جواد محرمي
هنوز در تعريف فيلم شهري به انسجام نرسيده‌ايم، اين جمله اعتراف‌گونه روز گذشته در جريان نشست خبري جشنواره «فيلم شهر» از لسان دبير اين رويداد كه از قضا تهيه‌كننده برنامه خندوانه هم هست، جاري شده است.
ظاهراً هر قدر درباره بي‌فايده بودن جشنواره‌هاي فيلم در كشور بنويسيم فايده‌اي ندارد. ديروز نشست خبري دبير جشنواره فيلم شهر برگزار شد و در آن به طور صريح به نداشتن انسجام محتوايي در رسيدن به تعريف فيلم شهري و به طور تلويحي به پريشاني و گيجي فلسفي در نفس برگزاري اين رويداد اشاره شد آن‌هم از زبان دبير جشنواره. جالب است كه وي ابراز اميدواري كرده جشنواره در تقويم جشنواره‌هاي ايراني قرار بگيرد.
عطش برگزاري جشنواره
بي‌رونقي جشنواره شهر در ادوار گذشته آشکار بود و اين واقعيت از جامعه سينمايي كشور هم پوشيده نيست با اين‌حال دبير جشنواره ششم شهر مدعي است: «هزينه‌هاي‌مان از فروش بليت سينماها تأمين مي‌شود و از بودجه دولتي هيچ استفاده‌اي نكرديم.»
برگزاري جشنواره موسوم به فيلم شهر از آنجا كه همه آثارش پيش از اين به عناوين مختلف اكران شده و به نمايش درآمده است و حتي برخي به شبكه نمايش خانگي هم رسيده، اساساً براي مردم به اصطلاح محلي از اعراب ندارد.
نتايج و جوايز آن‌هم متعاقباً كمترين تأثيري بر روند و راهبرد سينماي ايران نداشته و نخواهد داشت اما تمايل به برگزاري آن از سوي برگزار‌كنندگان و مديران شهرداري سال به سال بيشتر مي‌شود.
وقتي سخن از دستاوردها شود ليست بلندبالايي از سوي مديران و برگزار‌كنندگان براي توجيه مصرف بودجه‌هاي كلان رديف مي‌شود ولي واقعيت اين است كه اساساً هيچ توجيهي براي برگزاري جشنواره‌اي با موضوع شهر وجود ندارد و راه‌اندازان اوليه آن صرفاً با انگيزه‌های خاص و نه توسعه و تعالي هنر و فرهنگ كشور اقدام به برگزاري اين جشنواره كرده‌اند. اين ادعا نيست بلكه واقعيت است و اثبات آن هم كار سختي نيست.
برخي از جملاتي كه به منظور توجيه برگزاري جشنواره بي‌فايده و بودجه‌هدركن شهر بر زبان دبير جاري شده به شرح زير است. «در حقيقت پرديس ملت جايي است كه از هزينه‌هاي آن جشنواره كم مي‌كند و به ايوان شمس نيز خدمات داده‌ايم.
سه پرديس سينمايي كه رويكردشان نزديك كردن فرهنگي جنوب و شمال است را توانمند كرديم و از اين حوزه به آنها كمك كرده‌ايم. افتخار ما است كه از درآمد خود سينما اين امكانات را فراهم كرده‌ايم. رويكرد ما در مؤسسه تصوير شهر خدمت به بدنه سينما است. دوستان ما در اين حوزه نگاه كلان به جشنواره داشتند اما هنوز در ارتباط با تعريف فيلم شهري به انسجام نرسيده‌ايم و هنوز هم مدعي نيستيم كه يك جشنواره شهري شده‌ايم.»
نورچشمي‌ها اينجا هم هستند
در اين جشنواره هم مثل همه جشنواره‌هاي ديگر مراسم بزرگداشت از چهره‌هايي كه دهها بار در جشنواره‌هاي ديگر از آنان تجليل شده انجام مي‌شود و جالب است كه خود افرادي كه از مقام‌شان تجليل مي‌شود به زبان نمي‌آيند و اعلام نمي‌كنند كه از كيسه بيت‌المال اينقدر براي تجليل آنها در اين مراسم و آن جشنواره هزينه نشود.
