سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثر نفیس و مبسوطی که هم‌اینک به شما معرفی می‌شــود، یادنامــــه زنده‌یاد حجت الاســـلام والمسلمین روح‌اللــه حســـینیان است، که به مناسبت نخستین سالروز درگذشت آن روحانی مجاهد و خدوم، از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی نشر یافته است. حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی ریاست جدید این مرکز، در دیباچه خویش بر این مجموعه، در باب محتوای آن چنین آورده است: «مجموعه‌ای که در پیش داریم، گویای قسمت‌هایی از زندگی و مجاهدت‌های انسانی فرهیخته و خدوم است که به همت همکاران ما در مرکز اسناد انقلاب اسلامی تهیه شده است، که بدین وسیله از همه عزیزانی که در مصاحبه‌ها حضور پیدا کردند، یا یادداشتی ارسال نمودند یا اسناد و عکس در اختیار گذاشتند، به خصوص از خاندان آن عزیز، صمیمانه تشکر می‌نماییم. این مجموعه به منظور تجلیل، تکریم و قدرشناسی، از این انسان وظیفه‌شناس، متعهد و ثابت‌قدم، به‌سامان رسید. بی‌تردید افکار، رویکرد‌ها و فعالیت‌ها و موضع‌گیری‌ها و اقدامات فراوان و متنوع مرحوم حسینیان، همچون همه افراد مؤثر و نقش‌آفرین در عرصه اجتماعی و سیاسی و حرفه‌ای، محل مناقشه و تأمل است و چه شایسته و نیکوست، اگر بتوانیم با انصاف، صداقت و واقع‌بینی، به ارزیابی بنشینیم و شخصیت‌ها و سرمایه‌های انسانی و اجتماعی خود را، به درستی تحلیل و نقد کنیم و از آن درس بگیریم. وقتی به گذشته برمی‌گردم، خدا را بی‌نهایت شاکر و سپاسگزارم، که سلسله وفا، صفا و اعتماد را در بین ما دو نفر، استوار داشت و به‌رغم برخی اختلافات سلیقه‌ای، روشی و بعضاً فکری و قبض و بسط‌ها و رفتار‌های متفاوت...، همکاری ما ادامه یافت، که نتیجه آن دستاورد‌های ارزشمند مرکز اسناد انقلاب اسلامی و تاریخ‌نگاری انقلاب و آثار متنوع و فراوان آن است. الحمدلله علی هذه النعمه. امیدواریم خداوند منان و غفار، تلاش‌های صادقانه او را، به بهترین شکل قبول نماید و بهترین پاداش را به او عنایت کند و از لغزش‌های همه ما درگذرد و ما را در ادامه راه سخت، پرفراز و نشیب و البته افتخار‌آفرین و تحول‌زای انقلاب اسلامی موفق بدارد و ما را پاسدار راه پیشگامان صادق و شهیدان سرافراز و امام خوبی‌ها خمینی بزرگ (رحمت‌الله علیه) قرار دهد و به آنان ملحق و با آنان محشور گرداند».
این مقدمه در بخشی دیگر از خویش، به کارنامه زنده‌یاد حسینیان، در دوران تصدی ریاست مرکز اسناد انقلاب اسلامی پرداخته و این‌گونه ادامه یافته است: «فصل پربار دیگر زندگی او، نشاط فرهنگی و علمی و حضور در مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. در سال ۱۳۷۳ و با دعوت برادر بزرگوارمان حجت‌الاسلام والمسلمین جناب سیدحمید روحانی، برای عضویت در هیئت امنا دعوت شدیم. آقای حسینیان ضمن حضور در هیئت امنا، مدیریت مرکز اسناد را نیز به عهده گرفت. در ۲۵ سال مسئولیت مرحوم حسینیان، شاهد تحولات فراوان و دستاورد‌های قابل توجهی بودیم. مرکز اسناد اینک از همکارانی عالم، آگاه، مجرب، دلسوز و پرتلاش برخوردار است. خوشبختانه امروز با انتشار نزدیک به یک هزار و ۵۰۰ عنوان کتاب و وجود چند صد پژوهش آماده انتشار و جمع‌آوری حدود ۶ میلیون سند و ۵۰۰ هزار عکس و مصاحبه با بیش از ۳۵۰۰ نفر از شخصیت‌های دوران انقلاب و اندوخته‌های فراوان دیگر، شاهد انباشت سرمایه‌ای ارزشمند و ماندگار هستیم و نقش جناب حسینیان در این همه، بسیار پررنگ است. علاوه بر این، فعالیت‌های پژوهشی و علمی مرحوم حسینیان نیز، چشمگیر و قابل توجه است. او در این مقطع به لطف همت، پشتکار و ذهن محققانه و تحلیلی و قوت فکری و علمی خود، آثار باارزش و مفیدی را برجای گذاشت. مجموعه کتاب‌های او در تفسیر، تاریخ، حکمرانی، حقوق و اسلام‌شناسی، قابل توجه و بسیار مورد استفاده است. بی‌شک این بخش از زندگی او نیز، شایسته تجلیل و تقدیر است. مرحوم حسینیان با این پیشینه و انبوه تجربه و آگاهی، می‌توانست منشأ آثار و برکات فراوان دیگری باشد که تقدیر الهی به گونه‌ای دیگر رقم خورد و به سرای باقی شتافت. اما بدون تردید می‌توان شهادت داد که او پنج دهه عمرش را، سراسر در کوشش و پژوهش و خدمت و انجام وظیفه و رسالت‌مداری و ایفای تعهدات الهی و انسانی سپری می‌کرد».
