ایران در سالهای اخیر به پیشرفتهای شگرفی در زمینه طراحی و توسعه ساخت و عملیاتی کردن انواع موشکهای بالستیک دست یافته و برد و دقت این موشکها به صورت مستمر در حال افزایش است. اکنون به نظر میرسد ایران توانسته است گامی بزرگ و بیسابقه در این عرصه، یعنی توسعه موشکهای هایپرسونیک یا فراصوت بردارد. اینگونه تسلیحات را تغییردهنده قاعده بازی و به عبارت دیگر در شمار تسلیحاتی به شمار میآورند که قادر هستند سرنوشت جنگها را تغییر دهند.
سردار امیرعلی حاجیزاده روز پنجشنبه ۱۹ آبان در حاشیه مراسم یازدهمین سالگرد شهادت شهید طهرانیمقدم در جمع خبرنگاران خبر ساخت موشک بالستیک فراصوت (هایپرسونیک) پیشرفته برای عبور از سامانههای پدافند هوایی پیشرفته را اعلام کرد و گفت که این موشک سرعت بالایی دارد و هم در فضا و هم در خارج از آن میتواند مانور دهد. سردار حاجیزاده تصریح کرد: «این موشک جدید از همه سامانههای سپر موشکی عبور میکند و فکر نمیکنم تا دهها سال بعد هم فناوریای پیدا شود که بتواند با آن مقابله کند. این موشک سامانههای ضدموشکی دشمن را هدف قرار میدهد و یک جهش بزرگ نسلی در حوزه موشکی است.»
موشک هایپرسونیک
سلاح فراصوت یا هایپرسونیک به موشک یا پرتابهای گفته میشود که با سرعت پنج تا ۲۵ برابر سرعت صوت حرکت میکند. برای پیبردن به سرعت زیاد این نوع سلاح کافی است بدانیم در این سرعتها پرتابه در یک ثانیه بین دو تا هشت کیلومتر را طی میکند. کمتر از این سرعت مافوق صوت یا مادون صوت است که طیف وسیعی از موشکها، پرتابهها و هواگردها را در خود جای میدهد. در سرعت هایپرسونیک مولکولهای اتمسفر به حالتی از ماده به نام پلاسما تبدیل میشوند. کنترل پرتابه و ارتباط الکترونیک در حالت پلاسما از چالشهای فنی ساخت سلاح هایپرسونیک است. تنها سلاحهایی که به سرعتی فراتر از هایپرسونیک میرسند، جنگافزارهای انرژی هدایتشده مانند سلاحهای لیزری هستند. در حال حاضر فقط روسیه، چین و امریکا به فناوری ساخت اسلحه هایپرسونیک در کلاس موشکهای بالستیک، کروز و ریلگان دست پیدا کردهاند. اکنون که فرمانده نیروی هوافضای سپاه از ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک پیشرفته خبر داده، ایران هم به جمع کشورهای بالا پیوسته است. روسیه در حال حاضر در رقابت برای توسعه این موشکها پیشتاز است و پس از آن، چین و ایالاتمتحده قرار دارند. موشک فراصوت قابلیت مانور دارد و این امر ردیابی و دفاع در برابر آن را دشوارتر میکند. در حالی که کشورهایی مانند امریکا سامانههایی را توسعه دادهاند که برای دفاع در برابر موشکهای کروز و بالستیک طراحی شدهاند، توانایی ردیابی و خنثی کردن موشکهای فراصوت همچنان زیر سؤال است.
آثار و پیامدها
توسعه و ساخت و عملیاتی کردن موشک بالستیک فراصوت یا هاپیرسونیک که دارای سرعت بیش از پنج ماخ است، دستاوردی عظیم برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و عاملی مهم برای افزایش قدرت بازدارندگی مؤثر ایران محسوب میشود. باید به این نکته توجه داشت که در حال حاضر قدرتهای بزرگ نظامی جهان مانند روسیه و چین موفق به عملیاتی شدن اینگونه موشکها شدهاند و امریکا هنوز در مرحله آزمایش این تسلیحات است و اروپاییها هم هنوز در اول راه در این زمینه هستند. به این ترتیب دستیابی ایران به فناوری ساخت و عملیاتی کردن موشکهای بالستیک فراصوت نه فقط شوکی بزرگ برای دشمنان ایران اسلامی است بلکه موجب میشود آنها در محاسبات خود در هر گونه اقدام علیه ایران این عامل جدید را مدنظر قرار دهند. به ویژه اینکه در زمان کنونی هیچ سامانه ضدموشکی قادر به رهگیری موشکهای فراصوت نیست و به همین جهت امریکا و رژیمصهیونیستی که هرازچند گاهی به روی میز بودن همه گزینهها علیه ایران اشاره میکنند، اکنون ناچار هستند این واقعیت را بپذیرند که در برابر موج حمله موشکهای بالستیک فراصوت ایران هیچ گونه شانسی ندارند. ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک از جانب نیروی هوافضای سپاه، در حکم بیمعنا شدن یکباره همه آن پروژههای گستردهای است که سالیانی است با هدف به اصطلاح «یکپارچه شدن سیستمهای پدافندی امریکا، اعراب و اسرائیل» در منطقه کلید خورده است.