اسامي داوران بخش سينمايي هم مكرر در جشنواره‌هاي قبلي به گوش مي‌رسد؛ فريدون جيراني، مازيار ميري، منوچهر محمدي، فرهاد توحيدي، فاطمه گودرزي. اينجاست كه بايد گفت: علي بركت‌الله، جشنواره اگر براي مردم و سينماي ايران آب ندارد براي چهره‌هاي هميشگي اين جشنواره‌ها نان كه دارد.
صفي از نورچشمي‌هايي كه همه جا هستند حالا يا اين دوره يا دوره بعد يا اين جشنواره يا آن يكي جشنواره و اصلاً هم مهم نيست رزومه آنها در سينما چيست و دقيقاً چند دهه است كه ارزش افزوده‌اي براي سينما و مردم نداشته‌اند.
دبير جشنواره فيلم شهر حرف‌هاي قشنگ ديگري هم زده: «تور فيلمبرداري در شهر با حضور پيتر جيمز كه از فيلمبردار‌هاي شاخص دنيا است برگزار خواهد شد كه همچنان فرصت ثبت‌نام باقي است.»
تور فيلمبرداري يعني شما حين گردش در شهر و ديدن آثار تاريخي و موزه‌هاي شهر از طريق مترجم انگليسي تازه‌ترين متد فيلمبرداري نوين را هم ياد مي‌گيريد. اين ايده‌اي است كه فقط در يك جشنواره ايراني مي‌تواند اتفاق بيفتد، چون نفس برگزاري كارگاه در جشنواره‌هاي ايراني خيلي اهميت دارد.
دبير جشنواره مي‌گويد: «كتابي هم تحت عنوان يك تجربه رونمايي خواهد شد. در ايام برگزاري دو گالري هم داريم كه يكي پنجاه فريم عكس است و ديگري آثار تبليغات سينماي ايران خواهد بود.» خب خدا را شكر همه چيز جشنواره جور است.
آقاي دبير سخن طنازانه‌اي هم درباره مميزي نشدن فيلم‌ها عنوان كرده‌اند: «هيچ فيلمي مميزي نشده است، بلكه مناسب با شئونات ما انتخاب شده‌اند.» اين شئونات ما عبارتي است كه خودش احتياج به رمزگشايي و كار كارشناسي زياد دارد. اما جمله كليدي و با اهميت اين نشست در مراحل پاياني آن به زبان جاري شد: «تصور نمي‌كنم با تغيير مديريت شهرداري جشنواره نيز دچار تزلزل شود و اميدوارم اتفاق بدي براي جشنواره نيفتد.»
اتفاق بد يعني اينكه يك آدمي بيايد و جلوي هفت دوره‌اي شدن اين جشنواره را بگيرد و پول بيت‌المال را به شكل بهتري در سينما هزينه كند، البته اگر به سينماگران باشد كه همواره از ادامه اين جشنواره‌ها حمايت مي‌كنند چون خرج، اين روزها خيلي بالاست.
نون به هم قرض دادن
جشنواره فيلم شهر در اين دوره جنبه‌هاي جالب‌توجهي هم دارد، مثلاً اينكه مودت و مهر و علاقه خاصي ميان مسئولان برگزار‌كننده و برنامه خندوانه برقرار شده است و طرفين مدام درحال نون قرض دادن به يكديگر هستند.
علي احمدي، دبير جشنواره ششم شهر از قضا تهيه‌كننده برنامه خندوانه هم هست، محمد احساني داور جشنواره هم از قضا مدير شبكه نسيم است، جناب رامبد جوان هم به طور اتفاقي داور جشنواره مي‌باشد. همه اين اتفاقات را كه كنار هم بگذاريم ناخودآگاه به‌اين نتيجه مي‌رسيم كه جشنواره فيلم شهر احتمالاً چيزي شبيه دورهمي عوامل برنامه خندوانه دور سفره بزرگي است كه عوامل آن ابراز اميدواري مي‌كنند در سال‌هاي بعد هم ادامه داشته باشد.
