جوان آنلاین: مکانیسم ماشه و دامنه تبعاتش یکی از جدی‌ترین سؤالاتی است که در مواجهه با این ماجرا در ذهن مردم شکل می‌گیرد. با عنایت به اهمیت حوزه دارو و درمان و چالش‌هایی که همین حالا هم با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم، آیا مکانیسم ماشه بر حوزه سلامت و دارو و تجهیزات اثرگذار خواهد بود؟ هر چند رئیس سازمان غذا و دارو درباره تأثیر فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر صنعت داروسازی کشور معتقد است اثرات مستقیم اسنپ‌بک در حوزه دارو باتوجه به اینکه دارو مستقیماً تحریم نیست کم خواهد بود، اما موضوعاتی نظیر حمل و نقل و تأثیر روانی این ماجرا روی قیمت ارز می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو در نشست خبری‌اش با بیان اینکه برای تأمین داروی کافی در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه در تلاش برای ایجاد ذخایر استراتژیک دارو هستیم، درباره تأثیر فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر صنعت داروسازی کشور گفت: «باید به اثرات مستقیم و غیرمستقیم این موضوع بپردازیم، اثرات مستقیم اسنپ بک در حوزه دارو باتوجه به اینکه دارو مستقیماً تحریم نیست، کم خواهد بود و بیشتر در حوزه حمل و نقل دچار چالش‌هایی خواهیم شد، از جمله بازرسی از هواپیما‌ها و کشتی‌ها، اما اثرات غیرمستقیم این موضوع باید بیشتر بررسی شود، زیرا جو روانی ناشی از فعال‌سازی اسنپ بک ممکن است در قیمت ارز و قیمت محصولات اثرگذار باشد. در حال حاضر نیز ارز صنعت داروسازی با تأخیر تأمین می‌شود.»
رفتار غیر‌قابل پیش‌بینی
پیرصالحی ادامه داد: «از سوی دیگر، رفتار دنیا قابل‌پیش‌بینی نیست، زیرا جهان رفتاری غیرمنطقی دارد و زمانی که به کشور ما و مراکز اتمی آن حمله می‌شود، جهان هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد و ما نمی‌دانیم اگر این کشور‌ها بخواهند دارو را نیز تحریم کنند و مسائل انسان‌دوستانه را نیز زیر پا بگذارند چه اتفاقی رقم خواهد خورد، بنابراین این امر کاملاً قابل‌پیش‌بینی نیست. کاری که ما می‌کنیم ایجاد ذخایر استراتژیک دارو است که اگر اتفاقی در حوزه سیاسی رخ دهد، ذخایر کافی داشته‌باشیم، اما امیدواریم در حوزه دارو و سلامت مردم اتفاق خاصی رخ ندهد.»
اقدامات سازمان غذا و دارو برای تأمین ذخایر استراتژیک
پیرصالحی درباره اقدامات سازمان غذا و دارو برای تأمین ذخایر استراتژیک اینگونه توضیح داد: «با توجه به اینکه زمانی که شروع به تأمین ذخایر استراتژیک دارو کردیم، یکی از نگرانی‌های اصلی ما این بود که از موجودی‌های فعلی بازار برای ذخایر راهبردی دارو استفاده نشود، اولویت را بر تأمین نیاز بازار قرار داده‌ایم. تأمین ذخایر استراتژیک از خرداد شروع شده و تا دوماه اینده ادامه دارد و ما خرید از شرکت‌های تولیدی را به تدریج انجام می‌دهیم‌که به بازار لطمه وارد نشود.»
به گفته پیر صالحی البته که برخی دارو‌ها که از منابع اروپایی تأمین می‌شود، همین الان بدون اسنپ بک نیز در انتقال ارز با مشکل مواجهند و دارو‌های مربوطه در کشور با کمبود مواجه می‌شود و در این شرایط مردم و پزشکان به دنبال برند اروپایی هستند، در صورتی که در چنین شرایطی باید برند ایرانی و آسیایی مورد مصرف قرار بگیرد.
