سرویس اقتصادی جوان آنلاین: عراق یک بازار بکر برای برق ایران است؛ عرضه برق در عراق بین سالهای ۲۰۱۸- ۲۰۱۲ روند رو به رشدی داشته است و ظرفیت تولید این کشور به میزان ۹۰ درصد در این دوره زمانی (۸ گیگاوات ساعت) با افزایش همراه بوده که به دلیل میزان تلفات برق این کشور به میزان ۶۰ درصد ظرفیت تولید در بالاترین سطح جهانی قرار دارد. این امر بدان معنی است که افزایش مؤثر ظرفیت تولید در شش سال گذشته در حقیقت ۴ گیگاوات ساعت بوده، این در شرایطی است که وضعیت پیک تقاضا در عراق به‌ویژه در مصرف خانگی، در سالهای گذشته ۸۰ درصد افزایش داشته که بدین معنی است، اختلاف بین عرضه برق و پیک تقاضا در سال ۲۰۱۸ بیشتر از سال ۲۰۱۲ شده و دسترسی مردم در سال ۲۰۱۸ به نسبت سالهای گذشته کمتر شده است.
پیام باقری، دبیر سندیکای برق ایران مهر با بیان اینکه ایران با همسایگانی که از طریق زمینی با آن‌ها هم مرز است ارتباط الکتریکی دارد، گفت: صادرات برق کشورمان با اختلاف قابل‌توجهی عمدتاً به سمت کشور عراق است. این هم به میزان تقاضای برق این کشور برمی‌گردد که بسیار بالاست و متناسب با تولید برق در این کشور نیست؛ عراق در فصول گرما با کمبود برق مواجه می‌شود که از طریق برق ایران و واردات گاز این کمبود را جبران می‌کند.
وی با اشاره به اینکه ایران بیش از هزار مگاوات به‌ویژه در ایام پیک به عراق برق صادر می‌کند، افزود: این رقم گاهی اوقات تا هزار و ۲۰۰ مگاوات هم می‌رسد؛ البته در برخی مواقع هم با مشکلاتی در حوزه تجارت برق با عراق مواجه می‌شویم به‌ویژه از زمانی که تحریم‌ها شکل جدی تری به خود گرفت.
مشکل دریافت پول
این فعال صنعت برق، دریافت پول برق از عراق و طلب یک میلیارد دلاری از این کشور را یکی از چالش‌های جمهوری اسلامی ایران دانست و تصریح کرد: در سفر اخیری که اردکانیان وزیر نیرو به عراق داشت، آنطور که توسط رسانه‌ها گزارش داده شد، نیمی از این طلب وصول شد و نیمی دیگر قرار است در آینده پرداخت شود. مشکل نقل‌وانتقال بدون تأخیر پول برق صادراتی به عراق همواره جزو دغدغه‌های صادرات برق بوده و نوسان‌های زیادی در این‌باره به چشم خورده است.
باقری درباره دستاورد‌های سفر وزیر نیرو به عراق گفت: قرارداد‌های صادرات برق معمولاً یک‌ساله منعقد می‌شد، اما در این سفر قرارداد دو سالهای امضا شد که دستاورد خوبی بود و در این شرایط که عراق هم تحت فشار امریکاست و به صورت مقطعی واردات برق از ایران را از تحریم معاف و فرصت سه‌ماهه را تمدید می‌کرد تا واردات از ایران را قطع کند، امضای این قرارداد دوساله بسیار موفقیت‌آمیز بود.
مطالبات رسوب شده دولت
پیام باقری درباره راهکار‌های تسویه حساب برقی با عراق عنوان کرد: یکی از راهکار‌های استفاده از این منابع فارغ از اینکه چه بخشی از آن را می‌توان به‌صورت نقدی وارد کرد، می‌تواند این باشد که طلب وزارت نیرو، یک اعتبار در کشور عراق در نظر گرفته شود و بخش خصوصی از این محل تأمین مالی پروژه‌های خود را انجام دهد. یا اینکه اعتباری در بانک باشد برای اخذ تضامینی که شرکت‌های فعال صادراتی برای شرکت در مناقصه و صدور ضمانتنامه‌های بانکی می‌توانند از آن استفاده کنند.
