سرویس بین الملل جوان آنلاین: گاردین نقل قولی را از وزیر خارجه ایران منتشر کرده که ظریف در آن گفته ایران حاضر است در ازای لغو دائمی تمامی تحریمهای ایران، به بازرسان آژانس اجازه بازرسی ارتقا یافته و البته دائمی از برنامه هستهای ایران را بدهد، نقل قولی که تا عصر روز گذشته، نه خود ظریف و نه هیچ منبع دیگری در وزارت خارجه آن را تکذیب نکرده است. به رغم این نقل قول، وزیر امور خارجه ایران در همه گفتگوهای رسمی که از او منتشر شده، مذاکره با امریکا را رد کرده و در یک گفتگو به صراحت گفته که ایران از مذاکرات خود با امریکا فقط ضرر کرده و در مصاحبهای دیگر گفته است که خود به دلیل تعامل با غرب، اعتبارش را در میان مردم ایران از دست داده است.
بحثها درباره ملاقات محمدجواد ظریف با یک سناتور امریکایی در جریان سفر او به نیویورک، حواشی سفر وزیر خارجه ایران را به اوج رساند. پولیتیکو از قول چهار مقام بلندپایه امریکایی ادعا کرده که سناتور ران پال هفته قبل در جریان یک بازی گلف با دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا، از ترامپ خواسته به او اجازه بدهد با هدف کاهش تنشهای میان واشنگتن و تهران با وزیر امور خارجه ایران که در نیویورک به سر میبرد دیدار کند. این خبر روز پنج شنبه مثل توپ در امریکا پیچید تا جایی که دونالد ترامپ مجبور شد درباره آن اظهارنظر کند. ترامپ اصل گزارش پولیتیکو را رد نکرده که درباره ایران با ران پال گفتگو داشته است: «من با سناتور پال صحبت کردم»، ولی ترامپ این را که از ران پال درخواست کرده، بین ایران و امریکا میانجیگری کند، تأیید نمیکند: «نه، چیزی در این مورد نمیدانم جز اینکه من با سناتور پال صحبت کردم و سناتور پال کسی است که من با او رابطه بسیار خوبی دارم و به او گوش میدهم، اما نه، او را منصوب نکردهام.»
حساسیتبرانگیزتر از همه اینکه ترامپ گفته است: «کاری که میخواهیم بکنیم این است که به یک معامله خوب و عادلانه دست پیدا کنیم.» او در اظهارنظری جداگانه، در گفتگو با خبرنگاران در کاخ سفید نیز انتقادهایش از برجام را تکرار کرد و مدعی شد که این توافق، توافقی کوتاهمدت بود، در حالی که به گفته او، امریکا توافقی ۱۰۰ ساله با ایران میخواهد و البته عجلهای هم برای دستیابی به آن ندارد. ترامپ گفته است: «این یک توافق کوتاه مدت است و نمیتوان توافقی کوتاهمدت با یک کشور داشت. در واقع پس از چند سال آنها به ساخت سلاح هستهای نزدیکتر خواهند شد و این غیر قابل قبول است.»
پیشنهاد بزرگ ظریف؟!
مشخص نیست که پال در جریان سفر ظریف به نیویورک با او ملاقات کرده یا نه، اما نحوه واکنش ظریف به بحثهایی که درباره ملاقات او با ران پال و سایر اعضای کنگره مطرح شده نیز بر ابهامات در این باره افزوده است.
ظریف در گفتگو با نشنالاینترست به موضعگیری ترامپ استناد کرده و میگوید: «رئیسجمهور ترامپ امروز گفت که او (پال) فرستاده نیست؛ بنابراین باید حرف او را ملاک قرار دهیم.» وزیر خارجه ایران گفته که با اعضای کنگره ملاقات میکند، ولی آنها، سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان طرف مذاکرات نیستند.
ظریف در عین حال تأکید کرده که در مورد جلسات خاص با اعضای خاص کنگره اظهارنظر نمیکند.
