سالهاست که گیلانیها منتظرند تا شهر تاریخی ماسوله ثبت جهانی شود. با اینکه در این مدت بارها کارشناسان بینالمللی به این منطقه آمده و اوضاع و احوال را مورد بررسی قرار دادهاند، اما هر بار خواسته و نظری داشتهاند که باید مورد توجه قرار میگرفت تا ماسوله یک قدم به ثبت جهانی نزدیکتر شود. در همین راستا طی روزهای اخیر یکبار دیگر ارزیابان یونسکو به منظور بررسی روند و وضعیت ماسوله در این شهر تاریخی حضور یافتند. اتفاقی که به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، امیدواریم برآیند این سفر مثبت و ثمرهاش ثبت جهانی ماسوله باشد.
پیدایش شهر تاریخی ماسوله و منظر فرهنگی آن، حاصل تعامل هزاران ساله انسان با محیط طبیعی پیرامون خود است که روایت شگفت انگیزی از شکلگیری اولین سکونتگاههای بشری، به واسطه حضور و ورود انسان به خطه سرسبز گیلان تا پیدایش این شهر تاریخی ارائه میدهد که همچنان شور زندگی را به دلیل استقبال گردشگران حفظ کرده است. این شهر تاریخی قطعهای از تاریخ گیلان در ۶۲ کیلومتری غرب مرکز استان و در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن در دل جنگلهای البرز قرار دارد، که با ۳۵۰ خانه تاریخی هویتی ۸۰۰ تا یکهزار سال را به رخ میکشد.
ارزیابان یونسکو در ماسوله
چهارشنبه گذشته بود که «نعیمه احمد بن کاری» نماینده یونسکو و هیئت همراه وارد ایران شدند تا به صورت خاص و ویژه راهی گیلان و شهر ماسوله شوند. قرار است آنها از منظر فرهنگی تاریخی این شهر را بازرسی داشته باشند تا پس از ارزیابی، پرونده این شهر تاریخی برای ثبت جهانی در سازمان یونسکو مطرح شود.
در همین رابطه ولی جهانی، مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان اینکه «نعیمه بن کاری» از کشور عمان به عنوان نماینده یونسکو برای بررسی و انجام فرآیند نخستین مراحل ثبت جهانی ماسوله به گیلان سفر کرده است، به «جوان» میگوید: «آنها به مدت یک هفته در استان میمانند و امیدواریم برآیند این سفر مثبت و ثمرهاش ثبت جهانی ماسوله باشد.»
بنکاری در بدو ورود به ماسوله مورد استقبال نماینده فومن در مجلس شورای اسلامی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان و شهردار ماسوله قرار گرفت. شهرک تاریخی ماسوله در سال ۲۰۰۷ در میراث تاریخی یونسکو به طور موفق ثبت شد تا مسیر هرگونه تغییر و آسیب به آن بسته شود. در گذر سالها، این شهر رفت وآمد مدیران، کارشناسان بینالمللی، ملی و استانی بسیاری را به خود دید که بررسیها و گزارشات متعددی را از این قطعه تاریخی به همراه داشت.
اما همچنان پرونده جهانی شدن ماسوله اندرخم یونسکو باقی مانده بود تا اینکه آبان ماه ۱۴۰۰ ماسوله عنوان شهر کامل از نگاه ارزیابان بینالمللی معرفی شد. اتفاقی که به اعتقاد کارشناسان قدمی مهم در مسیر ثبت جهانی آن محسوب میشود.
در بهمن ماه سال گذشته ثبت منظر فرهنگی شهر تاریخی ماسوله نیز در فهرست میراث جهان اسلام (آیسسکو) خبری تازه و امیدبخش برای این شهر و دوستداران میراثفرهنگی بود و در اوایل ۱۴۰۱ ماسوله به اتحادیه شهرهای تاریخی جهان پیوست.
