امریکا سومین کشور پرجمعیت جهان از لحاظ نژادی و گوناگونی مردم، متنوعترین کشور شناخته میشود، به نحوی که برخی آن را «کشور اقلیتها» میخوانند. منشور حقوق ایالات امریکا (۱۷۹۱) و بیانیه جیمز مدیسون و نطق آبراهام لینکلن (۱۸۶۳) بر ارزش دموکراسی، آزادی و مبارزه با بردهداری به عنوان وظیفه مدنی شهروندان و مقامات سیاسی تأکید داشتند، اما واقعیتهای عینی از تغییر و افول آزادی اقلیتها و جماعتها، خرد نژادی و مذهبی میان شهروندان و رواج نژادپرستی (racism) حکایت دارد. امروزه اقلیتهای نژادی و به ویژه سیاهپوستان در جامعه امریکا از جنبههای مختلف هدف تبعیض نژاد قرار میگیرند؛ معضلی که پس از لغو بردهداری در دوره جنگهای داخلی تاکنون در وضعیت اقتصادی، فرصتهای شغلی و اجتماعی و مناسبات سیاسی تداوم داشته است.
بیشترین تأثیر نژادپرستی در امریکا روی سیاهپوستان، سرخپوستان، افراد لاتینتبار، مکزیکیها و آسیاییها بوده است. عمدهترین ساختارهای نژادپرستانه در امریکا شامل بردهداری، جداسازی نژادی، مدارس جداگانه برای سرخپوستان و اردوگاههای بزرگ بازداشت پناهجویان خارجی بوده است. در امریکا به ازای هر ۱۰۰دلار ثروت خانوادههای سفیدپوست، خانوادههای سیاهپوست فقط پنج دلار دارند. هر ساله نزدیک هزار امریکایی توسط پلیس این کشور کشته میشوند. در حالی که سیاهها فقط ۱۳درصد از جامعه امریکا هستند، ۲۵درصد کشتهها توسط پلیس، سیاهپوست بودهاند. همچنین ۳۰درصد سیاهپوستهای کشتهشده توسط پلیس، غیرمسلح بودهاند. به طور مثال در شهر نیویورک که رنگین پوستها ۵۰درصد جمعیت شهر را تشکیل میدهند، ۸۰درصد افرادی که توسط پلیس متوقف میشوند، سیاهپوست و لاتینتبار هستند. در سال ۲۰۱۹، مردان سیاهپوست به میزان شش برابر بیشتر از مردان سفیدپوست زندانی شدند، این تفاوت برای مردان سیاهپوست ۱۸ تا ۱۹ساله ۱۲برابر بیشتر از مردان سفیدپوست همسن است. همچنین به گزارش روسیا الیوم، هنگام متوقف شدن از سوی پلیس امریکا، احتمال مواجه شدن سیاهپوستان با اقدامات خشونتبار چهار برابر بیشتر از سفیدپوستان است.
در بحران کرونا، سیاهپوستان در امریکا بیشتر از سفیدها مبتلا به کرونا شده بودند و تلفات بیشتری میدادند. به طور مثال در لوئیزیانا ۷۰درصد افرادی که جان خود را از دست داده بودند، آفریقاییتبار بودند، گرچه فقط یکسوم جمعیت این ایالت را سیاهپوستان تشکیل میدادند. در شیکاگو؛ جایی که ساکنان آفریقایی- امریکایی کمی کمتر از یکسوم جمعیت آن را تشکیل میدهند ۷۲درصد از کسانی که به ویروس مبتلا شده بودند از سیاهپوستان بودند. این در حالی است که سیاهپوستان بیش از ۱۳درصد جمعیت امریکا را تشکیل میدهند. این معضلات به حدی در جامعه امریکایی عینیت و فراوانی یافته است که۶۴درصد یا نزدیک دوسوم مردم امریکا معتقدند «نژادپرستی همچنان یک مشکل بزرگ در ایالات متحده امریکاست.» این سطح از انزجار افکار عمومی منجر به شکلگیری حرکتهای اعتراضی عمیق شده است. جنبش «جان سیاهپوستان اهمیت دارد» در اعتراض به این ظلم و تبعیض علیه سیاهان راهاندازی شده است و مطابق آخرین آمارها، ۵۵درصد امریکاییها از این جنبش حمایت میکنند.