وزیر خارجه ایران اضافه میکند: «آنها نمایندگان مردم امریکا هستند که ما برای آنها احترام قائلیم و فقط برای تنویر و نه برای مذاکره با آنها تعامل میکنیم. ما فقط میتوانیم با دولتها مذاکره کنیم.»
ظریف در طول حضور در نیویورک، چندین گفتگو انجام داد، از جمله گفتگو با انبیسینیوز و بیبیسی انگلیسی، بلومبرگ و حالا هم گفتگو با نشنالاینترست که از این میان نقل قول گاردین از او بحثبرانگیز شده است، نقل قولی که البته تاکنون تکذیب نشده است. روزنامه گاردین مدعی شده که محمدجواد ظریف روز پنج شنبه در جمع گروهی از خبرنگاران در نیویورک، گفته که ایران حاضر است در ازای رفع دائمی تحریمهای ایالات متحده، بازرسیهای ارتقا یافته و دائمی از برنامه هستهای خود را بپذیرد. گاردین این طور از قول ظریف نقل میکند: «اگر ترامپ بیشتر در برابر بیشتر را میخواهد، در آن صورت ما میتوانیم پروتکل الحاقی را تصویب کنیم و او هم میتواند تحریمهایی را که وضع کرده، بردارد و گفته است که هر اقدامی را به کنگره میبرد. خوب است. تحریمها را بردارید، در آن صورت پروتکل الحاقی را زودتر از ۲۰۲۳ دارید.»
به نوشته گاردین، ظریف که در مقر هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل صحبت کرده، این پیشنهاد را «اقدامی قابل توجه» توصیف کرده و گفته است: «بحث عکس یادگاری نیست. ما به دنبال محتوا هستیم. اقدامات قابل توجه دیگری هم هست که میتوان انجام داد.» این پیشنهاد ظریف در کنار بحثهایی که درباره مذاکرات احتمالی او با ران پال مطرح شده، آخرین روزهای حضور وزیر خارجه ایران در نیویورک را پرحاشیه کرده است. گاردین در این خصوص به گزارش پولیتیکو اشاره کرده و از قول ظریف در خصوص ملاقات با ران پال نوشته است: «اینها موارد رسانهای است. منظورم این است که شاید برای فیلمهای جاسوسی خوب باشد.» او در مورد اینکه آیا با پال دیدار میکند، گفته است: «پال عضو محترم کنگره است. اگر درخواستی باشد، نه به عنوان یک فرستاده، بلکه به عنوان یک سناتور، قطعاً با او دیدار میکنم.» ظریف در گفتگو با خبرنگاران در نیویورک در خصوص نقش ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه نیز به شکل خاص نقش سردار قاسم سلیمانی را ستوده و گفته که منطقه و جهان به ایشان بدهکار است: «سردار سلیمانی نقش بزرگی در مبارزه با تروریسم داشته است.»
فراتر از حواشی
همه حواشی حضور ظریف در نیویورک و بحثهایی که درباره مذاکره او با اعضای کنگره و سناتورها مطرح شده در حالی است که تقریباً همه منابع امریکایی در گفتگوهای رسمی که از وزیر خارجه ایران منتشر میکنند، موضع منفی او را در مورد مذاکره با امریکا منعکس میکنند. ظریف دیروز در مصاحبهای که رادیو ملی امریکا (NPR) از او منتشر کرد گفته که بعد از خروج امریکا از توافق هستهای و عمل نکردن کشورهای اروپایی به وعدههایشان برای جبران تبعات خروج امریکا، تفکر تعامل با غرب اعتبارش را در ایران از دست داده است. وزیر خارجه ایران در پاسخ به سؤال خبرنگار NPR که میپرسد آیا شخص او در اثر خروج امریکا از توافق هستهای اعتبارش را در داخل ایران از دست داده میگوید: «تعامل [با غرب]اعتبارش را در داخل کشور [ایران]از دست داده است. مردم دیگر نگاهشان به تعامل با جامعه بینالمللی نیست، [نگاهشان]به امریکا [نیست]به دلیل اینکه به قولش عمل نکرد و به اروپاییها [هم نیست]به خاطر اینکه آنها نتوانستند در برابر امریکا ایستادگی کنند. بنابراین، بله، تعامل [با غرب]اعتبارش را از دست داده و بر همین اساس، من هم اعتبارم را از دست دادهام.»
