سخن از صحت و سقامت اندیشههای سیاسی شهید آیتالله شیخ فضلالله نوری، از مشروطه بدین سو، هماره پرهزینه بوده است! چراکه هندسه متصلب تاریخنگاریهای فاتحان مشروطه را دچار تغییر میکنند! زندهیاد استاد علی ابوالحسنی (منذر) در عداد چهرههایی بود که با شجاعت وارد این عرصه شد و آثاری گران از خویش بر جای نهاد. «کارنامه شیخ شهید، پرسشها و پاسخها» در زمره این طیف یادگارهای آن فقید سعید است که توسط مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران نشر یافت. ناشر در دیباچه این اثر، در باب محتوا و اهمیت آن چنین آورده است:
«بررسی مشروطیت بدون پرداختن به مواضع فکری و سیاسی شهید آیتالله حاجشیخ فضلالله نوری ممکن نیست. شیخ در مراحل گوناگون تاریخ مشروطیت، دخیل و مؤثر بوده و اگر مشروطیت را در تاریخ کشورمان بستر بروز نخستین نزاع جدی و بنیادین میان دین و مدرنیسم به شمار آوریم، شیخ در آن هنگامه، پرچمدار دفاع از دین محسوب میشده و هزینه سنگینی، چون اعدام در ملأ عام را در این راستا به جان خریده است. اثر پیشرو تحت عنوان کارنامه شیخفضلالله نوری، پرسشها و پاسخها قصد دارد ابتدا به طرح پرسش بپردازد و سپس براساس مشاهدات و مستندات تاریخی، به پاسخ متناسب با آن اقدام کند. زندگی و کارنامه شیخ، با سؤالات متعددی همراه است، اما اثر حاضر بهطور مشخص به مهمترین سؤال و مناقشههای موجود درباره کارنامه سیاسی شیخ فضلالله نوری اشاره دارد و آن چیزی نیست جز اینکه: شیخ که خود نخست از پیشگامان و رهبران مشروطه بود، پس چرا و چگونه بعداً با وجود حمایت از عدالتخانه به مشروطه پشت کرد و با آن در مخالفت و ستیز درآمد؟ بدیهی است پاسخ دقیق به سؤال فوق، پیش از هرچیز در گرو آشنایی با مفاهیمی، چون عدالتخانه، مشروطه مطلقه و مشروطه مشروعه است. در این رساله، بیشتر چرایی مخالفت شیخ با مشروطه غیرمشروعه مطرح است تا چگونگی آن و طبعاً برای پاسخ به این چراها، باید وارد حوزه ایدئولوژی و اندیشه شد و بهطور قطع باید نگاه شیخ به وجود تفاوتهای بنیادین در مشروطه مشروعه و غیرمشروعه به دقت و مستند مورد بحث قرار گیرد. اثر حاضر در راستای بررسی مسائل مذکور تنظیم یافته و مباحث زیر، بخشی از اهم موضوعات ارائه شده در کتاب است:
اشاره به یکپارچه نبودن جریان مشروطه و دیدگاه شیخ، اشاره به تفاوتهای بنیادین میان فلسفه سیاسی –اجتماعی عدالتخانه و فلسفه و هدف غایی مشروطه غیرمشروعه، نقاط مشترک و افتراق شیخ و اسلام با جریان غالب مشروطه خواهی در نگاه به عدالتخانه، مراحل مبارزه شیخ با مشروطه سکولار که شامل طرح شعار مشروطه مشروعه، تحریم مشروطه و احیای عدالتخانه میشود، ایرادات سیاسی شیخ به مشروطه مطلقه غیرمشروعه، پاسخ به چرایی حمایت شیخ از محمدعلی شاه و ارائه مستنداتی تاریخی از آرمانهای ضداستعماری وی، اشاره به جایگاه والای شیخ در بین رجال، علما و مردم و نقش مؤثر شیخ در عزل حکام جور و... قابل ذکر است که مؤلف فقید جناب حجت الاسلام والمسلمین علی ابوالحسنی (منذر) در نگارش ۱۷۶ صفحهای اثر پیشرو، مخاطب را به بیش از ۲۶۰ رفرنس معتبر ارجاع میدهد که جراید و نشریات ادواری دوره مورد بحث، کتب، مقالات و اسناد مورد وثوق تاریخی را شامل میشود. کتاب حاضر بیشک از حیث مستند و مستدل بودن، جزو آثار کمنظیر در حوزه تاریخ تحلیلی است».