جوان آنلاین: ۲۸ بهمن‌ماه امسال بود که از دو سامانه پدافندی ضد بالستیک شهید آرمان و ارتفاع پست آذرخش رونمایی شد. از ویژگی‌های سامانه پدافندی برد بلند شهید آرمان، می‌توان به ارتقای اجزا، سیستمها و نرمافزار کنترل آن اشاره کرد که نیاز به اپراتور کمتری برای استقرار، عملیاتی شدن و به کارگیری در میدان نبرد دارد.
به گزارش فارس، دیگر ویژگی این سامانه پدافندی، استقرار و فعالسازی آن در مدت زمان بسیار کوتاه یعنی حدود ۳ دقیقه و زمان عکسالعمل آن کمتر از ۲۰ ثانیه است که سامانه پدافندی می‌تواند به سرعت جابهجا و مستقر شود. این ویژگی در نبرد‌های امروزی جهت حفظ سامانه پدافندی بسیار حائز اهمیت است. سامانه آذرخش یک سامانه برد و ارتفاع پست است که همزمان از رادار و سامانه الکترو اپتیکی برای کشف و رهگیری هدف استفاده می‌کند علاوه بر این موشک‌های سامانه آذرخش از سیکر‌های حرارتی هم بهره می‌برند. خبرنگار دفاعی خبرگزاری فارس برای آشنایی بیشتر با این سامانه‌ها با امیر سرتیپ احمد صادق‌نژاد مشاور وزیر دفاع در امور پدافند هوایی به گفتگو پرداخته است که متن آن در ادامه آمده است:
خودکفایی ایران در حوزه سامانه‌های پدافندی
فارس: امیر عرض ادب و احترام خدمت شما؛ از اینکه برای تشریح ویژگی‌های سامانه‌های پدافندی شهید آرمان و آذرخش بعنوان جدیدترین سامانه‌های تولید وزارت دفاع فرصتی را در اختیار خبرگزاری فارس قرار دادید، سپاسگزاریم.
لطفاً قدری در این باره بفرمائید. امیر صادق‌نژاد: مقام معظم رهبری حدود ۵۰۰ فراز درباره پدافند هوایی بیان کرده‌اند و در یکی از فرمایشات خود فرموده‌اند که پدافند هوایی در اولویت اول نیروهای مسلح است.
همانطور که مستحضر هستید چنانچه نبردی اتفاق بیفتد، اولین نیرویی که وارد عملیات می‌شود، پدافند هوایی است. امروزه در نبرد‌های اخیر و جنگ‌هایی که در منطقه و فرامنطقه رخ داده است همه کشور‌ها متوجه شده‌اند که باید به پدافند توجه خاصی داشته باشند.
به همین دلیل؛ سرمایه‌گذاری‌های خاصی را انجام می‌دهند. به طور مثال، در جنگ‌های اوکراین و روسیه یا آذربایجان و ارمنستان بیشترین سرمایه‌گذاری‌های غرب و شرق در حوزه پدافند هوایی است.
پدافند هوایی یک شبکه (Network) است. به این معنا که ساختار این شبکه از دیده‌بانی آغاز شده و در ادامه، رادار‌های هشدار اولیه، سیستم‌های جنگ الکترونیک آفندی (دفاعی) و سایبری و سیستم‌های موشکی و توپخانه در یک شبکه فرماندهی و کنترل قابل بهره‌برداری است که خوشبختانه در کشور ما قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) دو ساختار پدافند هوایی ارتش و پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه را مدیریت می‌کند.
امروز ما در حوزه پدافند هوایی به فاصله زمانی بسیار کوتاهی به خودکفایی و بلوغ دست پیدا کرده‌ایم که علت آن توجه مناسب به بخش‌های پدافند هوایی در ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است که وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سامانه‌های کارآمد و به‌روز برای این نیرو‌ها که در شبکه پدافند هوایی کشور فعال هستند، طراحی کرده و ساخته است.
طبقه‌بندی سامانه‌های پدافندی آرمان و آذرخش
فارس: سامانه‌های پدافندی شهید آرمان و آذرخش از لحاظ تخصصی در کدام طیف از سامانه‌های پدافندی قرار می‌گیرند و ویژگی‌های آن‌ها جیست؟
امیر صادق‌نژاد: وزارت دفاع در طراحی و ساخت سامانه‌های پدافند هوایی آرمان و آذرخش که ۲۸ بهمن ماه امسال طی مراسمی با حضور امیر محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شدند، نقش بارزی داشته است.
