یکی از مباحثی که از دیرباز در جوامع اسلامی و به‌خصوص ایران به شدت مد نظر مردم و حکومت‌ها قرار داشته، سنت وقف بوده. سنتی که به عنوان یکی از تعالیم ارزشمند مکتب اسلام، توانسته از اهرم‌های مؤثر اعتقادی و فرهنگی برای جبران نیاز‌های مادی و معنوی جامعه بهره ببرد.
ویژگی بارز وقف این است که ثمراتش برای همه اقشار جامعه قابل دسترس بوده و در انحصار یک طبقه خاص نیست. بر همین اساس، با گذری به استان‌های مختلف ایران می‌توان با انواع و اقسام موقوفات آشنا شد. از وقف آب یک چشمه و زمین‌های زراعی و باغات و تأمین غذای حیوانات و پرندگان گرفته تا کاروانسرا و بیمارستان و مراکز آموزشی که برای خدمات‌رسانی به شهروندان و مسافران ساخته و وقف شده‌اند و با اینکه سال‌های سال است واقفانشان، چشم از این جهان بسته‌اند، اما خیرات و خدمات و صدقاتشان همچنان جاری است.
یکی از مهم‌ترین کارکرد و اثرات وقف، رفع محرومیت و زدودن فقر از جامعه است. در اسلام با وضع قوانینی مثل خمس و زکات در جهت اجرای عدالت اجتماعی، تعدیل و توزیع ثروت و از میان بردن مظاهر فقر در جامعه بهره برده می‌شود. در عین حال، اغنیا و ثروتمندان نیز تشویق به خیرات می‌شوند تا یاری‌رسان محرومان و تهیدستان باشند.
وقف به افزایش سطح اشتغال در جامعه نیز کمک شایانی می‌کند. با توجه به اینکه هم‌اکنون اکثر استان‌های ایران از بیکاری رنج برده و نیازمند ایجاد اشتغال در زمینه‌های مختلف هستند، با استفاده بهینه از موقوفات می‌توان اقدامات درخور و شایسته‌ای در جهت تحقق این مهم انجام داد.
با اینکه وقتی از موقوفات موجود در کشور حرف می‌زنیم، هزاران هکتار مراتع و زمین زراعی و باغات و مراکز تجاری و بهداشتی و درمانی و آموزشی و تفریحی و... را دربر می‌گیرد، اما مردم، اوقاف را بیشتر با امامزاده‌ها می‌شناسند. علت این امر را هم باید در بخش ارتباطات مردمی و رسانه‌ای این سازمان جست‌وجو کرد.
ضعف فرهنگسازی، بی‌برنامگی و عدم ایجاد ارتباط با بدنه جامعه توسط بخش‌های مسئول در سازمان اوقاف و امور خیریه موجب سست شدن تعاملات این سازمان با جامعه شده و شرایطی را به وجود آورده که شهروندان نیز از سنت وقف فاصله گرفته و بیشتر صدقه را در برنامه خود قرار داده‌اند.
نبود طرح و برنامه‌ای مشخص در بخش‌های فوق، باعث شده تا به جای اینکه هر روز و بر اساس مقتضیات زمان و وضع اقتصاد جامعه راهکار‌های جدیدی برای جذب و ورود مردم به بحث وقف ارائه شود، مسائل جزئی‌تر در دستور کار قرار بگیرد. به همین دلیل تعامل خیران، اغنیا و حتی جوانان خوشفکری که می‌توانند با ایده‌های جدید و کارآمد تحولی در موقوفات موجود ایجاد کنند با این سازمان کاهش یافته و سنت وقف که به عنوان صدقه‌ای جاری و باقی‌الصالحات مطرح است، کم رنگ شود.
نتیجه این عملکرد در کمترین زمان این است که سازمان اوقاف باید به همان داشته‌هایش و مردم نیز به موقوفات موجود رضایت دهند.
در سال جاری کرونا آسیب‌های زیادی به اقتصاد و کسب و کار و سلامت جامعه وارد کرده و با به تعطیلی کشاندن مشاغل زیادی در استان‌های مختلف، جمع کثیری از هموطنان را بیکار و خانه‌نشین کرد، به دنبال آن رزمایش کمک مؤمنانه و همدلی از اردیبهشت ماه سال جاری در کل کشور به اجرا درآمد تا بخشی از نیاز‌ها و مشکلات خانواده‌های محروم و آسیب‌دیدگان از کرونا پوشش داده شود. این اتفاق می‌توانست فرصت خوبی برای ورود سازمان اوقاف هم باشد تا با برنامه‌ای مشخص و به مشارکت گرفتن شهروندان، علاوه بر اشتغالزایی در موقوفات، جامعه هدف را از خدمات و درآمد‌های این اماکن و مراکز و سرمایه‌ها بهره‌مند کند. کاری که یک بار دیگر سنت حسنه وقف را زنده کرده و مردم می‌دیدند، می‌شود با یک صدقه جاری، سال‌ها به نیازمندان کمک کرد و از عواید آن دست محرومان و خانواده‌های کم‌برخوردار را گرفت.
مردم انتظار دارند در مشکلات و گرفتاری هایشان، نتیجه نیات واقفین قبلی را مشاهده و لمس کنند. وقتی هزاران مورد وقفی در کشور وجود دارد، ثمرات و محصولات آن‌ها در زمان‌های سخت و بروز حوادث خاص چطور و کجا هزینه می‌شود؟
رعایت احکام شرعی در حوزه وقف، امانت داری و عمل امینانه به نیات واقفین، تبلیغ، توسعه و پیگیری نیاز‌های جدید وقف در هر منطقه، تلاش برای آبادانی موقوفات، فراهم سازی مکان‌های فرهنگی مناسب برای مجاورین و زائرین، معرفی سنت حسنه وقف و کارکرد‌های آن از مهم‌ترین انتظارات جامعه است که برای رسیدن به آن باید تلاش‌های زیادی از طرف سازمان اوقاف صورت گیرد و این ممکن نیست مگر با یک ارتباط و تعامل دو طرفه که حرکت اول و اصلی نیز باید از طرف این سازمان و بخش‌های مسئول و متولی انجام شود.
