سرويس اقتصادی جوان آنلاين: باوجود افزایش عرضه ارز حاصل از صادرات و خرید ارز برای واردات در سامانه نیما نرخ ارز در بازار افزایش یافته و در این لحظه به بیش از ۲۸ هزار تومان رسیده است.
پیگیری از بخش‌های مختلف نشان می‌دهد، یکی از دلایل اصلی این اتفاق، کاهش عرضه کل ارز در بازار ارز کشور است. در واقع بخشی از ارز مورد نیاز برای واردات که در گذشته با نرخ ۴۲۰۰ تومان و توسط بانک مرکزی تامین می‌شد، به دلیل کاهش درآمد‌های ارزی دولت دیگر با نرخ ۴۲۰۰ تومان تامین نمی‌شود.
به عبارت دیگر دولت و بانک مرکزی تامین ارز بخشی از کالا‌های مشمول دریافت ارز ۴۲۰۰ تومان را به بازار ثانویه یا همان نیما منتقل کرده است؛ بنابراین باوجود افزایش بیش از ۹۸ درصدی عرضه ارز حاصل از صادرات در نیما در شهریور ماه نسبت به مرداد ماه، باز هم نرخ ارز روند افزایش را در بازار آزاد داشته است. یعنی صادرات غیرنفتی افزایش یافته، اما صادرات نفتی کمتر از نیاز‌ها بوده و همین مساله عرضه کل ارز را کاهش داده است.
* واردات بدون انتقال ارز بلای جان اقتصاد ایران
یکی دیگر از دلایل افزایش نرخ ارز در هفته‌های اخیر مجوز واردات بدون انتقال ارز برای یک میلیارد دلار کالای دپو شده در گمرکات کشور بوده است.
این اقدام موجب افزایش فشار بر منابع ارزی و ایجاد تقاضای یک میلیارد دلاری در مدتی کوتاه شد. فشار‌های زیادی در درون دولت برای تصویب اجازه واردات بدون انتقال ارز وجود داشت و گفته می‌شود، بعضی فعالان تجاری که در سال‌های اخیر وارد دولت شده و سمت‌های مهمی را در اختیار گرفته‌اند، نقش زیادی در تصویب این بخشنامه داشته‌اند.
بانک مرکزی در ماه‌های اخیر بار‌ها با واردات بدون انتقال ارز مخالفت و اعلام کرده این اقدام موجب افزایش نرخ ارز می‌شود، اما گروه ذینفعان مختلف در دولت در نهایت نظرشان را بر کرسی نشاندند و نتیجه همان چیزی شد که پیش‌بینی شده بود.
یکی از اقداماتی که متولی بازار ارز در ماه‌های اخیر به دنبال آن بوده آزادسازی برخی منابع ارزی بلوکه شده کشور در خارج از کشور بوده است، اما این اقدامات فقط اثر کوتاه مدت دارد چرا که در صورت نبود برنامه مشخص تخصیص ارز، آزاد شدن منابع اثر مناسبی بر کاهش نرخ ارز نخواهد داشت.
اولویت‌بندی واردات کشور برای مدیریت مصارف ارزی از وظایف وزارت صنعت، معدن و تجارت است، اما متاسفانه در سال‌های اخیر و بعد از پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومان، رقابت‌های شدیدی برای افزودن برخی کالا‌ها در لیست تامین ارز وجود داشته و باعث شده اولویت‌بندی تامین ارز مخدوش شود. علاوه بر این وزارت صمت مدت‌هاست که بدون وزیر اداره می‌شود و طبعا امکان گرفتن تصمیمات جدی در وزارتخانه بدون وزیر وجود ندارد.
* نوید جهش عرضه ارز و کاهش قیمت‌ها از ماه‌های آینده
از خبر‌های مثبت و قابل تامل برای بازار ارز در روز‌های اخیر، خبر افزایش قابل توجه صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی است که نشان می‌دهد صادرات نفت و میعانات گازی ایران که زمانی تا حد ۲۶۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته بود، به حدود یک میلیون ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
معمولا تسویه معاملات نفتی بسته به نوع محموله‌ها در بازه‌های زمانی یک تا سه ماهه انجام می‌شود که در این صورت ارز‌های حاصل از صادرات نفتی در ماه‌های آینده برای اقتصاد ایران قابل استفاده خواهد بود؛ بنابراین در صورت مدیریت مصارف ارزی و ادامه فرایند صادرات نفت و میعانات گازی در سطح یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه، می‌توان انتظار داشت در ماه‌های آینده عرضه ارز در اقتصاد ایران افزایش قابل توجهی داشته باشد و بهای ارز کاهش قابل توجهی داشته باشد.