البته این کار به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان کارخانه‌های صنعتی دانشمندان جوان و نخبه، صنایع دفاعی اعم از سازمان صنایع هوافضا، صنایع الکترونیک ایران و سایر صنایع انجام گرفته است. سامانه شهید آرمان یک سامانه کاملاً متحرک است که همه اجزا و زیر سیستم‌های آن بر یک خودرو سوار شده است. یعنی این سامانه کاملاً یک سامانه متحرک است.
ویژگی‌های سامانه پدافندی شهید آرمان
فارس: شما بر روی تحرک بالای سامانه پدافندی شهید آرمان تاکید دارید، علت اهمیت تحرک در حوزه سامانه‌های پدافندی چیست؟
امیر صادق‌نژاد: ما تجربه این را داریم که در جنگ‌های اخیر و در دفاع مقدس به ویژه عملیات والفجر ۸ و آزادسازی فاو، سامانه‌های ثابت هاوک و اسکای گارد که ما در عملیات والفجر ۸ و آزادسازی فاو در اختیار داشتیم با یک طراحی جدید توسط شهید ستاری به سامانه‌های متحرک تبدیل شدند.
این سامانه‌ها شبانه جابجا می‌شدند و در هنگام روز نیز عملیات‌های پدافندی را انجام می‌دادند. باید در اینجا از شهید بابایی هم یاد کنیم که در عملیات والفجر ۸ گفته بود که پدافند نباید ایستا باشد بلکه باید آفندی و تهاجمی عمل کند و به شکار هواپیما‌های بعثی می‌رفتیم که پدافند هوایی در این عملیات موفق شد تا بیش از ۷۰ فروند هواپیما در این عملیات مورد اصابت قرار بگیرد.
ابتکارات پدافند هوایی در عملیات والفجر به حدی بود که از آن به عنوان نقطه عطف و معجزه پدافند هوایی یاد می‌شود. ما از آن ایده و عملیات تجربه گرفتیم و پس از دوران دفاع مقدس، در حال تبدیل سامانه‌های پدافندی خود از حالت ایستا به متحرک تبدیل هستیم. متحرک سازی سامانه‌ها در همه سامانه‌های پدافندی ما وجود دارد که سامانه شهید آرمان یکی از آن‌هاست.
سامانه شهید آرمان دارای رادار آرایه فازی با تکنولوژی روز دنیا، فرماندهی کنترل، موشک، پرتاب کننده و موشک دفاع از این سامانه است که همه این بخش‌ها بر روی یک خودرو قرار دارد.
تعبیه موشک دفاع از سامانه پدافندی شهید آرمان روی این سامانه
فارس: شما به موشک مخصوص دفاع از سامانه شهید آرمان اشاره کردید. آخرین جزئیات درباره این موشک چیست؟
امیر صادق‌نژاد: این موشک یا سامانه هم اکنون در مراحل تست و آزمایش قرار دارد. این موشک برای دفاع از سامانه در برد کم طراحی و تولید شده است، چون پس از رصد تهدیدات منطقه‌ای به این نتیجه می‌رسیم که رژیم صهیونیستی با استفاده از بمب‌های هدایت‌شونده (GBU) یا سنگرشکن را از فاصله‌های دور به سمت اهداف پرتاب می‌کند.
نمونه این اقدام را در حمله اسرائیلی‌ها به پایگاه T-۴ سوریه مشاهده کردیم. ما برای اینکه بتوانیم با این اقدام دشمن مقابله کنیم، موشک AGBU (ضد موشک سنگرشکن) را طراحی کرده و بر روی سامانه سوار کردیم که محافظ خوبی برای سامانه شهید آرمان خواهد بود. فارس: برد موشک دفاع از سامانه شهید آرمان چه میزان است؟ امیر صادق‌نژاد: حداقل برد این موشک برای دفاع از سامانه شهید آرمان ۴۰ کیلومتر است.
تحویل سامانه‌های پدافندی شهید آرمان به ارتش و سپاه
فارس: سایر بخش‌های این سامانه چگونه است؟ امیر صادق‌نژاد: سامانه شهید آرمان دارای فازی فعال یا اکتیو و غیر فعال یا پسیو دارد. رادار آرایه فازی این سامانه توسط تغییر فازدهنده‌های اکتیو و نوع پسیو یا غیر فعال آن با تغییر دهنده‌های پسیو عملیاتی است.
دیگر ویژگی این سامانه حاضر به جنگ شدن آن زیر ۳ دقیقه حاضر به جنگ می‌شود. برای تحول در جابجایی سامانه‌های پدافندی ویژگی تحرک را در سامانه شهید آرمان گنجانده‌ایم.
