وی با اعلام اینکه "دیگر هیچ موشک غیرنقطه‌زنی نمی‌سازیم"، ادامه داد: "با کروزها و پهپادها، تهدید برای دشمن را ۳۶۰ درجه کرده ایم و از هر طرفی قابلیت زدن آن را داریم. " همزمان با سخنان سردار حاجی زاده در برنامه صف اول، با پخش تصاویری از موشک کروز «پاوه» با برد ۱۶۵۰ کیلومتر، رسما از این محصول مهم دفاعی کشورمان رونمایی شد.
راز توجه کشورهای مدرن جهان به موشک کروز چیست؟
موشک های کروز حمله به اهداف زمینی، به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از تسلیحات راهبردی برای کشورهای صاحب فناوری و البته کشورهای دارای دسترسی به بازار تسلیحات پیشرفته هستند و اگر آمریکا با موشک های کروز تاماهاوک در طول عملیات طوفان صحرا در سال ۱۹۹۱ این سلاح را معرفی کرد و این موشک در چندین نبرد نظامی بعدی این کشور نیز در مقیاس گسترده استفاده شد، اما حالا علاوه بر آمریکایی ها، کشورهای مهم دیگری از جمله ایران در سالهای بعد طیف گسترده ای از موشک های کروز حمله به اهداف زمینی را توسعه داده و در نیروهای مسلح خود استفاده کرده و برخی نیز با فروش در بازارهای جهانی، سود خوبی را به جیب زده اند.
زمانی نه چندان دور این فناوری به طور خاص در اختیار کشورهای بسیار محدودی در جهان بود ولی به نظر می رسد امروزه با طیف جدیدی از این سلاح ها رو به رو هستیم که روسیه، چین، سوئد، آلمان، فرانسه، نروژ، ترکیه، هند، پاکستان و جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهای دارای فناوری طراحی و ساخت موشک های کروز حمله به اهداف زمینی هستند.
یاخونت روسی و موشک های هندی و چینی توسعه یافته از روی آن
موشک های کروز حمله به اهداف زمینی با قابلیت پرواز در نزدیکی سطح زمین و حرکت درون شیارها و پست و بلندی ها چالش بسیار بزرگی را برای سیستم های پدافندی ایجاد می کنند. موشک کروز معمولا به سرعت موشک های بالستیک نیستند ولی در اکثر اوقات از اصل پنهانکاری و غافلگیری برای ضربه زدن به دشمن بهره می برند. موشک های کروز معمولا سر جنگی خیلی سنگین ندارند و به دلیل دقت بالا، صرفا یک نقطه خاص و مشخص را نابود می کنند. موشک های کروز در مقایسه با موشک های بالستیک معمولا سبک تر و کوچک تر بوده و می توان آنها را از روی پلتفرم های مختلفی در روی زمین، هوا، دریا و زیر دریا نیز حمله و شلیک کرد.
اما رسیدن به دقت بالا در هدف قرار دادن یک نقطه خاص و البته از آن مهم تر نحوه مسیریابی و حرکت در فضای پر از پستی و بلندی زمین چالش بزرگ و اصلی است که موشک های کروز حمله به اهداف زمینی را تبدیل به یک چالش بزرگ برای بسیاری از کشورهای جهان کرده و در مقایسه با مدل های ضد کشتی کشورهای کمتری دارای فناوری های مربوط به آن هستند.
چرا صنایع دفاعی ایران به سراغ موشکهای کروز رفت؟
سرمایه گذاری سالهای اخیر روی موشک های کروز حمله به اهداف زمینی در ایران نشان دهنده یک برنامه گسترده و وسیع است که در عین اهمیت بالا، در سایه برنامه موشک های بالستیک به طور نسبی در سکوت و با چراغ خاموش خبری پیش رفته است. شاید بتوان دلایل رفتن جمهوری اسلامی ایران به سمت این سیستم را این طور برشمرد که منطقه غرب آسیا و مناطق هدف در هرگونه درگیری فرضی بیش از پیش در حال انباشته شدن با سامانه های ضد موشک بالستیک است و البته همانطور که بالاتر نیز به آن اشاره شد این سیستم ها مشخصا درباره موشک های کروز کارایی ندارند. این مسئله خود می تواند یک دلیل مهم برای ترغیب ایران به منظور رفتن به سمت موشک های کروز حمله به اهداف زمینی باشد.
