جوان آنلاین: پروژه راه‌آهن رشت- آستارا، حلقه پایانی کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال- جنوب محسوب می‌شود. این مسیر ریلی به طول تقریبی ۱۶۲ کیلومتر، ایستگاه راه‌آهن رشت را به ایستگاه مرزی آستارا متصل می‌کند و از شهر‌ها و مناطق متعددی می‌گذرد. هدف این پروژه، تنها اتصال دو شهر نیست، بلکه ایجاد یک اتصال ریلی مستقیم به شبکه ریلی جمهوری آذربایجان و متعاقباً به روسیه و اروپاست. این امر مسیر جدیدی برای ایران به بازار اروپا بدون وابستگی به مسیر ترکیه فراهم می‌کند.
سال‌های زیادی بود که راه‌آهن رشت- آستارا بدون هیچ پیشرفتی چشم انتظار ورود مسئولان و سرمایه‌گذاران بود؛ پروژه‌ای که حالا عزمی واقعی برای ساخت آن وجود دارد و با جدیت در حال پیگیری است و مقامات وعده داده‌اند این شاهراه حیاتی ظرف سه سال آینده تکمیل خواهد شد. این پروژه کلید اتصال ایران به کریدور بین‌المللی حمل ونقل شمال- جنوب و دریایی از مزایای اقتصادی آن است. باید در نظر داشت که راه‌آهن رشت- آستارا تنها یک پروژه ریلی نیست، بلکه یک سرمایه‌گذاری استراتژیک برای تبدیل ایران به قطب ترانزیتی منطقه‌ای است. با وجود چالش‌های پیش‌رو، تحقق این پروژه می‌تواند نقشی تعیین کننده در اقتصاد ملی و توسعه پایدار ایفا کند. این پروژه نقش کلیدی در تسهیل جابه‌جایی کالا و مسافر، کاهش هزینه‌ها و زمان حمل‌ونقل و بهبود کیفیت زندگی ساکنان استان گیلان دارد. علاوه بر آن، اتصال این مسیر ریلی به کریدور حمل‌ونقل شمال- جنوب موقعیت ایران را به‌عنوان هاب ترانزیتی منطقه تثبیت و فرصت‌های گسترده‌ای برای توسعه اقتصادی، اشتغالزایی و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی فراهم می‌کند.
حلقه‌ای برای اتصال بزرگ
ایران مسیر‌های متفاوتی برای اتصال به شبکه حمل و نقل جهانی دارد، اما کریدور ترانزیتی شمال - جنوب چارچوبی منحصر‌به‌فرد برای توسعه مناسبات اقتصادی، حمل‌ونقلی و انرژی سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان است که راه‌آهن رشت - آستارا یکی از بخش‌های آن به شمار می‌آید. بنابراین باید با تدوین سازوکار‌های مناسب برای مدیریت این کریدور، از این فرصت مهم اقتصادی به نحو مؤثری بهره برد.
چند روز پیش بود که با حضور وزیر راه و شهرسازی در گیلان، یک‌بار دیگر موضوع راه‌آهن رشت - آستارا مورد توجه قرار گرفت.
فرزانه صادق گفت: «پروژه راه‌آهن رشت- آستارا که حلقه مفقوده کریدور بین‌المللی شمال- جنوب به شمار می‌آید، با حمایت مالی روسیه و از طریق وام تأمین شده و با سرعت قابل توجهی در حال اجراست که ظرف سه سال آینده تکمیل خواهد شد و اتصال ریلی ایران به روسیه و آذربایجان را تسهیل می‌کند.» وی افزود: «برگزاری منظم کمیسیون‌های مشترک اقتصادی با کشور‌های روسیه و آذربایجان در سال‌های اخیر، زمینه‌ساز رشد مبادلات تجاری و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل شده است.»
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه تاکنون بیش از نیمی از مسیر تملک شده و اقدامات مطالعاتی و تجهیز ناوگان نیز در حال پیگیری است، تصریح کرد: «هدف ما افزایش حجم ترانزیت کالا تا ۱۵ میلیون تن در سال تا سال ۲۰۲۸ است که تحقق این هدف مستلزم توسعه زیرساخت‌ها و تسهیل فرایند‌های تجاری و گمرکی است.»