خوشبختانه سامانه تست‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشته و به نیروهای پدافندی ارتش و سپاه تحویل خواهد شد تا در چرخه عملیاتی پدافند هوایی کشور قرار گیرد.
فارس: نقش سامانه پدافندی شهید آرمان به عنوان یک سامانه میان برد و برد بلند در کنار سایر سامانه‌ها همچون ۱۵ خرداد و تلاش چیست؟
امیر صادق‌نژاد: این سامانه در کنار سامانه‌هایی همچون ۱۵ خرداد، تلاش، S-۳۰۰، باور ۳۷۳ و سایر سامانه‌های کوتاه برد و برد بلند قرار خواهد گرفت. هماهنگی و قدرت بالای پدافند هوایی کشور موجب شده است تا آسمان کشور جمهوری اسلامی ایران با فرماندهی قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) جزو امن‌ترین آسمان‌های غرب آسیاست که عبور حجم بالای هواپیما‌ها از آسمان جمهوری اسلامی ایران به همین علت است.
حفاظت از اماکن استراتژیک؛ مأموریت سامانه پدافندی آذرخش
فارس: سامانه پدافندی کوتاه‌برد آذرخش دیگر سامانه‌ای است که از آن رونمایی شد. لطفاً قدری هم درباره این سامانه بفرمایید؟
امیر صادق‌نژاد: این روز‌ها پارادایم جنگ در حال تغییر است. در این راستا، نوع تهدیدات نیز برای کشور‌ها تغییر کرده است. به نحوی که پهپادها، کوادکوپترها، کروز و ریز پرنده‌ها امروز به تهدیدات جدی برای کشور‌های مختلف تبدیل شده‌اند و در جنگ‌های اخیر منطقه نیز آن را مشاهده می‌کنید.
در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که روند کار ما در وزارت دفاع برای ساخت سامانه‌های مختلف پدافندی در سه اصل استوار است؛ بهره‌گیری از تجارب جنگ تحمیلی، به کارگیری دانش بومی دانشگاه‌های کشور و نخبگان جوان و رصد تهدیدات روز منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای.
این سه عامل به ما کمک کرده تا سیستم‌های خود را به روز رسانی کنیم و امروزه به نقطه‌ای رسیده‌ایم که کشور‌های بزرگ صنعتی نیز، به دنبال خرید سامانه‌های پدافندی تولید ایران هستند و آمادگی داریم بنابر خواست کشور‌های همسایه و منطقه سامانه‌های مورد نیاز آن‌ها در حوزه پدافند هوایی را طراحی کرده و بسازیم.
سامانه آذرخش یک سامانه پدافندی علیه اهداف کوتاه برد است، این سامانه ماموریت مقابله با اهدافی را بر عهده دارد که همچون پهپادها و کروز‌ها در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند.
سامانه پدافندی کوتاه‌برد آذرخش برای حفاظت از پایگاه‌های نظامی، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و مناطق حساس و حیاتی کشور، مراکز مهم تصمیم گیری، جزایر نفتی و پایانه‌های انتقال انرژی کاربرد دارد. استقرار این سامانه‌ها چه به صورت ایستا و چه به صورت متحرک اجتناب ناپذیر است به همین استقرار این سامانه‌ها چه به صورت ایستا و چه به صورت متحرک اجتناب ناپذیر است.
سامانه پدافندی آذرخش چه ویژگی‌هایی دارد؟
فارس: ویژگی خاص سامانه پدافندی آذرخش چیست؟
امیر صادق‌نژاد: این سامانه روی یک بن‌سازه، سکو یا پلتفرم ساخته شده که از یک رادار فعال در ۲۴ ساعت شبانه روز و همه شرایط آب و هوایی که اهداف ارتفاع پایین مانند ریز پرنده‌ها را تا ارتفاع ۵۰ کیلومتری رصد و پایش می‌کند.
این سامانه برای رهگیری اهداف مد نظر خود از یک سایت اپتیکی تا برد ۲۵ کیلومتر استفاده می‌کند که در همه شرایط آب و هوایی و به صورت ۲۴ ساعته کاربرد دارد.
این کار در روز با استفاده از دوربین‌های مرئی و در شب با استفاده از دوربین‌های مادون قرمز انجام می‌شود. سامانه آذرخش دارای ۴ فروند موشک است که به صورت غیر فعال یا پسیو و بدون ساطع کردن تشعشع از خود ماموریت را انجام می‌دهند.