موشک کروز ضد کشتی کوثر از جمله اولین نمونه های تولید شده در کشور
مسئله بعدی مربوط به دستور فرماندهی کل قوا در خصوص افزایش دقت موشک های ایرانی مربوط می شود. موشک های کروز اصولا تسلیحاتی به شمار می آیند که به عنوان تسلیحات هوشمند و دقیق شناخته می شوند لذا گزینه ای مطلوب برای کشوری هستند که به دنبال افزایش دقت است. در عین حال این دقت می تواند باعث شود که به سر جنگی کم وزن تری نیز برای موشک نیاز باشد که به این وسیله می توان از خسارت های جانبی در محل مورد نظر دوری کرد. تجربه درگیری های اخیر در منطقه نشان داده که از گروه های تروریستی تا ارتش های اشغالگر حاضر در منطقه، علاقه خاصی به پنهان شدن در کنار مناطق پر جمعیت غیر نظامی دارند و این کار را برای نیروهای خودی بسیار سخت و شاید در مواردی غیر ممکن کند.
رفتن به سمت این دقت بیشتر و البته سر جنگی سبک تر توان درگیری در این شرایط را به نیروهای خودی اعطا خواهد کرد و در عین حال، در مناطقی که پایگاههای نیروهای فرامنطقه ای در کنار شهر یا منطقه غیر از هدف باشد، دقت اصابت و خلاص شدن از تحرکات این مراکز را راحت تر خواهد کرد. مسئله بعدی امکان افزایش قابل توجه توان تحرک قوای موشکی و البته استفاده از این موشک در پلتفرم های مختلف است. ایرانی سرزمینی گسترده است که در سالهای اخیر فضای خوبی را در اختیار قوای موشکی کشور ما داده و حالا موشک های کروز با اندازه کوچک تر و وزن کم تر می توانند در جغرافیایی وسیع و گوناگون ایران پخش شده و برای زمان مورد نیاز آماده باشند. با این اوصاف، ترکیب این سیستم با موشکهای بالستیک، می تواند در آینده ای نزدیک کشور ما را به یک ترکیب تسلیحاتی بسیار نیرومند بدل کرده و نقش مهمی در افزایش توان بازدارندگی کشور داشته باشد.
کدام موشکهای کروز در ایران تولید شده اند؟
برنامه موشک های کروز در کشور ما عمدتا در اطراف بحث گونه های ضد کشتی بوده و حداقل آنچه به صورت رسانه ای شده در عمده سالها از آن مطلع بودیم، توسعه توان کروز بومی با ماموریت اصلی ضد شناورهای سطحی بود. اما از چند سال پیش مشخص شد که بخش موشک های کروز حمله به اهداف زمینی نیز جزو برنامه های مهم در کشور ما بوده و البته بیشتر به صورت چراغ خاموش توسعه پیدا کرده است. در کشور ما تاکنون موشک های کروز حمله به اهداف زمینی همچون یا علی، هویزه و سومار رونمایی شده بودند که بردهای آن بین ۷۰۰ تا ۱۳۵۰ کلیلومتر اعلام شده هرچند که رسانه ها و کارشناسان خارجی با بررسی ویژگی های فنی آن، معتقدند برد آنها در حد موشک های بالستیک ایرانی است.
موشک یاعلی
موشک کروز «یا علی» که در سال ۱۳۹۳ در جریان بازدید فرمانده معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای این نیرو به نمایش درآمد و به گفته سردار حاجی زاده، موشک کروز یا علی(ع)، دارای برد ۷۰۰ کیلومتر است و علاوه بر اینکه از روی سکوهای زمینی شلیک میشود، قابلیت پرتاب از روی هواپیما را هم خواهد داشت.