صادق با تأکید بر ضرورت تضمین پایداری انتقال بار میان سه کشور همسایه و کاهش حداکثری موانع تردد، پیشنهاد کرد طی سه ماه آینده، برنامه اقدام برای رسیدن به هدف ۱۵ میلیون تن ترانزیت از سوی سه کشور تهیه شود و سند آن در نشست آتی سران سه کشور به امضا برسد.»
موانع از سر راه برداشته شوند
هر چند و دوباره مسئولان مدعی هستند که راه‌آهن رشت- آستارا با شتاب خوبی دنبال می‌شود، اما این پروژه در طول سال‌ها با موانع متعددی روبه‌رو بوده است که باید به سرعت از سر راه برداشته شوند. یکی از اصلی‌ترین دلایل تأخیر، مسائل مربوط به منابع تأمین مالی بود که خروج اولیه جمهوری آذربایجان از سرمایه‌گذاری به دلیل تحریم‌های امریکا بر این مشکل افزود، ولی حالا و با تأمین مالی از طریق وام ۱/۶ میلیارد دلاری روسیه، پروژه در حال انجام است. ملاحظات زیست محیطی هم باعث شده بود تا کار‌ها به کندی پیش بروند. عبور خط ریلی از مناطق حساس زیستی مانند جنگل گیسوم، نیازمند مطالعات دقیق و افزایش طول پل‌ها تا ۸۰ کیلومتر بوده که هزینه و زمان پروژه را افزایش داده است. اگرچه وزیر راه و شهرسازی از تملک بیش از نیمی از مسیر خبر داده، اما این روند همچنان به عنوان یکی از آیتم‌های مهم و زمانبر پروژه در جریان است.
از گذشته‌های دور تاکنون هر مسیری که چند کشور را به هم متصل می‌کرد ارزش بالایی داشت، چون می‌توانست به تجارت آنها رونق بدهد. پس از سال‌ها وقفه، همکاری سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان دوباره جان گرفته است. استقرار تیم‌های روسی در ایران برای مطالعات و برنامه‌ریزی و تحویل زمین به صورت مرحله‌ای به طرف روس، نشان از عزم جدی برای پیشبرد پروژه دارد. ایجاد سامانه مشترک گمرکی بین سه کشور نیز از دیگر اقدامات مکمل برای تسهیل تجارت است.
به گفته کارشناسان، تکمیل راه‌آهن
رشت- آستارا، تحولات عمده‌ای در اقتصاد و ترانزیت کشور ایجاد می‌کند. طراحی اولیه خط برای جابه‌جایی سالانه ۷میلیون تن بار انجام، اما هدفگذاری شده است حجم ترانزیت کالا در این کریدور به ۱۵ میلیون تن در سال افزایش یابد.
حسن رمضانیان، کارشناس حمل و نقل و لجستیک، با بیان اینکه کاهش زمان و هزینه حمل ونقل مهم‌ترین بخش در راه‌اندازی کریدورهاست، گفت: «این کریدور زمان حمل کالا از فنلاند به ایران را که از مسیر دریایی صورت می‌گیرد از ۳۳ روز به ۱۲ روز می‌رساند و تا ۴۰ درصد در مسافت و ۳۰درصد در هزینه نسبت به مسیر سنتی کانال سوئز صرفه جویی می‌کند.» وی افزود: «برآورد‌ها حاکی از آن است که این مسیر ریلی سالانه می‌تواند تا ۲۰میلیارد دلار برای ایران درآمدزایی داشته باشد و وابستگی به درآمد‌های نفتی را کاهش دهد.»
رمضانیان معتقد است این پروژه با بهبود دسترسی به توسعه صنعت گردشگری در شمال کشور کمک می‌کند و از طریق ایجاد مشاغل مستقیم و غیرمستقیم، معیشت ساکنان منطقه را بهبود می‌بخشد.
