روز جمعه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. اما آنچه بیش از متن سخنرانی او در نیویورک بحث‌برانگیز شد، نحوه بازتاب آن در غزه بود. همزمان با سخنرانی نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، بخشی از مردم غزه بدون اختیار خود با شنیدن صدای نتانیاهو مواجه شدند؛ یا از طریق بلندگو‌هایی که در مناطق مختلف نصب شده بود، یا حتی از راه تلفن‌های همراه‌شان که ناگهان به ابزاری برای پخش پیام نخست‌وزیر اسرائیل تبدیل شدند. این رخداد نه تنها غیرمعمول، بلکه بی‌سابقه بود؛ «فناوری» که قرار است وسیله‌ای برای آزادی و ارتباط باشد، به ابزار اجبار و سلطه بدل شد.
رژیم صهیونیستی از دیرباز در عرصه جنگ سایبری و استفاده از روی تاریک فناوری به ویژه بدافزار‌ها برای اهداف نظامی پیشتاز بوده است. تجربه حملات سایبری به بخش هسته‌ای کشورمان در سال‌های گذشته، جاسوسی‌های گسترده از مردم و متحدان خود و سایر ادوات جاسوسی تنها گوشه‌ای از این موارد است. در جنگ اخیر غزه نیز اسرائیل بار‌ها از فناوری‌های مختلف برای تأثیرگذاری بر مردم استفاده کرده است؛ از ارسال پیامک‌های تهدیدآمیز به شهروندان، هک کردن شبکه‌های محلی رادیویی، یا حتی انتشار پیام‌های روانی از طریق پهپاد‌های مجهز به بلندگو. اما آنچه این بار رخ داد یک گام فراتر از موارد پیشین بود؛ وقتی تلفن همراه شهروند عادی، بدون اجازه و اختیارش، به رسانه تبلیغاتی طرف متخاصم بدل می‌شود، معنایش چیزی فراتر از تبلیغات ساده است. این اقدام نشان می‌دهد که مرز میان فناوری روزمره و ابزار جنگی به‌شدت در حال محو شدن است. تلفنی که برای تماس با خانواده یا یافتن مسیر استفاده می‌شود، می‌تواند به ناگاه به ابزاری برای تحمیل پیام سیاسی دشمن تبدیل شود. این جایی است که مرز میان نوآوری و سلطه محو می‌شود.
نتانیاهو با این اقدام چند هدف را دنبال می‌کند: نخست، شکستن روحیه‌جمعی مردم غزه از طریق القای این تصور که اسرائیل قادر است به کوچک‌ترین جزئیات زندگی آنها نفوذ کند. دوم، تحقیر روانی، به این معنا که حتی در اتاق شخصی یا در جیب فرد، جایی برای رهایی از صدای دشمن وجود ندارد، و سوم، نمایش قدرت فناورانه اسرائیل به مخالفان.
پرسش مهم این است علنی شدن و رویه شدن چنین کاری، چه عواقبی خواهد داشت؟ در چارچوب حقوق بین‌الملل بشردوستانه، جنگ روانی علیه غیرنظامیان در بسیاری از موارد مصداق نقض اصول انسانی است. تجاوز به حریم خصوصی شهروندان، کنترل ارتباطات شخصی و تحمیل پیام سیاسی بدون رضایت مخاطب، می‌تواند نقض آشکار حقوق بشر تلقی شود. سازمان‌های حقوق بشری و نهاد‌های بین‌المللی باید این رخداد را جدی بگیرند. اگر امروز مداخله در تلفن همراه برای پخش سخنرانی یک رهبر سیاسی بی‌پاسخ بماند، فردا چه چیزی مانع از آن خواهد شد که همین ابزار برای انتشار پیام‌های تهدیدآمیز، دستور‌های مستقیم یا حتی دستکاری داده‌های حیاتی شهروندان استفاده شود؟ از منظر اخلاقی نیز این اقدام نشان‌دهنده لغزشی خطرناک است: استفاده از فناوری نه برای دفاع، که برای سلطه بر ذهن و روان مردمی بی‌پناه. اینجا دیگر بحث جنگ میان ارتش‌ها مطرح نیست، بلکه جنگی است که مستقیماً بر روان و زندگی روزمره‌غیرنظامیان تحمیل می‌شود.
نتانیاهو با استفاده از فناوری برای دسترسی و تحمیل رجزخوانی‌هایش بر مردم بی‌دفاع غزه، اما زنگ خطر جدی را برای جامعه داخلی اسرائیل به صدا درآورد. وقتی رهبران یک کشور از ابزار‌های دیجیتال و فناوری‌های نوین برای کنترل، نظارت یا شکل‌دهی به افکار عمومی بهره بگیرند، مرز میان انتخاب و خودکامگی به سرعت محو می‌شود. اقدام اخیر نتانیاهو نشان می‌دهد که او به دنبال تثبیت قدرت خود به هر قیمت است و فناوری نقش مهمی در تسهیل این روند دارد؛ از طریق ابزار‌های دیجیتال می‌توان حاکمیتی ابدی و کنترل‌گرایانه ایجاد کرد.
به هر روی، این رخداد نشان داد که میدان جنگ آینده بیش از هر زمان دیگر در عرصه فناورانه و روانی شکل می‌گیرد. جایی که سلاح‌ها نه فقط هواپیما و تانک، بلکه تلفن‌های همراه و شبکه‌های ارتباطی هستند. اگر جامعه جهانی برای چنین اقداماتی مرز‌های روشن و قواعد الزام‌آور تعیین نکند، فردا شاهد جهانی خواهیم بود که در آن هیچ ابزار فناورانه‌ای امن و بی‌طرف باقی نمی‌ماند. فناوری می‌تواند آزادی بیافریند یا سلطه تحمیل کند. آنچه در غزه رخ داد یادآور این حقیقت است که بدون نظارت اخلاقی و حقوقی، دستاورد‌های بشری در عرصه فناوری آن هم در دستان یک ستمگر، می‌توانند به سرعت به سلاح‌هایی علیه همان بشریت بدل شوند.