در این درآمد، از اشاره به پیشینه سیاسی و اجتماعی زنده‌یاد حسینیان نیز، چشم‌پوشی نشده است. چنانکه در این باره می‌خوانیم: «در ایام نوجوانی و در اوایل دهه ۵۰ و شروع طلبگی، با روح‌الله حسینیان همکلاس شدیم. او چند سال بزرگ‌تر از من بود. جدی و کوشا. خوش‌برخورد و همپای جمع و جماعت. درسخوان و پرشور و در رفاقت، وفادار و صادق. سال‌های سخت اختناق دهه ۵۰ و بزرگداشت‌های ۱۵ خرداد در فیضیه و بسته شدن آن و شهادت بزرگانی، چون مرحوم غفاری، موجب اشتعال شور انقلابی سربازان خمینی شد و اردو‌های آمادگی، برای حادثه بزرگ شکل گرفت. تظاهرات پراکنده، شعارنویسی، پخش اعلامیه و سخنرانی و سفر‌های تبلیغی و به دنبال آن موج دستگیری‌ها، کانون‌های انقلابی را سامان داد و انرژی متراکمی را فراهم کرد، تا در شهادت آیت‌الله حاج‌آقا مصطفی خمینی و ۱۹ دی و روز‌های پس از آن، آزاد گردد. در همه این لحظات و صحنه‌ها، حسینیان از مردان میدان بود: مقاوم و صبور، آگاه و هوشیار و پرتلاش در علم و عمل و تبلیغ. بروز انقلاب و استقرار جمهوری اسلامی و روز‌های سخت و پرحادثه و اتفاقات پی در پی، از لحظات به‌یادماندنی است. مردان و زنان حماسه‌آفرین، قهرمانانه ایستادند و تغییرات بنیادین در ساختار سیاسی، اجتماعی، فرهنگی به وجود آوردند. ابتدای انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی، از لحظات نادر و برجسته تاریخ ایران است. انسان‌هایی آگاه و مسئولیت‌شناس، پا به پای ملت و با همه سرمایه و توان و در اوج اخلاص و وفاداری، گردنه‌های سختی را پشت سر گذاشتند و دوران جدیدی از تمدن ایرانی- اسلامی را، خلق کردند. روح‌الله حسینیان از یاران مصمم و همراهان جدی و تأثیرگذار این دوران بود. ایجاد امنیت، مقابله با اشرار و حضور در مناطق پرخطر، اعمال حاکمیت و تثبیت نظام انقلابی، از دغدغه‌های اصلی او بود. تلاش پیگیر و بی‌وقفه او در دفاع از آرمان‌های اسلامی و انقلابی و حقوق مردم و مبارزه قاطع با مفاسد و مفسدین، گواه این مدعاست. فعالیت در تشکل‌های سیاسی و نقش‌آفرینی در محیط اجتماعی، بخش قابل توجهی از زندگی مرحوم حسینیان را تشکیل می‌دهد. بدون شک همت بلند، جسارت در موضع‌گیری، استقامت و قاطعیت و قوت روحی او در برخورد با حوادث و موضوعات سیاسی و اجتماعی، او را به عنصری تأثیرگذار در عرصه عمومی تبدیل کرده بود. مشارکت در تأسیس جمعیت دفاع از ارزش‌ها و جبهه پایداری و حضور در مجلس و مسئولیت‌هایی که به عهده داشت، به خوبی بر این نقش‌آفرینی دلالت می‌کند...».