چند ماه پس از آن بود که رونمایی از موشک کروز حمله به اهداف زمینی "سومار" در اسفندماه سال ۱۳۹۳ برگزار و به نیروی هوافضای سپاه پاسداران تحویل داده شد تا جمهوری اسلامی ایران را به جمع بسیار محدودی از کشورهای دارنده این فناوری وارد کند. در همان زمان رونمایی، سردار دهقان وزیر دفاع وقت کشورمان اعلام کرد که" در سال های آینده، سطوح بالاتری از این موشک‌ها با برد و دقت بالا، قدرت تخریب کنندگی و تاکتیکی را تحویل خواهیم داد و این امر دائم، مستمر و پایدار است. "
دومین کروز ایرانی به نام سومار
سال ۱۳۹۷ نیز امیر حاتمی وزیر دفاع وقت کشورمان، با رونمایی از موشک «هویزه» که توسط متخصصان سازمان صنایع هوا فضای وزارت دفاع طراحی و ساخته شده بود، گفت: «موشک هویزه» دارای برد پروازی بیش از ۱۳۵۰ کیلومتر است که علیه اهداف زمینی ثابت استفاده میشود. حاتمی، آماده سازی و واکنش سریع، ارتفاع پروازی پایین، دقت بالای ناوبری و اصابت به هدف و قدرت تخریب زیاد را از ویژگی‌های برجسته موشک کروز «هویزه» برشمرد و گفت: آزمایش پروازی موشک کروز زمینی هویزه در برد پروازی ۱۲۰۰ کیلومتر انجام و موفق شد اهداف از پیش تعیین شده را با دقت مورد اصابت قرار دهد.
موشک کروز هویزه با بردی ۲ برابر موشک یاعلی
نکته بسیار مهم، پیچیده‌تر بودن سامانه‌های هدایت، کنترل و ناوبری در کروزهای ضد اهداف زمینی نسبت به کروزهای ضدکشتی است. برخلاف موشکهای ضدکشتی که به یک ارتفاع سنج برای تنظیم ارتفاع از سطح آب و رادار برای کشف و ردگیری شناور دشمن در فاز نهایی پرواز و یک سامانه ناوبری اینرسی برای هدایت در میانه مسیر مجهز هستند، کروزهای زمینی به واسطه لزوم حرکت روی عوارض زمینی، علاوه بر سامانه‌های ناوبری اینرسی، نیازمند سامانه‌هایی برای تعیین بسیار دقیق مسیر حرکت تا نقطه هدف هستند. در کروزهای دریایی، رادار از مسافت چند ده کیلومتری به راحتی شناور دشمن را پیدا می‌کند اما کروزهای زمینی باید با دقت به هدفی در حد و اندازه یک ساختمان برخورد کنند.
سه موشک کروز ضد اهداف زمینی ساخت ایران؛ هر سه موشک دارای بال های غیر مثلثی با دهانه بال قابل توجه هستند
پاوه و ادامه مسیر موفق صنعت دفاعی در توسعه موشکهای کروز
همانطور که در بالا نیز اشاره شد، براساس سخنان سردار حاجی زاده، موشک کروز پاوه ۱۶۵۰ کیلومتر برد داشته و ارتفاع پروازی آن نیز کمتر از ۵۰ متر است که همین موضوع، شناسایی و رهگیری آنرا توسط رادارها و سیستم های پدافندی به شدت سخت و مشکل خواهد کرد؛ در عین حال نشان دهنده دستیابی نیروی هوافضای سپاه به سامانه ها و زیرساخت های لازم برای هدایت موشک در برد بالای ۱۵۰۰ کیلومتر و در ارتفاع بسیار پایین است که از جمله آنها، می تواند دستیابی به سیستم های نقشه برداری جدید، دیجیتال و احتمالا ماهواره ای به روز باشد.
لحظه شلیک موشک (بالا) و باز شدن بالهای موشک (پایین) - محل نصب موتور نیز مشخص است
تصاویر منتشره از این موشک نشان می داد، پاوه از بالهای جمع شونده روی بدنه خود استفاده می‌کند و موتور این موشک کروز نیز خارج از بدنه بوده و روی قسمت بالایی آن قرار دارد. به همین خاطر، حداقل از نظر ظاهری، پاوه به دو دلیل بالهای بازشونده از روی بدنه و موتور بالای بدنه، از سایر موشکهای کروز ضد اهداف زمینی رونمایی شده تا امروز، متفاوت است. ضمن آنکه در تصاویر منتشر شده، موشک از پرتابگری با یک کنیستر جعبه ای شلیک میشود که کوچک و سریع بوده و دارای پرتابگر یک فروندی است. با توجه به این تصاویر به مزیت دیگری از این موشک می رسیم، اندازه کوچک پرتابگر و تحرک بالای آن، این قابلیت را به این سامانه می دهد که بتواند در هر نقطه ای از کشور برای پرتاب آماده بشود. استفاده از این گونه پرتابگرها، بقاء پذیری این سامانه را شدیدا افزایش داده و این قابلیت را به آنها می دهد که بتوانند به سرعت به شلیک اقدام کرده و سپس با سرعت بالا از هر منطقه شلیک خارج شوند.