از نگاه وی امروز در شرایط سخت و جنگی اتکا به تولید داخل می‌تواند بیشترین کمک را به صنعت داروسازی داشته باشد و اگر به پایداری و تاب‌آوری و نوآوری این صنعت توجه کنیم، می‌توانیم نیاز کشور را برطرف کنیم.
وی درباره علت توزیع قطره‌چکانی دارو هم گفت: «برنامه توزیع برخی دارو‌ها توسط خود سازمان غذا و دارو طراحی شده‌است و توزیع قطره چکانی برای دارو‌هایی است که نیازمند برنامه خاصی هستند تا رهاسازی یکباره در بازار باعث کمبود در آینده نشود. در برخی دارو‌هایی که باید با برنامه خاصی توزیع شود، اداره کل دارو و معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌ها این امر را مدیریت می‌کنند و دارو‌ها به تعداد مشخصی در داروخانه‌های خاص توزیع می‌شوند.»
چالش‌های داخلی تخصیص ارز
در کنار شرایط بیرونی و تحریم‌ها و اسنپ بک، اما چالش‌های درونی هم بر بازار تأمین دارو اثر می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین این موارد هم تأخیر در تخصیص ارز است که می‌تواند تأمین دارو را با چالش مواجه کند.
مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو با اشاره به وضعیت تأمین ارز مورد نیاز دارو گفت: «پیش‌بینی می‌کنیم که از ۵/۳ میلیارد دلاری که از ابتدای سال قول دادند به صنعت دارو و تجهیزات اختصاص یابد تا پایان سال ۳ میلیارد دلار تأمین شود و با کمبود دارو و تجهیزات مواجه شویم و با شرایطی که ایجاد شده‌است، احتمالاً وضعیت داروی کشور به حدی خواهد رسید که باید در زمستان به‌دنبال تأمین دارو‌هایی مانند آنتی‌بیوتیک برویم.»
مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو با بیان اینکه اصولاً ذخیره استراتژیک دارو برای مواقع مبادا صورت می‌گیرد، تصریح کرد: «الان در شرایط بحرانی و جنگ، فشار وارد می‌کنیم که شرکت‌های تولیدی و وارداتی دارو تأمین کنند تا ذخیره راهبردی دارو داشته باشیم.»
شاید هم این را از زبان مسئولان و چهره‌های سلامت شنیده‌باشیم که سرانه مصرف دارو در ایران بالاتر از میانگین جهانی است. در این میان، اما وقتی حرفی درست بر خلاف این شنیده می‌شود، تعجب می‌کنیم، چراکه پیشینه ذهنی‌مان رتبه‌داری مردم کشورمان را در مصرف دارو به ما یادآوری می‌کند. این در حالی است که به گفته اکبر عبداللهی اصل، مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو «سرانه مصرف دارو در ایران ۵۰ دلار است و کشوری مانند عراق دوبرابر کشور ما سرانه مصرف دارو دارد. در اتحادیه اروپا این رقم بالای ۵۰۰ دلار، در امریکا ۲ هزار دلار و میانگین جهانی ۱۸۰ دلار است و ما همین میزان سرانه مصرف پایین را نیز به سختی تأمین می‌کنیم.
وی در عین حال در ترسیم سیمای دارویی کشور در روز‌های باقی مانده سال می‌گوید: «پیش‌بینی می‌شود در سال جاری با کمبود دارو و تجهیزات پزشکی مواجه شویم.»
ضرورت تدبیر برای حل چالش
آمار و ارقام و داده‌های مرتبط با موضوعاتی حیاتی مانند دارو آنقدر مهم و جدی است که قطع به یقین مسئولان امر باید بر آن تسلط داشته باشند و بتوانند بر مبنای این داده‌ها پیش‌بینی و از آن مهم‌تر تدبیر کنند. ماجرای کمبود‌های دارویی هم که همیشه به اشکال گوناگون وجود داشته و فقط آمار و ارقام این کمبودها گاهی بسیار جدی و گاهی کمتر و قابل‌مدیریت بوده‌است. با تمام اینها مسئولیت وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو فراتر از پیش‌بینی کمبودها، تدبیر برای مدیریت شرایطی است که حالا ممکن است با فعال شدن مکانیسم ماشه کمی پیچیده‌تر از قبل شده‌باشد.
