هويت معماري شهر مذهبي قم با ساخت و سازهاي اطراف حرم مخدوش مي شود

نگين قم در محاصره ساخت و سازهاي جديد

رشد جمعيت و افزايش تعداد گردشگران ومسافران در شهر قم در چند سال اخير سبب توسعه شهري و افزايش ميزان ساخت و سازها در نقاط مختلف شهر شده است. تمايل مهمانان و مسافران به اقامت در نزديکترين نقطه به حرم مطهر حضرت معصومه(س) در کنار نياز به احداث واحدهاي مسکوني براي جمعيت روبه رشد اين شهر، پاي ساخت و سازها را به چند کيلومتري حريم حرم مطهر رسانده است. موضوعي که برخي مسئولان و کارشناسان آن را تعرض به حریم بصری و فیزیکی اين مکان مذهبي و تاريخي مي دانند و برخي مغاير با استانداردهاي معماري ديني.

بیش از یک دهه از ساخت و سازهاي اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) می گذرد.اقدامي که اگرچه مي تواند تا حدي پاسخگوي نياز زائران در دسترسي اسان و سريع تر به حرم مطهر باشد اما از نظر برخي کارشناسان نمود بي توجهي به حفظ نمادهاي ديني در قم و تعرض به يکي از اماکن مقدس اين شهر و فاصله گرفتن از هويت اسلامي در معماري و شهرسازي است .

بخش عظيمي ازاين ساخت و سازها از اوايل دهه 90 کليد خورد. اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان قم از جمله سازمان هايي بود که نه تنها اين ساخت و سازها را براي رونق گردشگري اين منطقه موثرمي دانست بلکه هرازگاهي از افزايش ارتفاع مجاز ساختمان ها در برخي نواحي اطراف حرم هم خبر مي داد.

مسئولان وقت اين اداره کل اين اقدامات را در راستای تشویق سرمایه گذاران بخش گردشگری و لزوم توجه به تمایل زائران برای اقامت در مجاورت حرم مطهر حضرت معصومه(س) عنوان مي کردند و با استناد به اينکه مجوز اين ساخت و سازها به تصويب و تاييد اداره کل ثبت اثار و تعيين حرايم کل کشور رسيده است به اقدامات خود ادامه مي دادند. پس از ان صداي اعتراضات بالا گرفت و برخي کارشناسان و مراجع مذهبي نيز به اين موضوع واکنش نشان دادند. آیت الله مصباح یزدی از جمله اين مخالفان تداوم ساخت و سازهابود . وي با بيان اينکه در سالهای گذشته حرم حضرت معصومه(س) از فاصله چند کیلومتری به خوبی دیده می شد اما امروز این حرم مطهر در میان ساختمانهای بزرگ در حال محو شدن است، موضع خود رانسبت به اين مسئله ابراز کرد و بر فرهنگ سازي درخصوص حفظ نمادهای غنی اسلامی و شیعی در جامعه تاکيد کرد. شوراي اسلامي استان قم نيز از جمله ديگر معترضان به تداوم اين اقدامات بود. اين شورا حتي ساخت منوريل سطح بالاي حرم و احداث ایستگاه های ان را مقابل حرم مطهر با سیاست توسعه فضای باز در اطراف حرم متناقض مي دانست و در آخرین مصوبه خود مخالفتش با اجراي ادامه پروژه منوریل در بالای سطح آستان مقدس حرم مطهر حضرت معصومه(س)را اعلام کرده بود. اگرچه پروژه منوريل بنا به دلايل متعددي معلق ماند اما متاسفانه ساختمان سازي درحريم حرم همچنان کج دار و مريز ادامه دارد.

کارشناسان معماري خواستار توقف ساخت و سازها

کارشناسان معماري و توسعه شهري جزو مخالفان هميشگي افزايش ساخت و سازها در حريم حرم حضرت معصومه (س) بوده اند و بارها با استناد به نظرات علمي خواستار توقف اين اقدامات شده اند.

چندي پيش پروفسور ژوآنی اسپالا معمار برجسته ایتالیایی با بيان اينکه باید حریمی ‌برای حرم در نظر گرفته شود که نمای شهر قم و نگین آن یعنی حرم حضرت معصومه(س) در میان ساختمان‌ها از بین نرود خواستار ممنوعيت ساختمان‌سازی اطراف حرم شد.

پروفسور ژوآنی اسپالا درهمایش نگاهی گذرا به شهرسازی قم گفت: مستطیل‌های ساخت شهری قم و نقشه حرم حضرت معصومه(س) بی‌احترامی به حرم است زیرا چشم‌انداز حرم رعايت نشده از اين رو تا شعاع زیادی اطراف حرم نباید ساختمان ساخته شود.

وي تاکيد کرد: برنامه‌ریزی طرح جامع شهرسازی با شناسایی بافت اصیل و ساختمان‌های اصیل قم و توجه به آن‌ها به‌منظور حفظ و صیانت از فرهنگ بومی و دینی باید در دستور کار قرار گیرد.

اسپالا حفظ میراث دینی و ملی قم‌ را در گرو سازگار کردن بخش قدیمی و جدید معماری دانست و افزود: تداوم اين اقدامات مي تواند سبب کم‌رنگ شدن مسائل فرهنگی در معماری ‌شود.

با اين تفاسير انتظار مي رود مسئولان شهر قم در اين خصوص با اتخاذ تصميم درست و کارشناسي حفظ هويت معماري شهر مذهبي قم را انگونه که شايسته است مورد توجه قرار دهند.