جوان آنلاین: شب یلدا یکی از سنتهای دیرینه ایرانیان است که هر ساله خانوادهها در آخرین روز پاییز و اولین شب زمستان تا پاسی از شب دور هم جمع میشوند تا این آیین کهن را گرامی بدارند. یلدا در کنار نوروز و چهارشنبهسوری، از جمله جشنهایی است که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانزمین دارد و بهعنوان بلندترین شب سال از گذشتههای دور مورد توجه بوده است. این شب در اقوام مختلف با آیین و مراسمهای خاصی همراه است، اما آنچه همه اینها را با هم مشترک میکند، دورهمیها و شب زندهداری یلداست. با توجه به اینکه خانوادهها برای این شب خوراکیهای خاصی را تهیه میکنند، رسیدگی به وضعیت بازار از اولویتهای اصلی دولت به شمار میآید. با این اوصاف قیمتها در استانهای مختلف نشان میدهد امسال هم نظارت بر عرضه و فروش کالاهای اساسی و اقلام خوراکی که یکی از دغدغههای مردم است، در حد حرف باقی مانده و دستگاههای نظارتی کاری نکردند که قابل دفاع یا گزارش دادن باشد.
چند روزی میشود که سازمانها و ارگانهای مختلفی مانند تعزیرات حکومتی، جهاد کشاورزی، دامپزشکی و اصناف مختلف با محوریت حفظ تعادل بازار و حمایت از حقوق مصرفکنندگان ادعا میکنند در قامت بازوی نظارتی قوی، حضور میدانی خود را در سطح بازار استانها تشدید کردهاند، اما حالا که چند ساعتی بیشتر تا غروب آفتاب و شروع شب یلدای ۱۴۰۴ نمانده است اوضاع و احوال بازار و قیمتها نشان میدهد امسال هم کسی کاری نکرده و گرانی افسارگسیخته به هر جا خواسته، تاخته است!
حضور بازرسان در میادین
به گفته یکی از شهروندان، سازمانهای مرتبط از جمله جهاد کشاورزی، اتاق اصناف و سازمان صنعت، معدن و تجارت پیوسته اعلام میکردند بازرسیهای مشترک و غافلگیرانهای را در دستور کار قرار دادهاند و اجازه نمیدهند قیمتها بالا برود، اما الان به هر کجا قدم بگذارید کاملاً مشخص است هر کس کار خودش را میکند و کسی هم جلودار نیست.
این بازنشسته فرهنگی با تأکید بر اینکه مدتهاست بازار به حال خود رها شده است و در حالت معمولی هم نمیتوان قیمت یک کالا را چند روز ثابت دید، توضیح میدهد: «نه انصافی باقی مانده است و نه ارادهای برای نظارت و نه توانی که بتواند این آشفته بازار را سامان بخشد.» چند روز پیش بازرس سازمان جهاد کشاورزی لرستان با اشاره به نظارت بازرسان این سازمان بر بازار شب یلدای استان گفته بود در این راستا نظارت بر بازار کالاهای اساسی از جمله قیمت مرغ، فرآوردههای لبنی، آجیل، خشکبار و... در دستور کار ما قرار دارد.
محمدحسین رحمتی با اشاره به تشدید این نظارتها در روزهای نزدیک به شب یلدا در لرستان عنوان کرد: «بهمنظور اطمینان از تأمین کالاهای اساسی و جلوگیری از هرگونه گرانفروشی در آستانه شب یلدا، تیمهای بازرسی سازمان جهاد کشاورزی لرستان با حضور میدانی در سطح بازار، روند توزیع و قیمتگذاری اقلام پرمصرف را مورد بررسی قرار دادند!»
حالا که نظارت بر بازار شب یلدا به پایان رسیده است و بازرسان باید خود را برای نظارت بر بازار ماه مبارک رمضان، عید نوروز و... آماده کنند،ای کاش گزارشی ارائه میکردند تا مشخص شود کدام قیمت را ثابت نگه داشته و غیر از گرانفروشانی که جریمه شدهاند و پولی را به جیب دولت ریختهاند، برای مردمی که اجناس را گرانتر از قیمت واقعی خریدهاند، چه کار کردهاند و کدام سازمان و نهاد، پول از دست رفته شهروندان را به آنها بازگردانده است؟
حرفهای تکراری بیعمل
مدتهاست افزایش قیمتها به یکی از نگرانیهای جدی مردم تبدیل شده که در مناسبتهای مختلف از جمله یلدا تشدید میشود در حالیکه درآمد بیشتر خانوارها و به خصوص حقوق بگیرها ثابت است، قیمت بسیاری از اقلام چندین برابر شده است.