نحوه فعالیت این موشک‌ها به گونه‌ای است که به محض اینکه اهداف در سامانه رهگیری شدند و تشخیص داده شد که باید به سوی آن‌ها شلیک انجام گیرد، موشک‌ها با استفاده از هدایت اپتیکی که بر روی سر جنگی آن‌ها وجود دارد روی هدف بدون اینکه هدف متوجه شود قفل تاکتیکی انجام می‌دهد.
این سامانه قادر است اهداف را تا فاصله ۷ کیلومتری منهدم کند. سامانه آذرخش به فیبر نوری مجهز بوده و می‌توان کار فرماندهی و کنترل آن را از طریق یک کیف ریموت دستی انجام داد.
فرماندهی کنترل، موشک، رادار و ردگیر‌های اپتیکی بر روی یک خودرو سوار شده و قابلیت تحرک بالایی برای این سامانه وجود دارد. همچنین سامانه آذرخش قادر است با اتصال به شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور می‌تواند ماموریت‌های واگذاری از طریق قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) را نیز اجرا کند. باید اشاره کنم دو سامانه پدافندی شهید آرمان و آذرخش در دو سطح ارتفاع پست و ارتفاع بلند مکمل یکدیگر هستند.
در دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق از طریق پایگاه هوایی کوت، حملاتی را از غرب علیه کشور ما انجام می‌داد. ما دو سامانه ارتفاع کوتاه و ارتفاع بلند را به غرب کشور منتقل کردیم، روش عملکرد این سامانه‌ها به این گونه بود که سامانه ارتقاء متوسط موجب کاهش ارتفاع پرنده‌ها و هواپیما‌های بعثی به ارتفاع پایین می‌شد و اهداف توسط سامانه پدافندی کوتاه برد هدف قرار می‌گرفت.
پدافند هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس، مشابه این عملیات را در منطقه فاو اجرا کرد. سیستم‌های پدافندی در کنار مناطقی مانند کارخانه نمک مستقر و به عنوان مکمل یکدیگر عمل می‌کردند.
امروزه با استقرار سامانه‌های برد بلند همچون باور ۳۷۳ و S-۳۰۰ و سامانه‌های میان‌برد مانند ۱۵ خرداد تلاش و سامانه‌های کوتاه‌برد مستقر در پدافند هوایی ارتش و سپاه پاسداران توانستیم رینگ پدافندی خود را تکمیل کنیم و این کار ادامه خواهد داشت تا بتوانیم پدافند قدرتمندی برای حفاظت و حراست از آسمان جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم.
بهره‌گیری سامانه پدافندی شهید آرمان از موشک‌های صیاد ۳F
فارس: سامانه شهید آرمان از موشک‌های «صیاد ۳ اف» بهره می‌برد. این موشک‌ها چه ویژگی دارد و تفاوت آن با سایر موشک‌های خانواده موشک‌های پدافندی شهید صیاد چه تفاوتی دارد؟
امیر صادق‌نژاد: تغییرات در مواردی مانند خلبان خودکار، سر جنگی، کامپیوتر پرواز، هدایت کنترل، سوخت موشک و تغییراتی که بسته به سامانه‌ای دارد که با آن فعالیت می‌کند.
به طور مثال، نوعی از موشک‌های «صیاد ۳ ایی» مختص با سامانه پدافندی ۱۵ خرداد برای آن طراحی و تولید شده است. نوع دیگری از موشک‌های صیاد ۳ در سامانه آرمان با نام «صیاد ۳ اف» و نوعی دیگر با نام موشک‌های «صیاد ۴ بی» نیز در سامانه باور ۳۷۳ عملیاتی هستند.
این تغییرات در فناوری هر کدام از این موشک‌هاست و باید نوع موشک‌ها با ویژگی‌های هر کدام از این سامانه‌ها هم‌خوانی داشته باشد.
فارس: شما به سامانه اپتیکی نصب شده روی موشک آذرخش اشاره داشتید. نحوه سامانه آذرخش از دو سایت اپتیکی موجود بر روی خودروی سامانه و نصب روی سرجنگی موشک‌های آذرخش چگونه است؟
امیر صادق‌نژاد: سامانه آذرخش و موشک آن در کلاس سامانه پدافندی شهید مجید است. موشک شهید مجید بر روی پهپاد برد بلند کرار نصب شده و این کار در سامانه آذرخش نیز انجام گرفته است.
اپتیکی که در سر هدایت‌شونده موشک سامانه آذرخش وجود دارد پیش از پرتاب توسط سیستم رهگیری شده و پس از قفل تاکتیکی بر روی هدف به سوی آن شلیک می‌شود. هر دو در یک کلاس هستند.