دقت بالا در اصابت به هدف و پرتابگر کوچک و متحرک موشک کروز پاوه
همچنین به نظر می رسد نسبت به سومار و هویزه، محل نصب بالچه ها نیز با تغییراتی همراه شده که بیش از نمونه های قبلی، مشابه تسلیحات هوشمند هدایت ماهواره ای دورایستا است که از جنگنده ها پرتاب می شوند. وضعیت ظاهری این تصاویر و مقایسه آنها با موشکهای قبلی کروز زمینی رونمایی شده در کشورمان، حکایت از کاهش قطر موشک و در نتیجه کاهش بازتاب راداری نیز دارد. ضمن آنکه بنا بر گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، چنین موشکهایی تبدیل به "تهدید ۳۶۰ درجه" برای دشمن شده اند که معنای آن، می تواند طی شدن مسیرهای متفاوت برای رسیدن به هدف توسط این موشک باشد یعنی پیش از رسیدن به هدف، به میزان مورد نیاز گردش کرده و از سمت دیگری به هدف حمله کند که طبق بررسی ها، نقاط ضعف داشته باشد و یا دارای زوایای کور راداری و پدافندی باشد. بالهای جمع شونده در موشک پاوه حداقل در امکان پرتاب از لانچرهای چند فروندی و حجم پرتاب بیشتر را نیز تسهیل خواهد کرد، همچنین تاثیرات مهمی روی مدل های هواپرتاب این محصول خواهد داشت.
با فرض رسیدن به عدد مشهور ۲ هزار کیلومتر (که تحقق آن با توجه برد پاوه، کاملا قابل دسترسی است)، ایران وارد جمع بسیار محدودی از کشورهای دارنده موشک کروز حمله به اهداف زمینی با برد بلند شده که پیش از این تنها به تعداد کمتر از انگشتان یک دست و کشورهای مشهوری چون آمریکا، روسیه و چین دارای موشک هایی با این برد بوده اند. ضمن آنکه یکی دیگر از قابلیت های موشک های کروز که احتمالا در "پاوه" نیز قابل استفاده است، توان این موشک ها در حمله دسته جمعی و ارتباط با یکدیگر در زمان حمله است. در این روش، یکی از موشک ها در نقش رهبر دسته موشک های مهاجم وارد عمل شده و سایر موشک ها را هدایت می کند. در صورت لزوم یک یا چند فروند از موشک های مورد نظر توسط رهبر دسته به جلو ارسال شده و در حقیقت طعمه قرار می گیرند تا راه برای اصابت دقیق سایر موشک ها باز شود.
بدین سان، سومار، هویزه و پاوه که در دوران دفاع مقدس نماد مظلومیت مردم کشورمان بودند و بارها مورد حمله ناجوانمردانه دشمن بعثی و حامیان غربی و شرقی اش قرار گرفتند، امروز تبدیل به نماد جدیدی از قدرت دفاعی و بازدارندگی ایران شده اند که بیش از همه، اشغالگران قدس را به هراس می اندازد. با توجه به اینکه پیش از این، نصب و تست موفق موشکهای کروز ضد اهداف زمینی، از سکوهای هوایی و دریایی نیز به اجرا گذاشته شده است، لذا می توان امیدوار بود در آینده نزدیک جنگنده ها و شناورهای نیروهای مسلح کشورمان نیز مجهز به نمونه های تطبیق یافته موشک پاوه شده و شعاع بزرگتری از فضای ضد دسترسی را برای دفاع از مرزها و منافع کشورمان ایجاد کنند؛ امری که لایه ای جدید و وسیع از خطوط دفاعی را برای جمهوری اسلامی و ملت ایران ایجاد خواهد کرد؛ انشاء الله.
الله اکبر! 
