ترومای روانی ناشی از تهاجم دشمن به کشور برای تمام افراد یکسان نیست. افراد در مواجهه با تروما را می‌توان به دو گروه دسته‌بندی کرد. نخست افرادی که خود یا بستگان آنها در پی حملات دچار آسیب شده‌اند و در معرض مستقیم تروما قرار گرفته‌اند. گروه دیگر افرادی هستند که در معرض ترومای مستقیم قرار نگرفته‌اند، اما به دلیل فضای عمومی کشور و مواجهه با اخبار، استرس به آنها وارد شده است. به‌طور قطع باید تمایز برای این دو گروه قائل شد. مطمئناً برخی افرادی که در معرض ترومای مستقیم قرار گرفته‌اند به خدمات تخصصی‌تر برای مشاوره و درمان نیاز دارند. ارتباط نزدیکان و آشنایان باید با افراد آسیب‌دیده حفظ شود. اگر افراد آسیب‌دیده احساس می‌کنند تعادل معقول خود را از دست‌داده‌اند، باید خدمات درمانی تخصصی را دریافت کنند و برای بررسی و پایش وضعیت خود نزد روانپزشک یا مشاور بروند. افرادی که در مواجهه مستقیم با تروما قرار نگرفته‌اند نسبت به گروه اول بیشتر هستند. گروه دوم به آموزش روش‌های مدیریت استرس نیاز دارند تا بتوانند میزان تاب‌آوری خود را افزایش دهند و بدانند چگونه مشکلات خود را برطرف‌کنند. به عبارت دیگر، گروهی که در مواجهه با تروما نبوده‌اند به آموزش مهارت‌های اجتماعی کلی و توانایی مهارت استرس نیاز دارند تا فشار کمتری را تجربه کنند.
افرادی که در مواجهه مستقیم با تروما نبوده‌اند، نه تنها میزان پیگیری اخبار را کاهش دهند، بلکه باید کار‌های روزمره خود را انجام دهند و ارتباط خود را با دیگران حفظ کنند. به‌طور کلی، توصیه‌های اجتماعی عمومی برای جمعیت کل کشور کمک‌کننده است. نکته مهم دیگر اینکه لازم است کودکان تا حد امکان از فضای اضطراب‌آلود و نامعلوم کنونی دور باشند، شرایط باید به نحوی باشد که کودکان از فضای اضطراب‌آلوده کنونی دور باشند و بیشتر به کار‌های خود مانند بازی‌کردن یا آموزش مشغول باشند. اگر تصمیم بر این است که شرایط را برای کودکان توضیح یا به پرسش احتمالی آنها پاسخ دهیم، باید به صورت سنجیده عمل کنیم. پاسخ و توضیح برای کودکان باید به صورت سنجیده باشد تا سبب اضطراب آنها نشود. گروه در معرض خطر دیگر سالمندان هستند. احتیاط برای اطلاع‌رسانی به سالمندان نیز لازم است. آشنایی سالمندان نسبت به شرایط کنونی نسبت به کودکان بیشتر است و نمی‌توان انتظار داشت این افراد به اندازه کودکان از اخبار، خیلی دور باشند. به جای آنکه به فکر دور نگه‌داشتن سالمندان از اخبار باشیم، میزان حمایت خود را از این گروه افزایش دهیم تا آرامش خود را حفظ کنند. توجه به تغذیه و فعالیت فیزیکی سالمندان مهم است. موضوع دیگر شرایط رسانه‌ای در بحران است. اظهارات دولتمردان و انتشار آن در رسانه‌ها می‌تواند سبب افزایش یا تخفیف استرس شود. هنگامی که رسانه‌ها رویداد‌ها را بیشتر از میزان واقعی خود به تصویر می‌کشند، سبب افزایش استرس می‌شوند. دیدگاهی واقع‌گرایانه به مسائل داشته باشیم و با رویکردی همراه با امیدواری تلاش کنیم که سبب سرخوردگی جامعه نشویم. اصحاب رسانه باید با متخصصان حوزه سلامت روان در ارتباط باشند تا میزان آسیب ناشی از اخبار در رسانه‌ها را به حداقل برسانند. همچنین افرادی که سخنگوی دولت و جنگ هستند نیز باید به نحوه بیان خود در ارائه مسائل توجه کنند تا کمترین آسیب برای مردم اتفاق بیفتد.
* رئیس انجمن روانپزشکی
