جواد محرمي
اخلاق، معنويت و ارزش‌هاي انساني كالاهاي ناياب اين روزهاي سينما و
تئاتر كشور هستند، به اينها پيچيدگي‌هاي
فرمي و محتوايي را هم اضافه كنيم، تقريباً ملغمه‌اي ايجاد مي‌شود كه مخاطب را به ستوه مي‌آورد و البته اين‌آش شور روي جامعه هم بي‌تأثير نيست، نااميدي، پريشاني ذهن و بيماري‌هاي روحي و اخلاقي از اين فضا نمي‌تواند متأثر نباشد. در اين بلبشو و خشكسالي
معنويت در هنر كشور «حسين پارسايي» تئاتري به نام «اليور توييست» روي صحنه برده كه
خودش تأكيد مي‌كند مفاهيم اخلاقي، انساني و
حتي ديني در آن وجود دارد و از همه مهم‌تر
به مخاطب روحيه و اميد تزريق مي‌كند.
گفت و گوي «جوان» با اين كارگردان تئاتر پيش روي شماست.
اليور
توييست جزو معدود نمايش‌هايي در كشور است كه مي‌توان آن را با خانواده تماشا كرد، حتي بچه‌ها هم مي‌توانند مخاطب اين كار باشند، از اين لحاظ كه فضاي
كار شاد است و قصه خيلي ساده و بي‌ريا ارائه مي‌شود، چقدر اين موضوع براي خودتان اهميت داشت؟
اساس انتخاب اليور توييست
براي اين بود كه معتقد بودم اين داستان مخاطب فراگيري دارد. در واقع گستره مخاطبان
براي من موضوع با اهميتي بود. دوست داشتم نمايشي طراحي كنم كه خيلي قيد سني در آن
مطرح نباشد و بتواند همه سنين را دربربگيرد، چون اساساً اينكه مردم، خانوادگي به
سمت كارهاي هنري بروند، برايم حائز اهميت بود. ما در تئاتر و حتي سينماي ايران
دچار سندروم مخاطب بزرگسال هستيم و اگر سياست‌ها به سمتي برود كه خانواده مخاطب اصلي قلمداد
شود، همه سود مي‌برند، هم به لحاظ اقتصادي و
هم به لحاظ ترويج مؤلفه‌هاي مثبت در جامعه اين اتفاق
مي‌افتد. دوست نداشتم قشر خاصي
مخاطب اثر باشد. من از قديم به كارهاي موزيكال و فرماليستي علاقه‌مند بودم، درباره اليور توييست چندسالي مطالعه
كردم. اليور تداعي دوران كودكي همه نسل‌هاست،
تقريباً همه با آن خاطره دارند، معتقدم با اين نمايش گسست ميان مخاطبان مي‌شكند و به يك وحدت در مخاطب نائل مي‌شويم. هر سني با هر عقيده‌اي مي‌تواند
با اين نمايش ارتباط برقرار كند. در واقع از ابتدا اين موضوع فكر شده و طراحي شده
است.
اينكه
يك نمايش طيف سني خاصي را به عنوان مخاطب هدف مورد توجه قرار دهد، اساساً رويكرد
درستي مي‌دانيد؟
تئاتر مي‌تواند به لحاظ سني طيفي خاص را مدنظر قرار دهد،
اما معتقدم اين مسئله نبايد غلبه پيدا كند و خيلي خوب است كه دست برتر و رويكرد
غالب در تئاتر كشور با آثاري باشد كه توان ارتباط برقرار كردن با طيف‌هاي مختلف سني را داشته باشند. به خصوص سنين
پايين‌تر؛ چراكه در رده‌بندي نسل‌ها نسل مهم و اصلي كودكان هستند. اگر يك نمايش
بتواند كودك و بزرگسال را كنار هم بنشاند و هر دو راضي از روي صندلي بلند شوند، به
نظرم توفيق حاصل كرده‌است. البته به شرطي كه خوراك
سالمي هم ارائه بدهد. براي اين منظور معتقدم بايد همه طيف‌هاي مخاطب را خوب بشناسيم، دهه اول عمر هنري من
به تئاتر كودك و نوجوان اختصاص داشت. اين مخاطب را تقريباً خوب مي‌شناسم. دهه دوم به مضامين ديني و عرفاني روي
آوردم و با اين مخاطب هم به خوبي آشنا هستم. در دهه سوم تجربيات خوبي درباره تئاتر
موزيكال و كمدي كسب كردم و فرم برايم اهميت بيشتري پيدا كرد.
