حرف‌هاي تكان‌دهنده «سعيد كنگراني» درباره سينماي پيش از انقلاب

كنگراني از نقش فرمان‌آرا در فيلم‌هاي جنسي پرده برداشت

سعيد كنگراني، بازيگر فيلم مستهجن «در امتداد شب» در گفت‌وگو با آخرين شماره مجله «عصر انديشه» پيرامون تاريخ سري سينماي ايران از روابط پنهان و وقايع ناگفته سينماي پيش از انقلاب پرده برداشته است. او در اين مصاحبه مفصل و طولاني از افراد و شركت‌هايي اسم برده كه وظيفه‌شان اجرا و كاناليزه كردن تئوري‌هاي افراد پشت پرده سينماي ايران و به طور كلي حوزه فرهنگي كشور بوده است؛ افرادي نظير اشرف پهلوي و همسرش، فرح پهلوي و پادوهاي دفترش، بهمن فرمان‌آرا (كه پس از يك دوره فترت چند ساله، حجت‌الله ايوبي به عنوان معاون وزير ارشاد شخصاً از وي تقاضا كرد تا دوباره به عرصه فيلمسازي برگردد!) و چندين و چند چهره نام آشناي ديگر كه برخي از آنها همچنان در سينماي كشورمان و بدون تغيير ذائقه، مشغول فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري هستند. كنگراني بازيگري است كه در نيمه دوم دهه 1350 ناگهان به يك فوق‌ستاره تبديل شد، هرچند دوران شهرت او بسيار كوتاه و به نوعي دولت مستعجل بود. او را بايد يكي از قربانيان سينماي به اصطلاح «موج نو» شبه‌روشنفكري عصر پهلوي دانست؛ سينمايي كه همه عوامل و دست‌اندركارانش را به قهقراي سقوط، تباهي، فساد، اعتياد و... كشاند. او كه پس از بازي در چند فيلم شبه‌روشنفكري موسوم به «موج نو» به چهره‌اي جذاب براي دفاتر فيلمسازي تبديل شده بود، در برابر پيشنهاد بازي در فيلم مستهجن «در امتداد شب» قرار گرفت و همبازي فائقه آتشين(گوگوش) شد. كنگراني به خوبي در اين مصاحبه به نقش‌آفريني و تقسيم وظايف توسط افرادي مانند بهمن فرمان‌آرا در جرياني كه خاندان پهلوي به خصوص دفتر فرح پهلوي به عنوان متولي اصلي طراحي و پياده‌سازي تئوري‌هاي مختلف از جمله ترويج سبك زندگي امريكايي و ترويج بي‌بندوباري جنسي تحت عناويني مثل
 love story بوده، اشاره مي‌كند. وي در بخشي از اين مصاحبه با تأكيد مجدد بر «دستوري» بودن ايجاد فساد و تباهي در لايه‌هاي مختلف جامعه توسط افراد و دفاتر فيلمسازي مي‌گويد: دست‌هايي در كار بود كه مثلاً دخترهاي فراري را كه قبلاً وارد سيستم روسپي‌گري مي‌شدند، وارد سينما كنند. كمپاني‌هاي موسيقي، استوديوهاي مختلف و... كه البته دستوراتش از بالا مي‌رسيد. كنگراني در بخش ديگري از اين مصاحبه مي‌گويد: زماني‌كه بهمن فرمان‌آرا مديرعامل شركت فيتسي بود (اين شركت متعلق به اشرف پهلوي بود) به من پيشنهاد بازي در فيلم «در امتداد شب» را كه خودش تهيه‌كننده‌اش بود، داد. در واقع هر فيلمي كه فيتسي توليد مي‌كرد، اسم فرمان‌آرا پايش مي‌خورد كه بعدها اين فيلم براي من دار مكافات شد و روزهاي تيره‌اي را پيش‌روي من قرار داد.