عضو هیئت‌مدیره سندیکای برق ایران در تشریح این موضوع افزود: بخشی از شرکت‌های فعال حوزه برق، از وزارت نیرو طلب دارند و این طلب می‌تواند در منابع رسوب شده این وزارتخانه در عراق مورد استفاده قرار بگیرد. بخش خصوصی امروز در حوزه صادرات برق نقشی ندارد و این حوزه کاملاً در اختیار دولت است. یکی از نکاتی که می‌تواند کشور را به هاب برق منطقه تبدیل کند حضور بخش خصوصی در این حوزه است.
او با تأکید بر لزوم حرکت جمهوری اسلامی ایران به سوی تبدیل شدن کشور به هاب برق منطقه گفت: این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که در قوانین بالادستی کشور به آن اشاره جدی شده است؛ در قانون سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم به وزارت نیرو تکلیف شده که باید در پایان برنامه قطب برق منطقه باشد.
خطر حذف از بازار برق
به گفته این مقام مسئول نکته مهم دیگر بازار‌های اطراف ایران هستند؛ از عراق، پاکستان و افغانستان گرفته تا سوریه و لبنان و حتی کشور‌های خلیج‌فارس مانند عمان. مجموعه این عوامل نشان می‌دهد بسیار مستعد هستیم برای تبدیل شدن به قطب برق منطقه ولی این فرصت‌ها گذرا هستند و کشور‌های دیگر در حال افزایش میزان تولید برق خود هستند. برای استفاده از این فرصت، استفاده از توان‌بخش خصوصی ضروری است.
باقری با بیان اینکه برای رسیدن به این هدف، باید یک برنامه‌ریزی استراتژیک در دستور کار قرار بگیرد، اضافه کرد: کشور‌های منطقه بیکار ننشسته‌اند؛ مثلاً در پروژه کاسا هزار، برق از تاجیکستان و قرقیزستان به افغانستان و پاکستان می‌رساند یا پروژه‌هایی که ترکمنستان دارد برای رساندن برق به افغانستان و پاکستان. عراق هم امروز در حال مذاکره است تا ظرفیت شبکه خود را بالا برده و از سایر کشور‌ها برق وارد کند.
این در حالی است که عراق تحت فشار امریکا برای کاهش وابستگی به واردات برق و گاز طبیعی ایران، قصد دارد ظرفیت تولید نیرو را تا سپتامبر افزایش داده و مناقصه خورشیدی به ظرفیت ۷۵۵ مگاوات را از سر بگیرد.
فشار‌های امریکا
ایران اوایل ماه میلادی جاری یک توافق دو ساله برای صادرات برق به عراق امضا کرد، زیرا عراق همچنان از معافیت موقتی امریکا برای واردات برق ایران برخوردار است.
امریکا در هفتم ماه مه معافیت عراق از تحریم‌های ضدایرانی را به مدت ۱۲۰ روز دیگر به منظور امکان تداوم واردات برق ایران توسط بغداد تمدید کرد. وزارت خارجه امریکا از زمان آغاز تحریم‌های ضدایرانی در نوامبر سال ۲۰۱۸، یک معافیت ۴۵ روزه و سپس دو معافیت ۹۰ روزه، دو معافیت ۱۲۰ روزه در ژوئن و اکتبر و یک معافیت ۴۵ روزه در فوریه برای عراق صادر کرده است. امریکا در مارس معافیت عراق برای واردات گاز ایران را به مدت ۳۰ روز تمدید کرد که کوتاه‌ترین دوره تمدید معافیت بود. هری استپانیان از مؤسسه انرژی عراق به پلاتس گفت: عراق باید حدود هفت تا ۹ درصد بالاتر از تولید فعلی به ظرفیت نیروی خود اضافه کند تا تابستان امسال برق مورد نیازش تأمین شود، اما احتمالاً تولید برق از ۲۰گیگاوات فراتر نخواهد رفت و ممکن است مردم نسبت به سال گذشته خاموشی‌های بیشتری را تجربه کنند.