از مذاکره فقط ضرر کردهایم
ظریف در گفتوگویی جداگانه با بلومبرگ احتمال انتخاب مجدد ترامپ در انتخابات بعدی امریکا را بیش از ۵۰ درصد دانسته و بر همین اساس گفته که ایران برای مقابله با ترامپ طی شش سال آینده آماده میشود. ظریف در این گفتگو با بیان اینکه ایران هیچ برنامهای برای ساخت تسلیحات اتمی ندارد، گفته که ایران بیش از میزانی که «کیم جونگاون» رهبر کرهشمالی با ترامپ مذاکره کرد، وارد تعامل با امریکا شده، اما فقط ضرر کرد. وی با مقایسه توافق هستهای ایران با توافقی که کیم و ترامپ در سنگاپور امضا کردند، ادامه داد: «ما یک سند دو صفحهای بهدست نیاوردیم، بلکه روی یک توافق ۱۵۰ صفحهای کار کردیم. ما (برعکس کرهشمالی) تمایلی به برگزاری نشست بلندمرتبه نمایشی با ترامپ نداریم و منتظریم تا ببینیم امریکاییها چه چیزی را برای آغاز مجدد مذاکرات آماده میکنند». وزیر خارجه ایران در پاسخ به سؤالی درباره جواب ایران به دعوت احتمالی امریکا از سران این کشور برای برگزاری نشست، گفت: «مقام معظم رهبری که از کشور خارج نمیشود. [درباره من نیز]، مسئله فرصتی برای گرفتن عکس یادگاری نیست، بلکه مسئله پیشرفت [در حل اختلافات]است».
ظریف تلاش برای حصول توافق جدید با امریکا بر سر مسائل مختلف از جمله برنامه هستهای را «گزیدهشدن دوباره از یک سوراخ» توصیف کرده و قاطعانه شرط مقامات کاخ سفید از جمله «مایک پمپئو» وزیر خارجه امریکا مبنی بر لزوم مشمولشدن برنامه موشکی ایران در هر توافق جدیدی را رد کرد. وی همچنین گفت: «ما میز مذاکره را ترک نکردیم. این ایالات متحده بود که ناگهان تصمیم گرفت میز مذاکره را ترک کند. [البته]آنها میتوانند برگردند.» ظریف در گفتوگویی جداگانه با نشنالاینترست هم در پاسخ به این سؤال که آیا فکر میکنید ترامپ مایل است در برابر ایران نیز شرایطی شبیه به کرهشمالی ایجاد کند و در تهران دیداری برگزار کند، میگوید: «فکر میکنم او چنین چیزی گفت. اما فکر نمیکنم رویکرد فشار حداکثری چنین نتیجهای را برایش فراهم کند.»
رئیس دستگاه دیپلماسی در جواب اینکه چرا با امریکا به طور مستقیم وارد مذاکره نمیشوید، میگوید: «به خاطر اینکه ما پیش از این یک توافق با دولت امریکا داریم. دولتها با هم توافق میکنند نه اشخاص؛ اگر توافق با دولت قبلی تنها تا زمان آمدن ترامپ پایدار باشد به طور طبیعی این نگرانی وجود دارد که با رفتن ترامپ، رئیسجمهور بعدی هم چنین رفتاری انجام دهد.» ظریف درباره ادعای ترامپ برای متوقف کردن حمله به ایران در آخرین دقایق و اینکه آیا به دلیل احتمال پاسخ فراگیر ایران بود، گفت: این امر میتواند باشد و امریکا از آن مطلع شده است. وی زمان این آگاهی را بلافاصله پس از سرنگون کردن یک پهپاد متجاوز امریکایی در حریم هوایی ایران دانست و گفت: «ما از خود دفاع میکنیم هرگونه حمله به ما به شدت مقابله به مثل خواهد شد.»