سایت اپتیکی بر روی سر جنگی موشک قرار گرفته است. اما، سایت اپتیکی نصب شده روی خودروی سامانه جهت ردگیری و رهگیری اهداف کاربرد دارد. هنگامی که فرامین به موشک واگذار و به سوی هدف حرکت می‌کند، منتظر می‌ماند تا هدف مورد نظر در دایره سامانه اپتیکی موشک قرار بگیرد، سپس موشک بر روی هدف قفل کرده و به آن برخورد می‌کند.
البته حرکت موشک به سوی هدف بدون این است که هدف مورد نظر متوجه شود، چون موشک به صورت پسیو یا غیر فعال خود را به هدف می‌رساند و هدف نمی‌تواند از برخورد موشک به خود ممانعت ایجاد کند. همچنین؛ هدف به علت عملکرد پسیو یا غیرفعال موشک نمی‌تواند عملیات جنگ الکترونیک روی آن انجام دهد.
سامانه راداری که بر روی دو سامانه شهید آرمان و آذرخش نصب شده، به ویژه رادار سامانه شهید آرمان مجهز به قابلیت مقابله با جنگ الکترونیک دشمن است.
سیستم‌های مختلفی مانند تغییر فرکانس، تغییر پالس، تغییر PRF، فشرده‌سازی، SLB و SLC برای دفاع در مقابل جنگ الکترونیک دشمن علیه سامانه پدافندی شهید آرمان وجود دارد. در واقع، سامانه پدافندی شهید آرمان در مقابل هرگونه اخلال دشمن مقاوم بوده و توانمندی آن در این حوزه مورد تست و آزمایش قرار گرفته است.
صیاد ۴B شاید در سامانه پدافندی شهید آرمان
فارس: ارتقای برد سامانه شهید آرمان در سامانه باور ۳۷۳ موشک‌های «صیاد ۴ بی» را داریم که برد‌های بیشتر از موشک‌های مورد استفاده در سامانه شهید آرمان را دارند.
آیا این امکان وجود دارد که سامانه شهید آرمان در ارتقاء‌های بعدی از موشک‌های «صیاد ۴ بی» استفاده شود؟
امیر صادق‌نژاد: این کار با انجام تغییراتی امکان‌پذیر است که به نیاز مشتری بستگی دارد. یعنی اگر مشتری از ما چنین درخواستی داشته باشد توانمندی انجام آن را داریم.
سال گذشته هنگامی که با سامانه باور ۳۷۳ هدفی را در فاصله ۳۰۶ کیلومتری مورد اصابت قرار دادیم، یعنی یک پهپاد در ارتفاع ۴۵ هزار پا بعنوان یک هدف دور ایستا منهدم شد.
قدرت سامانه پدافندی باور ۳۷۳ به نحوی است که اگر در مرز‌های ما مستقر شود، دشمن مجبور است که از مرز‌های ما ۳۰۶ کیلومتر فاصله بگیرد و دور شود. وزارت دفاع در خصوص سامانه پدافندی شهید آرمان نیز قادر است تا در صورت درخواست مشتری‌های متفاوت تغییرات مد نظر آن‌ها را در این سامانه ایجاد کند.
فارس: اگر در پایان نکته‌ای دارید، بفرمائید. امیر صادق‌نژاد: بنده به عنوان یک سرباز از فرصتی که در اختیار من قرار داده‌اید، از شما و ملت ایران متشکرم.
این توانمندی را از بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی و رهبر انقلاب داریم که فرمودند؛ روی پای خود بایستید و ما می‌توانیم.»
اگر دشمن نمی‌تواند اقدامی علیه ایران انجام دهد به دلیل قدرت پدافندی جمهوری اسلامی ایران است. البته همه سرمایه‌گذاری‌های ما در حوزه نظامی نیست، ولی باید فضای کشور امن و نیروی مسلح آماده داشته باشد.
این کار توسط وزارت دفاع ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به خوبی و دقت انجام گرفته و در مجموع باعث شده تا کشورمان به پیشرفت‌های خوبی دست پیدا کند.
ما جوانان برومند متبحر و دانشمندی داریم که علم خود را در این زمینه گذاشته‌اند و فکر می‌کنم سرریز فناوری‌هایی که در نیروهای مسلح وجود دارد برای قسمت‌های غیرنظامی نیز استفاده شود.
فارس: امیر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید؛ سپاسگزاریم. امیر صادق‌نژاد: من هم از شما و خبرگزاری فارس برای تبیین پیشرفت‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران سپاسگزارم.