واکنشها
همان گونه که انتظار میرفت دستاورد جدید نظامی ایران با واکنش منفی غرب مواجه شده است. سخنگوی وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) با تلاش برای زیر سؤال بردن موفقیت موشکی ایران در زمینه ساخت موشک بالستیک فراصوت مدعی شد: «در این زمینه شک و تردید وجود دارد. از افشای گزارشها و ارزیابیهای اطلاعاتی درباره چنین موضوعات حساسی خودداری میکنیم. ما به نظارت دقیق بر توسعه و تکثیر موشکهای پیشرفته و فناوری مرتبط ایران ادامه میدهیم.» نکته جالب و قابل توجه موضعگیری آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این زمینه است. «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در واکنش به اعلام خبر دستیابی ایران به ساخت و تولید موشکهای بالستیک هایپرسونیک (فراصوت) مدعی شد «ساخت موشکهای بالستیک هایپرسونیک ایران، نگرانیها درباره برنامه هستهای کشور را تشدید میکند.» وی در حاشیه نشست آبوهوایی کاپ ۲۷ در شرمالشیح مصر در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گفت: «میبینیم که همه این اعلامها توجهها را افزایش میدهد، نگرانیها را افزایش میدهد، توجهها به برنامه هستهای ایران را افزایش میدهد.» مشخص نیست گروسی بر اساس چه دلیلی این ادعا را مطرح ساخته است. ایران بارها اعلام کرده است برنامه هستهای صلحآمیزی را دنبال میکند و هیچ گونه انحرافی به سمت ساخت سلاح هستهای ندارد و گزارشهای متعدد آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز این امر را تأکید کرده است. در عین حال تهران در راستای افزایش توان بازدارندگی خود در برابر دشمنانی مانند امریکا و رژیمصهیونیستی به طراحی و ساخت و عملیاتی ساختن انواع مختلف موشکهای بالستیک با بردهای مختلف پرداخته است؛ موشکهایی که با گذشت زمان دقت سیستمهای هدایت آنها به طور روزافزونی افزایش پیدا کرده و موجب هراس واشنگتن و تلآویو شده است. اکنون با ساخت موشک بالستیک فراصوت به نحو قابل توجه و بیسابقهای توان موشکی ایران در بعد آفندی افزایش یافته است.
جمعبندی
ایران در حال حاضر بزرگترین قدرت موشکی غرب آسیا محسوب میشود و توانایی پاسخگویی به تهدیدات منطقهای را با توجه به زرادخانه موشکی عظیم خود دارد. این مسئله همواره حساسیت شدید واشنگتن را برانگیخته است و چه دولت ترامپ و چه اکنون دولت بایدن همواره خواهان گنجانده شدن توانمندی موشکی ایران در هر مذاکرهای با تهران درباره توافق هستهای برجام شدهاند. رابین رایت، تحلیلگر امریکایی با اشاره به توان موشکی ایران میگوید: ایران به مرحلهای رسیده است که عملاً بازداشتن آن ممکن نیست. به نظر میرسد هدف امریکا این است که توانایی طراحی، ساخت و استقرار موشکی را که یکی از ابزارهای اصلی بازدارندگی منطقهای ایران است و موجب هراس بسیار رژیمصهیونیستی و دیگر متحدان منطقهای واشنگتن شده را از ایران سلب کند، ضمن اینکه اقدام ایران به پرتاب ماهوارهبرها و ورود آن به باشگاه فضایی، به نگرانیهای واشنگتن دوچندان افزوده است. تهران همچنین توانسته است در چند سال اخیر پیشرفتهای حیرت انگیزی را در زمینه افزایش برد و دقت موشکهای بالستیک خود صورت دهد و با ساخت موشک بالستیک فراصوت وارد باشگاه کشورهای دارای این گونه تسیحات شود. حساسیت رژیمصهیونیستی و غرب به ویژه امریکا درباره تقویت نظامی ایران به ویژه در بعد موشکی نشاندهنده اهمیت و تأثیرگذاری زرادخانه موشکی ایران در چارچوب استراتژی بازدارندگی است. با توجه به اینکه ایران دارای شهرکهای زیرزمینی موشکی است و جدای از آن طیف گستردهای از انواع موشکهای بالستیک را در اختیار دارد، مسلماً این مسئله در محاسبات اسرائیل و امریکا در هر گونه اقدام احتمالی علیه ایران، عاملی تعیینکننده محسوب میشود.