سرویس سیاسی جوان آنلاین: دو ماه مانده به روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران، دولت بایدن و اروپاییها به صرافت افتادهاند تا توافقنامه هستهای خود با ایران را که در سال ۲۰۱۵ منعقد شده بود احیا کنند تا بتوانند تأثیر مستقیمی روی نتایج صندوق آرای انتخابات بگذارند. بعد از آنکه ایالات متحده امریکا در زمان دولت دونالد ترامپ یکجانبه از برجام خارج شد بسیاری از تحلیلگران امریکایی، تخطئه برجام توسط دولت امریکا را تضعیف جریان خوشبین به غرب در داخل ایران عنوان کردند و احیای آن را یک ضرورت اساسی برای آینده روابط میان دو کشور دانستند.
برخی سیاستمداران متصل به یک جریان خاص در داخل کشور نیز خروج از برجام را به معنای پایان یافتن قدرت در دست جریان متبوع خود تفسیر کردند.
بر اساس اینگونه دیدگاهها، کنار رفتن ترامپ از قدرت و احیای برجام یک اولویت تمام عیار به شمار رفت و از همان روزهای نخستی که جو بایدن روی کار آمد لابیهای محرمانه و گسترده میان دو طرف ایجاد شد تا بهواسطه آن برجام با امتیازهای انتخاباتی – تبلیغاتی زنده بماند و بستری برای پیروزی یک جناح خاص در انتخابات ۱۴۰۰ فراهم کند.
در همین باره سفیر فرانسه در تهران در گفتگو با یکی از روزنامههای صبح کشور درباره مذاکرات وین بیان کرد: «تلاش میکنیم برجام قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران احیا شود.»
اظهاراتی که نشان میدهد انتخاب مقطع زمانی فعلی برای آغاز مذاکرات هستهای در قالب کمیسیون مشترک برجام با محاسبات انتخاباتی انجام گرفته است.
هدف انتخاباتی از بازگشت به برجام
امریکاییها معتقدند بازگشت ویترینی به برجام و امتیازدهی پوشالی به طرف ایرانی دو ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری میتواند دولت مستقر که غالباً جایگاه متهم را در مناظرات انتخاباتی داشته به جایگاه مدعی ترفیع دهد و آرای انتخاباتی را به سمت نامزد دلخواه سرازیر کند.
در همین باره بیبیسی فارسی در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ طی گزارشی با عنوان «ظریف: دولت بایدن باید پیش از انتخابات ۱۴۰۰ برجام را احیا کند»، احیای مذاکره توسط امریکا را یک اقدام ضروری عنوان کرد. در بخشی از این گزارش آمده است: «محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران میگوید دولت جو بایدن باید به سرعت برای احیای برجام اقدام کند وگرنه با رسیدن دوران انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، تحول خاصی تا اواخر سال آینده رخ نخواهد داد.» آقای ظریف در اندیشکده «مرکز سیاستگذاری اروپایی» در بروکسل گفت: «اروپاییها به سازش عادت دارند، اما ایران و امریکا نه. امریکاییها به تحمیل کردن عادت دارند ما به مقاومت. بنابراین الان وقت آن است که با هم کنار بیاییم و به برجام برگردیم. علاوه بر این محدودیت زمانی هم وجود دارد، چون وقتی ما وارد دوره انتخابات شویم دولت در حال تحویل دادن قدرت است و نمیتواند هیچ کار مهمی انجام دهد و بعد باید تقریباً شش ماه صبر کنیم.»
امتیازدهی انتخاباتی مهمترین هدف امریکایی از حضور در وین اتریش است؛ هدفی که دلایل مختلفی آن را اثبات میکند. امریکاییها سالهاست به این تلقی رسیدهاند که اهرم اثرگذار برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره تحریم است و به هیچ قیمتی حاضر نیستند چنین اهرمی را از دست دهند یا آن را تضعیف کنند.
با چنین پیش فرضی لغو یا تحریمهای ضدایرانی یک رؤیای غیرقابل تعبیر است کمااینکه در برجام نیز طرف ایرانی برای لغو تنها بخشی از تحریمهای هستهای صنعت هستهای رابه تعطیلی کشاند و امروز بعد از گذشت بیش از پنج سال از آن هیچ گونه تحریمی علیه کشورمان لغو و حتی تعلیق نشده است.
