راهاندازي گوگل فرهنگي به زبان فارسي! اين خبر را علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در گفتوگوي روز گذشته خود مطرح كرده است بيآنكه بخواهد به چند و چون اين طرح اشارهاي بكند. اصل ماجرا اگر چه تا اندازهاي مبهم است اما راهاندازي گوگل فارسي حتي براي امور فرهنگي هم كه شده ميتواند تحول مهمي براي جامعه ديجيتال و محققان كشور محسوب شود.
پيشرفت در عالم مجازي، وب و ديجيتال هميشه جزئي ثابت از بلندپروازيهاي كشورمان در حوزه فناوري اطلاعات بوده است؛ راهاندازي شبكه ملي اطلاعات، معروف به اينترانت ملي ايران هم كه گفته ميشود تا پايان برنامه پنجم توسعه كامل خواهد شد، جزئي از برنامههاي توسعهاي است كه شوراي عالي فضاي مجازي آن را فراهم شدن زمينههاي ايجاد دولت الكترونيكي پيشبيني كرده است. حالا وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي كشور نيز از راهاندازي گوگل فرهنگي فارسي براي كاربران در حوزه فرهنگ و علم و دانش خبر داده است. شبكهاي كه كاربران بتوانند از طريق آن به هر آنچه نياز دارند، دسترسي داشته باشند. البته منظور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از راهاندازي اين شبكه با اندكي ابهام همراه است. گوگل يكي از محبوبترين موتورهاي جست و جو در دنيا است و گوگل فرهنگي فارسي زبان ميتواند موتور جستوجوگر اطلاعات فرهنگي با قابليت جستوجو حول محور موضوعات و قالبهاي مختلف تصويري، ويدئو، وب، نقشه و كتاب باشد.
اشاره جنتي به اين طرح جالب توجه از شبكه ملي فرهنگ آغاز و به گوگل فرهنگي فارسي زبان ختم شده است: «حوزه توليد محتوا به نوعي به وزارت فرهنگ و ارشاد مربوط ميشود. وزارت فرهنگ و ارشاد كارهاي خوبي را در اين زمينه انجام داده است و يك شبكه فرهنگي طراحي شده كه انشاءالله به زودي به نتيجه ميرسد. شبكه ملي فرهنگ در حال حاضر حتي در شهرهاي دور افتاده هم استفاده ميشود و اين شبكه كار ارزندهاي است كه در سالهاي آينده به يك گوگل فرهنگي به زبان فارسي تبديل خواهد شد.»
منظور وزير ارشاد از شبكه ملي فرهنگ، سايتي به آدرس incn.saramad.ir است كه در حال حاضر بيشتر محتوايش متمركز بر انتشار اخبار مربوط به مراكز و كانونهاي فرهنگي نظير خبر افتتاح مراكز فرهنگي ديجيتال در استانهاي مختلف كشور است و درك نحوه تبديل شدن اين شبكه به گوگل فرهنگي فارسي كمي گنگ و پيچيده به نظر ميرسد.
به گفته وزير ارشاد شبكه فرهنگي تدوين شده در واقع قرار است يك گوگل فرهنگي به زبان فارسي باشد كه كاربران در حوزه فرهنگ و علم و دانش، هر آنچه را كه نياز دارند از طريق اين شبكه به آن دسترسي خواهند داشت.
با اين حال يكي از اهداف شبكه ملي فرهنگ، ارتقاي فرهنگ عمومي كاربري رسانهها و آثار و محصولات فرهنگي ديجيتال با رويكرد ترويج استفاده سالم و مفيد و پرهيز از رفتارها و محتواي ناهنجار در فضاي ديجيتال است؛ هدفي كه ميتواند با راهاندازي گوگل فرهنگي فارسي مطابقت داشته باشد.
با وجود آمار بالاي ميزان كاربري اينترنتي در ايران، هنوز يك موتور جستوجوگر ملي براي كشورمان طراحي نشده است. اكثر كشورهاي دنيا سالها است كه محققان و كاربران اينترنتي خود را براي جستوجو در فضاي وب به موتورهاي جستوجوگر اينترنتي ساخت دست خود ارجاع ميدهند؛ سايتي ملي به جاي سايت گوگل كه معمولاً در چينش يا حذف برخي محتوايش، سياستهاي دلبخواه خود را دارد. در اين بين چينيها موتورهاي جستوجوگر ملي به نام «بايدو»، «سوسو»، «سوگو» و «يودائو» دارند كه به نوعي اين كشور را در اين زمينه خودكفا و مستقل از شركت گوگل كرده است. در عين حال ژاپنيها هم موتور جستوجوگر ملي «گوو»، كرهايها موتور جستوجوگر «دوام» را دارند و هنديها «گروجي» و «رديف»، ايسلنديها «ليت»، گرجستانيها «ماينر»، روسها «رمبلر»، نروژيها «سسام»، جمهوري چك «سزنام»، اسرائيل «والا» و كاناداييها و امريكاييها موتور جستوجو گر اينترنتي «زيپ لوكال» را براي كاربران خود طراحي كردهاند.
با اين پيشزمينه، راهاندازي يك موتور جستوجوگر فارسي به سبك گوگل و لو با قابليت محض جستوجو مضامين فرهنگي نيز براي كشورمان ضروري به نظر ميرسد. اين موضوع ميتواند يك اتفاق نو در عالم مجازي و فناوري اطلاعات ايران باشد. وعده وزير ارشاد اگر كه اجرا شود محققان حوزه فرهنگي و كاربران ميتوانند محتواي مورد نياز خود را از شبكهاي جستوجو كنند كه زيرساختهاي ارتباطي با مديريت مستقل كاملاً داخلي خواهد داشت؛ اين شبكه ميتواند محتواي امن حوزه فرهنگ را بدون موانع و فيلترينگ در اختيار كاربرانش بگذارد و چه چيزي از اين بهتر؟!