حسين
پارسايي را بيشتر با تئاتر ديني و مذهبي مي‌شناسند. اين رويكرد به سمت مخاطب فراگيرتر چقدر در
گرايش ديني شما در تئاتر اثرگذار بوده است؟
معتقدم اليور تويست مي‌تواند در زمره يك نمايش انسانی و اخلاقی هم
دسته‌بندي شود. وقتي شما اخلاقيات
را در يك اثر هنري ترويج مي‌كنيد،
حتماً داريد كاري ديني مي‌كنيد. مهم‌ترين هدف اديان توسعه اخلاق‌مداري در جامعه بوده است. انسان با رعايت اخلاق
مي‌تواند به عبوديت برسد. لازم
نيست حتماً داستاني تاريخي درباره اديان را دستمايه كار قرار دهيد تا اثرتان رنگ و
بوي ديني به خود بگيرد.
اينكه
گفته مي‌شود تئاتر، هنر فرهيختگان
است را چقدر قبول داريد؟
اگر به معني اين است كه
لزوماً بايد مخاطب خاص داشته باشد، به نظرم زياد حرف دقيقي نيست، ولي اگر به معني
اين است كه به فهم و شعور مخاطب احترام خاصي قائل است، به نظرم مي‌تواند مورد اجماع قرار بگيرد. تئاتر خوب بايد
مخاطب خاص و عام را با هم در نظر بگيرد، اساساً خيلي معتقد به تفكيك مخاطب با اين
مرزبندي‌ها نيستم. معتقدم با نمايش
خوب، نوع انسان با هر سطح فكر و تحصيلاتي ارتباط برقرار مي‌كند. تئاتر هنر اخلاق، معنويت، روشنگري، هدايت
و كرامت انساني و نيز آزادگي است. هر نمايشي وقتي به رستگاري انسان بپردازد، اثري
اخلاقي محسوب مي‌شود. موضوع ديگر در تئاتر
اليور توييست كه مدنظرم بود، ترويج روحيه اميد در مخاطب بود، قصه اليور توييست
مقداري تلخ و گزنده است، اما ما نشاط‌آميز
آن را ارائه داده‌ايم و البته اميد بخش. اليور
توييست با زشتي‌ها همراه نمي‌شود، به مرور زشتي‌ها در اين داستان غروب مي‌كند و اخلاق و معنويت پيروز مي‌شود. اين كاملاً منطبق بر آموزه‌هاي ديني است.
اينكه
بسياري از نمايش‌هاي روي صحنه توان ارتباط
با مخاطب عام را ندارند، چگونه تفسير مي‌كنيد؟
اين اصلاً خوب نيست. تئاتر
نبايد به عنوان هنري كه ميل به پيچيده‌گرايي
دارد، شناخته شود. تئاتر بايد سادگي در بيان مفهوم را رعايت كند و در فرم هم اين
سادگي لحاظ شود.
از
فروش نمايش راضي هستيد؟
بله. خوشبختانه مردم استقبال
كردند، اما با اين حال ما بازگشت سرمايه نخواهيم داشت، اليور توييست يك تئاتر زيان‌ده است.
ولي
شما 60 اجرا داريد؟
بله. ولي محدوده قيمت بليت
را براي رفاه حال مخاطب بين 45 هزار تا 95 هزار تومان قرار داديم تا مردم بتوانند
استفاده كنند. در همه جاي دنيا هزينه‌هاي
توليد تقسيم بر قيمت صندلي و بليت مي‌شود.
اين ادعا را كه بليت 150 هزار توماني فروخته شده را نيز تكذيب مي‌كنم.
از
اثري هم الهام گرفتيد؟
در واقع من اقتباسي از نسخه
سينمايي 1968 اليور توييست انجام دادم و آن را دراماتورژي و بازنويسي كردم.
غيبت
نويد محمد‌زاده با توجه به اينكه در
تبليغات از تصوير او استفاده شده چقدر مي‌تواند رويكردي حرفه‌اي محسوب شود؟
اتفاقاً ما در پوستر و سايت
اين اطلاع‌رساني را انجام داديم و
مخاطب بايد به اين موضوع توجه مي‌كرد.
نويد به دليل مشغله كاري 15 روز ابتدايي نمي‌تواند به ما بپيوندد و ما به دليل اجراهاي
پرشمار در چندين نقش از دو بازيگر استفاده مي‌كنيم و اين مسئله در تئاتر جهان هم موضوعي رايج
است. به خصوص در نمايش‌هاي پراجرا. نكته ديگر اينكه
اسپانسر اين حق را دارد كه در تبليغات از ميان چهره‌هاي شاخص در بازيگري كه در نمايش حضور دارند،
محبوب‌‌ترين‌ها را انتخاب كند. كم‌توجهي به اطلاعاتي كه در سايت ارائه شده و نيز
عجله برخي مخاطبان منجر به تكدر خاطر آنها شد. اين جابه‌جايي در هنرمندان موضوع غيرقابل اجتنابي است.
ما در گروه موسيقي 40 نفره‌مان
كه اجراي زنده مي‌كنند، پنج نفر جابه‌جايي داريم. آلترناتيوها در بازيگري هم حدود
هشت نقش را در بر مي‌گيرد.