بعد از این اتفاق و در اسفندماه همان سال مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گیلان اعلام کرد که امسال با برگزاری جلسه رفع موانع ثبت جهانی ماسوله، پرونده ثبت جهانی این شهر برای یونسکو ارسال شد و مورد تأیید اولیه قرار گرفت. بعد از چند ماه یعنی در خردادماه امسال رئیس کل دادگستری گیلان در نشست مسئولان دستگاه قضایی و مدیران ارشد استان به منظور رفع موانع ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله در سازمان یونسکو گفت: «موانع ۱۵ گانهای موجب عدم ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله شده که باید هرچه زودتر و با عزم جدی و راسخ مدیران محلی و استانی مرتفع شود.»
در اواخر تیرماه هم استاندار گیلان با بیان اینکه تاکنون بیش از ۹۰درصد اقدامات برای رفع نواقص ثبت جهانی توسط دستگاههای متولی پیشرفت داشته است، اعلام کرده است: «برای رفع نواقص ۱۰درصد باقیمانده نیز به دستگاههای مربوطه فرصت یک هفتهای دادهام.»
رفع موانع جهانی شدن
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان اینکه استاندار بر بهرهگیری از یک فرصت تاریخی تأکید زیادی دارد، میگوید: «کمر همت برای ثبتجهانی ماسوله بسته شده و در اسفندماه سال گذشته کمیته رفع موانع ثبت جهانی این شهر تاریخی در استانداری گیلان و با مدیریت شخص استاندار تشکیل شد.»
جهانی با اشاره به اینکه ماسوله در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، ادامه میدهد: «ماسوله با قدمتی حدود یکهزار سال از سال ۹۰ در مسیر جهانی شدن قرار گرفته و در سال گذشته با فراهم شدن زمینه حضور ارزیابان یونسکو برای بررسی شرایط ثبت، همت مسئولان برای رفع هرچه بیشتر موانع ثبتی این اثر زنده تاریخی جزمتر شده است.»
وی تصریح میکند: «تابلوهای چند زبانه به منظور ثبت جهانی ماسوله با بالگرد هلالاحمر در حال نصب است و اهم مشکلات رفع شده و تنها یکی دو مورد باقی مانده است.» یوسف نیرویی، شهردار ماسوله با اشاره به موانع موجود و رفع آنها میگوید: «تخریب اسکلت فلزی چهار طبقه دانشسرا، نصب تابلوهای راهنمای دو زبانه، تکمیل پروژه دیواره حفاظتی، آزادسازی کارگاه تجهیز شهرداری و مابقی موضوعات مطرح در این خصوص به انجام رسیده است.»
افتتاح ۲۰ پروژه گردشگری در گیلان
مزایای ثبت جهانی ماسوله بر کسی پوشیده نیست و در این مدت بارها مسئولان استان گیلان و حتی کشور به آن اشاره کردهاند. ثبت جهانی این شهر تاریخی علاوه بر تثبیت جایگاه گردشگری شهرستان فومن و گیلان در جهان زمینه ساز افزایش حضور گردشگر خارجی نیز خواهد شد. حالا و در هفته گردشگری، ۲۰ پروژه گردشگری در گیلان سرسبز و دیدنی افتتاح شد تا بخشی دیگر از نیازهای این حوزه رفع شود.
در همین رابطه مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان اینکه تعداد ۲۰ پروژه گردشگری شامل ۱۲ واحد بومگردی، پنج مجتمع گردشگری، دو سفرهخانه سنتی و یک واحد پذیرایی با حجم سرمایهگذاری ۱۶۲۰ میلیارد ریال به بهرهبرداری رسیده است، میگوید: «با بهرهبرداری واحدهای یاد شده تعداد ۱۴۷ اتاق و ۴۶۰ تخت به ظرفیت اقامتی استان افزوده شد.»
جهانی ادامه میدهد: «با افتتاح این پروژههای گردشگری در استان برای ۱۸۷ نفر بهصورت مستقیم و حدود ۴۰۰ نفر غیرمستقیم شغل ایجاد میشود.» به گفته این مسئول ۴۰ پروژه گردشگری دیگر آماده بهرهبرداری است که به زودی و در زمان مناسب افتتاح خواهند شد.