در سه ماهه نخست ۲۰۲۲ گروهی از نویسندگان
«JAMA Network Open» با هدف «بررسی استرس روانی مزمن ناشی از نژادپرستی» دادههای بیش از هزار پرونده پزشکی افراد باردار سفیدپوست، سیاهپوست متولد امریکا و سیاهپوست غیرامریکایی را که در سال ۲۰۱۶ در یک سیستم بهداشتی بزرگ در مینیاپولیس، مینهسوتا زایمان کردند، تجزیه و تحلیل کردند. آنها همچنین مواجهه با پلیس را در سطح سرشماری که این افراد در آن زندگی میکردند و همچنین تعداد مواجهه با پلیس را به عنوان زیاد یا کم طبقهبندی کردند. این تحقیقات مشخص کرد احتمال زایمان زودرس برای زنان باردار سفیدپوست و سیاهپوست متولد امریکا در تماس با پلیس تقریباً دو برابر بیشتر است.
این سطح از بحران نژادپرستی و اعتراضات به آن، فشار خودش را بر ساختار سیاسی- امنیتی دولت امریکا تحمیل کرده است، به نحوی که در ژوئن۲۰۲۱ جو بایدن، نخستین رئیسجمهور امریکا شد که از یادبود قربانیان کشتار۱۹۲۱ در شهر تالسای ایالت اوکلاهما بازدید کرد؛ واقعهای که به بدترین حادثه نژادی در تاریخ امریکا شهرت پیدا کرده و بیش از ۳۰۰ سیاهپوست امریکایی، قربانی نفرت سفیدپوستان شدند. امروزه این محله تحت عنوان «والاستریت سیاهپوستان» به نماد مقاومت ضدنژادپرستی تبدیل شده است. در این مراسم بایدن «تروریسم سفیدبرترپنداران» را کشندهترین تهدید اعلام کرد. این در حالی است که در دولت ترامپ شاهد رواج نژادپرستی بودیم و همچنان حمایت ساختار نظام سیاسی امریکا از تبعیض نژادی تداوم دارد. این وضعیت محملی برای تشدید روند نژادپرستی توسط گروههای اجتماعی بالاخص سفیدپوست شده است. در ابتدای سال ۲۰۲۲ «تام فیتن» (فعال سیاسی و حقوقی محافظهکار امریکا) در صفحه توئیتر خود تصویری از «هرم سفیدبرترپنداری آشکار و پنهان» را به نمایش گذاشت که در یکی از مدارس ایالت مریلند، تحت عنوان مبحث «نظریه انتقادی نژادی» برای دانشآموزان تدریس شده بود. بنابراین گزارش از نکات عجیب این هرم آن است که در قسمت پنهان هرم، شعار «امریکا را دوباره باشکوه کن» که از مظاهر سفیدبرترپنداری برشمرده شده است، قرار دارد. این شعار بارها توسط میلیونها امریکایی در زمان «دونالد ترامپ» رئیسجمهور پیشین امریکا گفته میشد.
«باربارا والتر» (استاد دانشگاه سندیهگو و نویسنده امریکایی) که بیش از ۳۰سال از زندگیاش را صرف تحقیق در خصوص جنگهای داخلی در کشورهای مختلف کرده است، به تازگی کتابی با نام «چگونه جنگهای داخلی شروع میشوند و چگونه میتوانیم متوقفشان کنیم» منتشر و در آن تأکید کرده سه عامل است که کارشناسان آنان را عوامل اصلی یک جنگ داخلی میدانند و در امریکا در حال حاضر این عوامل وجود دارد. از نشانههای شروع یک جنگ داخلی از نظر این نویسنده امریکایی، اول افول دموکراسی و دوم تنزل درجه است. این عامل، قویترین عامل تعیینکننده بروز خشونت است و افراد وقتی که ببینند زمانی قدرت را در دست داشتهاند و حالا در حال از دست دادن آن هستند، به احتمال بیشتری دست به مبارزه میزنند؛ وضعیتی که روند پرشتاب نژادپرستی و تفکر تبعیض و بردهداری سیستمی در دولت امریکا جماعتهای اقلیت قومی، نژادی، زبانی و مذهبی را به آن سمت سوق میدهد. در همین راستا «لیلیان بابی» در گزارشی با عنوان «تحلیل ماهیت و چیستی اعتراضات قتل جورج فلوید» ضمن ارائه آمارهایی دقیق از گستره اعتراضات به قتل جورج و خشونت پلیس علیه اقلیتها معتقد است: «این اعتراضات صرفاً علیه نژادپرستی نیست، ضداستبداد است.»
* کارشناس مسائل سیاسی