با این حال مردم همچنان سنتهای قدیمی را فراموش نکردهاند و ایرانیها این آیین نمادین روشنایی و حیات را هرچند با سفرههایی کوچکتر گرامی میدارند و اجازه نمیدهند گرانی آن را به حاشیه ببرد.
شب یلدا در فرهنگ مردم استان زنجان جایگاه ویژهای دارد. خانوادهها با برپایی کرسی و تهیه میوه، آجیل و خشکبار، شبی خاطرهانگیز را در کنار یکدیگر سپری میکنند، اما امسال افزایش قیمتها این رسم دیرینه را تحت تأثیر قرار داده است.
یک شهروند زنجانی با گلایه از افزایش بیرویه قیمتها میگوید قیمت میوه و سایر اقلام مورد نیاز این شب سنتی هیچ تناسبی با درآمد قشر متوسط جامعه ندارد و همین موضوع باعث شده است بسیاری از خانوادهها با فشار اقتصادی مضاعف مواجه شوند.
خانم ضیایی با اشاره به بالا رفتن محسوس قیمتها میافزاید: «قیمتها نسبت به سال گذشته و حتی چند ماه قبل رشد تصاعدی داشته و این روند افزایشی قدرت خرید را بهشدت کاهش داده است. در چنین شرایطی بسیاری از خانوارها ناچار شدهاند از خرید برخی اقلام مورد نیاز شب یلدا صرفنظر کنند یا میزان خرید خود را به حداقل برسانند.»
در زنجان هم سجاد مقدمی، رئیس اتاق اصناف استان زنجان با اشاره به طرح نظارتی ویژه شب یلدا میگوید: «بازرسیهای اتاق اصناف از تاریخ ۱۷ تا ۳۰ دیماه با مشارکت حدود ۱۱ تیم بازرسی در نوبتهای صبح و بعدازظهر آغاز شده که حدود ۷۵۰ واحد صنفی مورد بازرسی قرار گرفتند. از این تعداد، حدود ۱۱ درصد به دلیل تخلفات صنفی به تعزیرات حکومتی معرفی شدهاند و چندین واحد نیز منجر به پلمب شده است.» حرفهایی تکراری که مردم هیچ اثری از این برخوردها نمیبینند و بیثباتی همچنان حرف اول را در بازار میزند.
یلدای میلیونی
در کرمانشاه هم بازارها شلوغ، اما بیرمقند، جایی که گرانی، مردم را از خریدار به تماشاگر و طولانیترین شب سال را به شب چشمپوشی از دورهمیها تبدیل کرده است. یلدایی که قرار بود بهانهای برای زدودن غمها و تازه کردن دیدارها باشد، اکنون زیر سایه سنگین تورم به «یلدای میلیونی» تغییر نام داده و کام شیرین سنتهای دیرینه را با طعم گس گرانی تلخ کرده است. در استانی که همواره با آمارهای نگرانکننده بیکاری دستوپنجه نرم میکند، صحبت از خرید پسته، بادام و حتی یک پذیرایی ساده میوهای، برای بسیاری از سرپرستان خانوار شبیه به شوخی تلخی است که تنها بر بار روانی آنها میافزاید.
حاج «مراد»، یکی از آجیلفروشان قدیمی بازار کرمانشاه است که گرد پیری بر چهرهاش نشسته و با حسرت به کیسههای پسته و بادام مغازهاش نگاه میکند، میگوید: «خیلیها قیمت میپرسند و عبور میکنند. از بازار یک جمله میگویم و بس. آن هم اینکه کاسبی که مشتری نداشته باشد، چراغ مغازهاش خاموش است حتی اگر ویترینش پرنور باشد!»