در همین باره کریس مورفی سناتور امریکایی با تأکید بر اینکه «برجام پایهای برای گرفتن امتیازات دیگر از ایران است» میگوید: «من توافقی طولانیتر و قویتر با ایران را میخواهم، اما مسیر رسیدن به آن از برجام میگذرد. یک نکته کوتاه درباره اینکه چرا باید هرچه سریعتر به برجام برگردیم این است که پایهای برای گرفتن امتیازات دیگر از ایران است. احمقانه است که باور کنیم ایران اکنون مشتاق است که بنشیند و درباره توافقی جامع مذاکره کند. آنها حتی اگر هم این کار را انجام دهند از ما امتیاز خواهند خواست، مانند تغییر روابط دفاعی ما با عربستان سعودی و امارات.»
او میافزاید: «بهترین راه برای آوردن ایران به میز مذاکره برای مسائل غیرهستهای این است که به برجام بازگردیم و ساختار اتحاد ۱+۵ را مستحکم کنیم. این بهمعنای پایبندی در برابر پایبندی است. ایران به مفاد برجام برمیگردد و امریکا تحریمها را برمیدارد.»
یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه امریکا نیز روز گذشته اظهار کرد: «پافشاری ایران بر لزوم رفع تمام تحریمهای دوران دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق ایالات متحده، میتواند مذاکرات برای احیای توافق هستهای موسوم به برجام را به بنبست بکشاند.»
به گزارش بیبیسی این مقام وزارت خارجه ایالات متحده که نخواست نامش فاش شود، تأکید کرده است امریکا آماده برداشتن تحریمهای ناسازگار با برجام است، اما تحریمهای به گفته او «مشروع» همچنان پابرجا خواهد ماند.
فریب خوردن ممنوع
عباس گلرو رئیس کمیته روابط خارجی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه با رفع توقیف یک کشتی یا تبادل دو، سه زندانی و با آبنبات چوبی برجام احیا نمیشود، گفت: «منافع ملی بازی کودکانه نیست. دست امریکا و اروپا در این زمینه کاملاً رو شده است. طرف مذاکرهکننده ما با حسن نیت سعی کرد به مذاکرات پایبند باشد و تعهدات خود را جامه عمل بپوشاند، اما طرف خیره سری که برخلاف تعهدات دیپلماتیک عمل کرده است، باید بداند شرایط عوض شده و مجلس شورای اسلامی جلوی بازی یکطرفه را گرفته است. این بازی با حاصلجمع صفر ادامه نخواهد یافت.»
وی با تأکید بر اینکه بازگشت کاغذی امریکا به برجام و لغو کاغذی تحریمها مشکلات را حل نخواهد کرد، افزود: «در نشست شورای امنیت سازمان ملل که هر شش ماه یک بار برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار میشود، کشورهای اروپایی دائماً خروج امریکا از برجام را نقد میکنند. موضع آنها خوب است، اما سؤال اینجاست که چرا این کشورها به تعهدات خود در قبال برجام عمل نکردند.»
بازی انتخاباتی با برجام
بر اساس اصل تجربه، امریکا و اروپاییها درک کردهاند که مسیر دستیابی به توافقات جدید چه در حوزه هستهای و حتی موشکی و منطقهای با جریان غربزده داخلی بسیار راحت و سهلالوصول است.
کمااینکه غربیها در مذاکرات هستهای توانستند با ارائه برخی تعهدات ناظر به آینده، کلی و مبهم طرف ایرانی را متقاعد کنند که صنعت هستهای را تعطیل کنند و در مقدمه متن توافق هستهای از ضرورت بسترسازی برای ایجاد توافقات غیرهستهای نیز سخن به میان آورند. بنابراین اینکه امریکاییها گره دست را به دندان بسپارند و همه چیز را به بعد از نتایج انتخابات سال ۱۴۰۰ موکول کنند کاملاً غیرعقلانی و هزینه ساز است. با این پیش فرض ذهنی که دولت جوان و انقلابی که احتمالاً صدارت امور اجرایی کشور را در دست بگیرد بهراحتی قائل به امتیازدهی به طرف غربی نخواهد بود و زیر بار تضعیف منافع ملی نخواهد رفت.
غربیها معتقدند تقویت انتخاباتی یک جریان سیاسی در انتخابات پیشرو ولو با امتیازدهیهای نمادین نظیر آزادسازی بخش اندکی از پولهای بلوکه شده در کشورهایی نظیر کرهجنوبی یا هند و تعلیق ویترینی برخی تحریمهای پولی و تجاری طی روزهای آینده میتواند تأثیرات مستقیمی روی نتایج انتخاباتی کشور بگذارد.