از برکات انقلاب تشکیل بسیج در ۵ آذر ۱۳۵۸به فرمان امام راحل اشاره کرد که از زمان شروع فعالیت آن(سازمان بسیج مستضعفین) تا به امروز از جمله یکی از مهم‌ترین بازوهای قدرت جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود که مأموریت جذب، آموزش، سازماندهی و به کارگیری نیروهای داوطلب مردمی را در راستای تحقّق اهداف انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن را بر عهده دارد.
از آنجایی که بسیج به صورت یک نیروی مردمی و فراگیر از تمام اقشار مختلف جامعه را در بر می‌گیرد، در این راستا به نقش و جایگاه بسیجیان دانشگاه‌های استان و در راس آنها دانشگاه تبریز که در کشور از این دانشگاه به عنوان مشهدالشهدای دانشگاه‌های کشور یاد می‌کنند، خواهیم پرداخت.
از سویی هفته بسیج بهترین فرصت و بهانه برای یادآوری دلاورمردی‌ها، ایثار، گذشت و نقش آفرینی و پاسداشت مجاهدات و اعمال خالصانه این قشر است. از این رو بسیجیان اقشار مختلف جامعه و در این میان بسیجیان دانشگاه‌ها از گذشته تا به امروز در عرصه‌های مختلف کشورمان نقشی پررنگ و سازنده‌ای داشته‌اند که نمونه بارز این امر حضور در هشت سال دفاع مقدس است.
واقعیت این است دانشگاهیان و در راس آنها بسیجیان این نهاد همیشه و در همه حال در طول ادوار مختلف تاریخ کشورمان و در راس آنها در زمان جنگ تحمیلی به عنوان نماد ایثار، مقاومت، فداکاری، استقامت، پرچمداران استقلال، آزادی‌خواهی، مبارزه با استبداد و عدالت‌خواهی مطرح بوده‌اند؟ نمود بارز این امر، 16 آذر است که به عنوان روز مقاومت و ایستادگی دانشجویان این سرزمین در برابر استعمار غرب و استبداد و خودکامگی در دفتر تاریخ این سرزمین به یادگار ثبت شده است. تقدیم حدود 4 هزار شهید دانشجو از 106 دانشگاه دلیل دیگر برای اثبات این مدعاست.
بسیج در قاب مشهدالشهدای دانشگاه‌های کشور
از این رو، یکی از این دانشگاه‌های تأثیرگذار در سرنوشت پیروزی انقلاب اسلامی و دوران هشت سال دفاع مقدس، دانشگاه تبریز بوده که به عقیده کارشناسان و به خصوص بر اساس مستندات و مدارک موجود این دانشگاه در مقایسه با سایر دانشگاه‌های کشور در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی و به ویژه دفاع مقدس، نقش تعیین کننده و پر رنگ‌تری داشته است.
در واقع از زمان شکل گیری نهضت و قیام امام خمینی(ره) در سال 1342 و تا به امروز همه احاد و اقشار مختلف مردم با تقدیم خون هزار شهید این نهال نوپا؛ تبدیل به درخت تنومندی شده است. دانشگاه تبریز نیز در همان اوایل این نهضت به عنوان عضو کوچکی از این خانواده در آبیاری این درخت سهم تعیین کننده‌ای داشته که تقدیم هفت شهید در این راه مصداق این واقعیت است.
در این میان شهادت شهید محمد تجلا و شهید محمد باقر رنجبر آذرفام در قیام 29 بهمن 1356 و شهادت شهیدان محمد غلامی و پرویز میرزایی در روز 18 اردیبهشت 1357 در محوطه دانشگاه، حکایت از پیشتازی دانشگاهیان دانشگاه تبریز در سنگر مبارزه با رژیم استبداد پهلوی را نشان می‌دهد.
شهادت شهید حسن بخشایش در حادثه هفتم تیر و شهید ناصر زمانلو در یک عمل تروریستی را می توان از جمله دیگر شهدای این دانشگاه در اوایل شکل گیری این انقلاب بیان کرد.
بدون شک بر همین اساس می‌توان گفت که پیشگامی در نهضت انقلاب اسلامی، تقدیم اولین شهید در قیام 29 بهمن، شروع انقلاب فرهنگی از این دانشگاه و به خصوص پشتیبانی علمی و تجهیزاتی از رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس از جمله افتخارات دانشگاهیان دانشگاه تبریز، در صحنه‌های خطیر انقلاب اسلامی بوده است.
البته نباید فراموش کرد که دانشگاه تبریز، از گذشته تا به امروز، بزرگانی زیادی را در عرصه‌های مختلف نظامی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای سربلندی، سرافرازی و شکوفایی کشورمان تربیت کرده، که نمونه بارز آن سرداران و فرماندهان شهید دفاع مقدس است که در این راه نیز نزدیک 10 شهید تقدیم انقلاب کرده است.
سرداران شهید مهدی باکری، فرمانده 31 لشکر عاشورا و محمد حسن کسایی، فرمانده گردان انصار جهاد سازندگی از جمله فارغ التحصیلان و سرداران شهید دیگری همچون حسین امین مقدم، فرمانده واحد عملیات، عبدالکریم بلادی قناد، فرمانده گروهان، محمد حاتمی، معاون گردان، کاظم حجازی فر، فرمانده گردان، عسگر خلفی کشکی، معاون گردان و باباعلی دهقان، جانشین فرمانده گردان از دانشجویان این دانشگاه بودند که با ایمان و عمل و با روش‌های ابداعی در جنگ تمامی معادلات نظامی و سیاسی جهان را بر هم زدند و نشان دادند که با ایمان به خدا می‌توان با کم‌ترین امکاتات در مقابل دشمن تا دندان مسلح که از سوی همه ابرقدرت‌ها و دولت‌های بزرگ حمایت می‌شود، ایستادگی کرد و پیروز شد.
