نويسنده: مريم احمدي
سال 88 پس از ماه ها مطالعه در خصوص لزوم احداث قطار شهري قم ، اين طرح با هدف تسهيل تردد مسافران و زائران و رونق گردشگري و اقتصادي استان با دستور ريس جمهور وقت کلنگ زني و بلافاصله وارد فاز اجرايي شد! همزمان قرارداد احداث منوریل شهر قم به عنوان اولین خط منوریل کشور و با هدف توسعۀ سیستمهای مدرن حمل و نقل شهری نيز بين کنسرسیومی متشکل از گروه مپنا و شرکت کیسون نيز منعقد شد تا مونوريل نيز همپاي قطار شهري پيش رود و صنعت حمل و نقل شهر زائرخيز و توريستي قم را متحول کند! پروژه هايي که پس از گذشت بيش از 8 سال بنا به دلايلي به ايستگاه پاياني نرسيده است.
درد قطار شهري پول نيست !
با وجود اينکه پروژه قطار شهري قم در دولت نهم با سرعت چشمگيري آغاز شد اما پس از مدتي به دليل مخالفت برخي کارشناسان ميراث فرهنگي ، اعضاي شوراي شهر و نمايندگان مجلس در خصوص جانمايي غلط و مسيريابي نادرست گذر اين خط آهن زير زميني به ويژه در بخش هايي که از زیر حرم حضرت معصومه(س) می گذشت تداوم اين پروژه به دليل نداشتن مطالعات جامع متوقف شد. وضعيتي که بعدها گريبان مونوريل قم را نيز گرفت! در شرايطي که هنوز مخالفت ها و اما و اگرهايي در خصوص مسير عبورمترو پابرجاست و برخي کارشناسان تداوم اين طرح با استانداردهاي فعلي را غيرکارشناسي و ناايمن مي دانند رئیس سازمان برنامه و بودجه از تصويب بودجه اختصاصي براي تکميل قطار شهري قم در سال 97 خبر مي دهد! اين درحالي است که تجربه هاي مشابه گذشته در حوزه حمل و نقل قم از جمله مونوريل به خوبي نشان مي دهد که درد پروژه هاي قم کمبود بودجه نيست و اختصاص منابع مالي بدون رفع مشکلات فني و تجديد نظر در مطالعات کارشناسي گذشته نتيجه اي جز هدررفت ميلياردها تومان اعتبار و توقف در ميانه راه نخواهد داشت! واقعيت غيرقابل انکاري که در پروژه مونوريل قم به وضوح مشاهده شده است.
مونوريل، پروژه اي که درنيمه راه کنار رفت
پروژه مونوريل قم به عنوان اولين مونوريل کشور يکي از جنجالی ترین پروژه هاي ملي چند سال اخیر محسوب مي شود که به رغم صرف هزينه هاي گزاف هرگز به ايين افتتاح نرسيد. کلنگ ساخت مونوریل در حالي در سال 88 با وجود همه اعتراض ها در زمین های کویری قم فرو نشست که چندي بعد تولیت آستان مقدس حرم حضرت معصومه ، علما و مردم قم به دليل گذر بخشي از مونوريل از حريم آستان حرم با ان به دشت مخالفت کردند . ازهمان ابتدا احداث مونوریل دقیقا در نقطه ای قرار گرفته بود که هیچ بار ترافیکی در آن وجود ندارد (رودخانه قم) در حالی که اگر هدف جابجایی زوار بود این کار با گذاشتن چند دستگاه اتوبوس در این مسیر قابل انجام بود و نیاز به احداث مونوریل نبود.
بعد از ان کارشناسان مجددا پاي کار امدند و فقدان ادله کارشناسی، اولویت داشتن احداث مترو، کارشناسی نبودن مسیر پیشنهادی و آسیب رساندن به حریم حرم حضرت معصومه سبب شد اين پورژه در ميانه راه متوقف شود!
پس از ان بحث جابحايي خطوط به ميان آمد و در نهايت در شرايطي که برخي مسئولان استان وعده بهره برداري از مونوريل تا سال 96 را مي دادند استاندار اعلام کرد با توجه به اینکه منوریل طرحی غیرکارشناسی در قم بود و هزینه گزاف و بدون منفعتی به استان تحمیل میکرده فاز دوم آن متوقف و مترو جایگزین آن شده است!
مترو، محصور در بين اما و اگرها
در حالي که از ابتداي دولت يازدهم زمان بهره برداري از قطار شهري قم پايان سال 96 عنوان شده بود اما شواهد موجود نشان مي دهد اتمام اين پورژه با اما واگرهايي روبروست. ازانجا که خط ۱ این پروژه در ۲ فاز تعریف شده و فاز ۱ از ایستگاه قلعه کامکار تا میدان مطهری و فاز ۲ از میدان مطهری تا ایستگاه مسجد جمکران در نظر گرفته شده است چندي پيش ابراهیم نیلیه معاون امور زیربنایی شهردار قم با اشاره به تمایل وزارت راه و شهرسازی برای اتصال مسیر ریلی جمکران گفت: برقراری اتصال ریلی جمکران ممکن نیست و حتی اگر بخواهند این کار را بکنند باید به صورت تونل این کار را انجام دهند!
گذشته از اين، بحث طولاني شدن احداث اين پروژه و عذدم تطابق ان با زمان بندي تعيين شده نيز از جمله ديگر مشکلاتي است که اففتاح به موقع اين پروژه را در ابهام فروبرده است. بخ عنوان نمونه طبق اظهارات مصطفی سعادت طلب رئیس کمیسیون امور زیربنایی شورای شهر قم بنا بود تا اوايل سال گذشته پروژه به پيشرفت ۹۷ درصدی برسد اما اين ميزان تنها 13 درصد اعلام شد!
اين در حالي است که هنوز بخش اعظمي از ايستگاه هاي فاز يک مترو ساخته نشده و طبق نظر کارشناسان طرح ساخت هر ایستگاه تقریباً ۲۲ ماه طول میکشد. با اين تفاسير نمي توان انتظار داشت اين طرح نيز در زمان تعيين شده به افتتاح برسد و تعويق در پيشرفت ان به منزله نياز به بودجه کلان است!