چنانچه مورد عنایت و لطف مرحوم آیت‌الله آخوند مولی محمدحسین فشارکی قرار می‌گیرد و حضرت آیت‌الله نوه خود را به عقد زواج معظم‌له در می‌آورد که دارای چند دختر و پسر هستند و همگی بحمدالله درس‌خوانده و مورد احترام همگان می‌باشند. در زمان تحصیل به نجف اشرف حرکت می‌کنند و از دروس اساتیدی مانند آیت الله‌العظمی آقا سیدابوالحسن اصفهانی طاب ثراه و دیگران استفاده می‌کنند. در قم از محضر آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی که مؤسس و مجدد و رئیس حوزه بودند کسب فیض می‌کنند تا آنکه به درجه اجتهاد می‌رسد و مجتهد زمان به اجتهادش صحه می‌گذارد و سپس در اصفهان مشغول خدمات روحانی می‌شود.
آنچه حقیر در مکتب دانشش دیده‌ام فضلا و دانشمندانی بودند که زانو زده بودند با اینکه خود در دروس توانا بودند ولی از مکتب پرفیضش نکات مهم فقه، اصول، حکمت، فلسفه و دیگر فنون را می‌آموختند. موقعی که بر منبر صعود می‌کرد، چون دریایی متلاطم از حکمت و علوم روز بسط سخن می‌داد که شنوندگان را در هر موقعیتی سیراب می‌کرد و گاهی اشاراتی به علم روز داشت که کمتر از گویندگان دیگر شنیده می‌شد. رفته‌رفته ستاره درخشان آیت‌الله زندکرمانی به جایی رسید که فقیه عصر مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ حسین فشارکی که از مراجع اصفهان بود مجذوب رفتار، گفتار، کردار و حسن سلوک این مرد بزرگ شد و دختر پسر خود را در عقد دائمی او قرار داد.
از همه این‌ها گذشته در خدمات مردمی به قدری جدی حرکت می‌کرد که با اراده خود درمانگاه عسکریه را در اصفهان برپا نمود که مردم از آن تاکنون استفاده می‌کنند و بهره کافی می‌برند. ایشان به اتفاق مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سیدمحمد علی مبارکه‌ای که از دانشمندان آن روز بود در بازار اصفهان مشغول تجارت شدند که پس از چندی برای سانحه و پیشامدی از هم گسیخت. همچنین روزی در تهران سران نفت دنیا جمع شده بودند و کنفرانس داشتند و از آیت‌الله زند کرمانی هم که درباره نفت جزوه‌ای نوشته بودند دعوت به عمل آوردند. روزی به دیدار اینجانب آمد و جریان دعوت را در میان گذاشت. حقیر معظم له را تشویق کردم که چنین جلسات مهمی کمتر در دنیا برپا می‌شود و حتماً برای روحانیت بسیار مفید است که حضرتعالی تشریف ببرید. ایشان را روانه تهران کردم و در بازگشت از تهران در عظمت جلسه و اجتماع کثیری که از تمامی بلاد گرد آمده بود و حتی از ممالک خارج هم افرادی حضور داشتند سخن به میان آمد. از معظم‌له دعوت سخنرانی به عمل آمده و مشغول سخن شده بود. در اول سخن احترام به ادیان الهی و به ویژه اسلام سخن گفته و سپس وارد سیاست صنعت نفت شده بود و همه را به زبان انگلیسی فصیح بیان و همه را مجذوب خود کرده بود و در روزنامه‌ها و مجلات جهان منتشر شد و روزنامه‌های ایران هم سخن از یک روحانی به میان آورده بودند که در رابطه با صنعت نفت نظریه داده و داد سخن دادند و اینجانب بسیار خوشحال شدم که یک نفر فقیه و دانشمند ایرانی توانسته است اساتید فن را در سخنرانی خود مجذوب کند و گفته‌های او را اساتید فن قبول کنند. رحمه الله علیه.
مرحوم آیت‌الله زندکرمانی مردی سلیم‌النفس، فقیهی بزرگ، عالمی عارف و گوینده‌ای توانا و انسانی شریف بود که خدایش او را بیامرزد که آمرزیده است. چون حقیر حال مساعدی ندارم لذا دم در کشیده و سکوت می‌کنم که سکوت زبان گویای دل است و سکوت ترجمان احساسات نهان. به فرزندان محترمش سلام می‌رسانم و از همه التماس دعا دارم.
تبصره: به درخواست مردی از تبار پاکان و عزیزی از عزیزان دانشمند ارجمند و استاد در فقه و اصول حاج شیخ حسین حلبیان دام‌ظلّه این چند جمله قلمی گردید.
از ذره کمتر سیدمرتضی مستجاب الدعواتی. ۱ /۵/ ۱۳۹۸ ش.
زندگانی ایشان در خوره توجه و جالب بود 