پا به پای بسیجیان مشهدالشهدای دانشگاه‌های ایران
ناگفته نماند، دانشگاه تبریز در همان سال اول شروع جنگ تحمیلی حضور فعالی در جبهه‌ها داشته و در سال اول این جنگ نه نفر از دانشگاهیان این دانشگاه به شهادت می‌رسد که نمونه بارز آن شهید فرزاد بهزاد بخت قمیصی اولین شهید دانشگاه در اولین ماه جنگ یعنی در تاریخ 22 مهر 1359 در منطقه سرپل ذهاب به شهادت می‌رسد.
از دیگر شهدای این ایام می‌توان به هوشنگ حیدر عربی در سال 1359 در محل آبادان، غلامرضا زیوری در سال 1359 در سرپل ذهاب، محمد صف آرا در سال 1359 در محل محور آبادان- ماهشهر،سعید ایپچیلر در سال 1360 در سوسنگرد، عزیراله بیات سرمدی در سال 1360در قلاویزان، بهبود پاک نژاد و اکبر طالب زاده تیمورلویی در سال 1360 سوسنگرد اشاره کرد.
افزون بر آنچه گفته شد، دانشگاه تبریز در طول هشت سال دفاع مقدس نزدیک 110 شهید تقدیم این نظام کرده به طوریکه دانشگاهیان این دانشگاه در سال دوم دفاع مقدس نقش و حضور پررنگ تر از سال اول داشته اند و در سال دوم نیز 18 نفر از بهترین دانشجویان این دانشگاه شهید می‌شوند.
در این میان دانشگاه تبریز در بین سال‌های سوم تا هشتم جنگ تحمیلی به ترتیب 15، 5، 4، 12، 53 و 7 نفر از بهترین دانشجویان، کارکنان و اساتید این دانشگاه در راه تحقق آرمان‌های جان خویش را فدا می‌کنند که در طول 8 سال دفاع مقدس، دانشگاه تبریز در سال هفتم این جنگ بیشتر تعداد را یعنی حدود 53 شهید را تقدیم این نظام می‌کند.
نباید فراموش کرد دانشگاه تبریز بعد از پذیرش قطعنامه 598 سه نفر از دانشگاهیان خویش را تقدیم آرمان‌های انقلاب کرده که شهید سید علیرضا سجادپور در مرداد ماه سال 1367 در پاسگاه زید، شهید غلامرضا شیرین کار سال 1367 در جاده آبادان- اهواز و دکتر عزیز عزیززاده در سال 83 در اثر عوارض شیمیایی از جمله این شهدا است.
در کنار موارد بیان شده، گفته می‌شود دانشگاه تبریز در طول بیش از 7 دهه فعالیت خود فراز و نشیب‌ها و روزهای تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر گذاشته ولی هیچ کدام از این وقایع و حوادث به اندازه شب 27 دی سال 1365 برای این دانشگاه مقدس و با عظمت نبوده، چرا که در این شب با عروج 22 کبوتر خونین بال برگ زرین دیگری به تاریخ افتخارات دانشگاه تبریز می‌افزاید که نام آن برای همیشه و در همه حال دوران‌ها ماندگار کرده است.
بر این اساس، در آن شب در پی بمباران 22 تن از دانشجویان و کارکنان دانشگاه تبریز (شهید هاشم اخترشمار، شهید عباس ارشدی‌پور، شهید بیاض‌علی اسدی‌فرد، شهید یعقوب اسماعیل‌زاده جیقه، شهید سعید امیرخانی، شهید مهدی امیرکاظمی، شهید سیدمحسن امین جواهری، شهید مرتضی جابری، شهید عادل جعفری نویمی‌پور، شهید ایرج (سجاد) خلوتی، شهید حسین رضاپور، شهید علیرضا رضوانجو، شهید مرتضی زمانپور نیاوران، شهید حسین شیرین سرند، شهید شیرزاد شریفی، شهید صدیار صفری، شهید علی فصیح کجابادی، شهید رحمان قفل‌گری، شهید علیرضا کریمی وفایی‌پور، شهید محسن محمدی غریبانی، شهید فؤالدین محمودی نیا دهشتران و شهید حمیدرضا ملکوتی‌خواه) که در حال پشتیبانی برای رزمندگان دفاع مقدس بودند، به شهادت رسیدند.
این در حالی است دانشگاه تبریز در جنگ شهرها یعنی در بمباران هوایی سه نفر از دانشجویان و کارکنان خویش را نیز تقدیم این انقلاب می‌کند.
از سوی دیگر تعداد دانشجویان شهید استان آذربایجان‌شرقی 312 تن اعلام شده، که برای دانشگاه تبریز افتخار است که از این تعداد، نزدیک 150 دانشجوی شهید از این دانشگاه تقدیم انقلاب شده است. با این اوصاف یکی از زوایای پنهان جنگ رژیم بعث عراق علیه ایران، بمباران مکان‌های غیرنظامی بود که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی از جمله آنهاست.
دانشگاه تبریز در بین دانشگاه‌های کشور در خط مقدم این تجاوز قرار گرفته، به طوریکه به خاطر شهادت 22 تن از دانشجویان این دانشگاه، بر اثر یورش وحشیانه رژیم بعثی به دانشکده فنی آن در حال حاضر دانشگاه تبریز در بین دانشگاه‌های ایران به مشهدالشهدای دانشگاه‌های کشور مطرح است.
