داستان قاچاق پیاز زعفران به افغانستان موضوعی قدیمی است که هر سال در فصل برداشت زعفران رسانهای میشود و بعد از آن به فراموشی سپرده میشود. شورای ملی زعفران از انبار شدن هزاران کیلو زعفران در انبارها خبر میدهد و از بیتوجهی دولتها نسبت به قاچاق آن گلهمند است.
تجارت خارجی زعفران ایران به دور از تمامی ضوابط در حال حاضر بهصورت قاچاق یا به دست تجار محلی و بهصورت متفرقه انجام میپذیرد. بعضی از شرکتها و اشخاص حقیقی، بدون دلسوزی و نگرشی عمیق به آینده وضعیت بازار زعفران، اقدام به صدور زعفران باکیفیت نامطلوب از کانالهای غیرمجاز میکنند که این موضوع موجب بیاعتنایی به زعفران ایران در بازارهای جهانی میشود. متأسفانه در حال حاضر بنا به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بیش از ۶۵ درصد محصول زعفران این استان بهصورت فله و خام به خارج از کشور صادر میشود و قاچاقچیان یا دلالان غیررسمی در حال خارج کردن بازار از دست ایرانیها هستند!
نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان زعفران از بیتوجهی دولت به قاچاق زعفران انتقاد میکند و میگوید: زعفران قاچاق را راحت میبرند، قاچاقچیها به دفتر صادرکننده آمده و از او میخواهند زعفران را تحویل دهد و همانجا نیز پول آن را پرداخت میکنند.
علی حسینی در گفتگو با ایلنا درباره تأثیر خشکسالی بر میزان تولید زعفران، گفت: خشکسالی در حجم محصول مورد انتظار تأثیر خود را گذاشته است و امسال نسبت به سال گذشته تولید کمتری داریم.
خروج پیاز زعفران بهصورت چمدانی توجیه ندارد اگر کشوری بخواهد در یک هکتار زمین زعفران کشت کند حداقل به ۱۰ هزار تن پیاز زعفران نیاز دارد و این میزان پیاز زعفران را نمیتوان با چمدان منتقل کرد. به گفته این فعال اقتصادی، قاچاق چمدانی پیاز زعفران برای کشت تزئینی یا کشت سلیقهای موضوعیت دارد.
حسینی قاچاق پیاز زعفران را یک پدیده شوم خواند و افزود: سالهاست که پیاز زعفران به کشور افغانستان قاچاق میشود. متأسفانه برای متوقف کردن این روند اقدامی صورت نگرفته است. اگر با جدیت مانع قاچاق پیاز زعفران نشویم در سالهای آینده شاهد رقابتهای فشرده در تولید زعفران خواهیم بود و این مسئله به ضرر کشاورزان داخلی تمام میشود.
نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان زعفران خراسان جنوبی با اشاره به ناکارآمدی در مدیریت تولید و تجارت زعفران، گفت: تولید و صادرات زعفران رها شده است، برای موفقیت در این مسیر نخست در راستای توسعه تولید قدم برداریم سپس برای صادرات را گسترش بدهیم.
وی با اشاره به سنتی بودن کشت زعفران، گفت: تولید بر اساس معیارهای علمی و فنی صورت نمیگیرد و بیشتر سلیقهای است. باید پیش از تولید بدانیم چه میزان تولید خواهیم کرد و بازارهای هدف ما کجا هستند. متأسفانه کمتر مسئولی میتواند پیش از تولید به این پرسشها پاسخ دهد.
این فعال اقتصادی با اشاره به میانگین تولید زعفران در هر هکتار، گفت: در هر هکتار حدود ۳ کیلوگرم زعفران برداشت میکنیم یعنی در هر مترمربع زمین ۳۰۰ میلیگرم زعفران تولید میشود، اما با یکسری عملیات به زراعی میتوانیم در هر متر مربع یک گرم زعفران تولید کنیم.
حسینی با بیان اینکه امکان کشت زعفران در ۲۰ استان کشور وجود دارد، افزود: کیفیت زعفران در استانهای مختلف متفاوت است. متأسفانه هنوز نهادی مسئولیت کیفیتسنجی زعفران تولید شده در کشور را برعهده نگرفته است در صورتی که سنجش کیفیت زعفران در آزمایشگاهها دارای اهمیت ویژه است و باید ﻛﺮﻭﺳــﻴﻦ و پیکروکروسین زعفران سنجیده شود.
این فعال اقتصادی ادامه داد: تولید زعفران در برخی از روستاها و شهرها توجیه اقتصادی ندارد و تولیدات آنها نمیتواند جوابگوی انتظاری که دنیا از زعفران ایرانی دارد باشد.
به گفته وی، زعفران در شهرهای نطنز، قم، کاشان، اصفهان، کرمان، یزد، مرند، فارس، کرمانشاه، گلستان، خراسان جنوبی و مشهد کشت میشود.
حسینی در پاسخ به این پرسش که در سال جاری زعفران کیلویی چند خرید و فروش خواهد شد، گفت: قیمت هنوز مشخص نشده چراکه به تازگی وارد فصل برداشت شدهایم. پیک برداشت بین ۵ تا ۱۰ آبان است آن زمان میتوان درباره قیمت زعفران سخن گفت. وی با بیان اینکه خرید تضمینی زعفران نمیتواند چارهساز مشکلات زعفرانکاران باشد، گفت: کشاورزان انتظار دارند اگر محصول آنها فروخته نشد با نرخ تضمینی دولت آن را خریداری کند. باید بگویم که این راهکارها مسکنهای موقتی برای بازگشت آرامش به بازار است و نمیتواند چارهساز مشکلات باشد.
عضو هیئت رئیسه شورای ملی زعفران، با بیان اینکه ۱۰ درصد زعفران تولیدی در کشور مصرف داخلی و بقیه آن صادر میشود، گفت: هر ساله بخشی از زعفران در نظر گرفته شده برای مصرف داخلی، رسوبی میشود که باید بگویم این حجم قابلیت صادرات دارد.
به گفته وی، در حال حاضر در چندین انبار که دولت نیز از آنها آگاه است هزاران کیلو زعفران انبار شده است.
حسینی در پاسخ به این پرسش که آیا زعفرانکاران افغانستان و چین میتوانند به رقیب جدی برای ما تبدیل شوند، بیان کرد: افغانستان بهتازگی در این مسیر وارد شده است و از آنجاییکه سیاست منسجمی در این کشور حاکم نیست نمیتوان به عملکرد آنها اعتماد کرد. از سوی دیگر چین هم در پی کشت گلخانهای است و نمیتواند با زعفران طبیعی ما که در اراضی کشت میشود رقابت کرد. باید از این فرصت بهخوبی استفاده کنیم و یکهتازی خود را در تولید زعفران در جهان حفظ کنیم.