روز پنج‌شنبه گذشته (۱۱ اكتبر)، سرانجام برنده جايزه نوبل ادبي توسط آكادمي سوئد اعلام گرديد و «مو يان» نويسنده چيني، شايسته دريافت اين جايزه شد تا دومين اديب چيني باشد كه موفق به دريافت اين افتخار مي‌شود. پيش از وي در سال ۲۰۰۰ «چاو كسانينگ» نويسنده چيني مقيم فرانسه نيز توانسته بود، نوبل ادبي را از آن خود كند.
«مو يان» در سال ۱۹۵۵ در چين و در يك خانواده روستايي ديده به جهان گشود. حال و هواي روستايي و زندگي طبيعي يكي از ويژگي‌هاي بارز داستان‌هاي وي مي‌باشند و همين ويژگي قابل توجه، يكي از دلايل گزينش وي توسط آكادمي سوئد بوده است. نخستين اثر «مو يان» در سال ۱۹۸۱ به چاپ رسيد و پس از ساخته شدن فيلم «ذرت قرمز» كه از روي رمان وي با همين نام توليد شد، او براي نخستين بار طعم شهرت را چشيد.
آكادمي سوئد درباره شيوه نويسندگي «مو يان» گفته است: وي داستان‌هاي ملي كشورش را با تاريخ و دنياي معاصر درمي‌آميزد و داستان‌هايي خلق مي‌كند كه هم با واقعيت و هم با خيال همراه مي‌باشند.
داستان زندگي روستاييان، زندگي و تلاش براي بقا در روستاها، مردمان روستايي كه براي زنده بودن و بهره بردن از مواهب زندگي تمام تلاش خود را به كار مي‌گيرند و گاه در اين بازي برنده هستند و گاه نيز در شمار بازندگان قرار مي‌گيرند، برخي از موضوعاتي است كه اين نويسنده چيني در داستان‌هاي خود از آن بهره گرفته است.
مي‌توان گفت كه «مو يان» با سبك نوشتاري خود افزون بر ترسيم كردن چهره دنياي معاصر كشور خود چين، خواننده را با خود به دوره‌هاي بسيار قديمي و باستاني نيز مي‌برد و داستان‌هاي متفاوتي را پيش‌روي او قرار مي‌دهد.
او تاكنون رمان‌ها و مجموعه‌هاي داستان كوتاه بسياري را به چاپ رسانده است. «اتم قرمز» عنوان يكي از رمان‌هاي وي مي‌باشد كه «چانگ يي موه» كارگردان چيني، براساس آن فيلمي ساخت. اين فيلم توانست در جشنواره سينمايي و بين‌المللي برلين در سال ۱۹۸۸ برنده جايزه شود.
«فينگرو فيتون» عنوان يكي ديگر از آثار اين نويسنده مي‌باشد كه در سال ۱۹۹۶ به رشته تحرير درآمده است و حماسه‌اي تاريخي مي‌باشد كه برخلاف حماسه‌هاي باستاني، به دوره معاصر چين مي‌پردازد. «مو يان» با الهام گرفتن از داستان خانواده خود، چين را در قرن بيستم به تصوير كشيده است.
آخرين رمان وي «قورباغه» نام دارد كه در سال ۲۰۰۹ به چاپ رسيد و نسبت به آثار پيشين اين نويسنده از جسارت و شهامت بيشتري در سخن گفتن از نظام چين و سياست اين كشور استفاده كرده است. تك فرزندي اجباري موضوع اصلي اين داستان است كه نويسنده به نقد آن مي‌پردازد.
داستان‌هاي «مو يان» با نگاهي بسيار واقع‌بينانه و انتقادي به چين مي‌نگرد كه گاه اين نگاه به شكل كاملاً سنگدلانه‌اي نيز به رشته تحرير درمي‌آيد. تغيير و تحولاتي كه چين در دوره كمونيستي به آن دچار شد، دوره‌هاي مختلفي از آشوب در دوره نظام كمونيستي، انقلاب فرهنگي و حتي پيش از آن يعني حمله ژاپن به چين برخي ديگر از موضوعات و مضاميني هستند كه در داستان‌هاي «يان» به چشم مي‌خورند.
درمورد نگاه انتقادي «يان» مي‌توان به رمان «فينگرو فيتون» اشاره كرد. اين كتاب حماسه‌اي تاريخي است كه چين را در قرن بيستم به تصوير مي‌كشد. اين داستان كه در واقع از خانواده خود «يان» الهام گرفته شده است در حد فاصل ميان يك تراژدي تاريخي و نگاهي دقيق به روابط افراد مي‌باشد و شخصيت‌هايي را مورد نقد قرار مي‌دهد كه نتوانسته‌اند در زندگي بر تمايلات خود كنترلي قوي داشته باشند. داستان براي اين موضوع، يك كودك كشاورز چيني و يك كشيش سوئدي را خلق مي‌كند.
آكادمي سوئد نيز در بيانيه‌اي اعلام كرده است كه «سرود بهشتي سير» چاپ شده در سال ۱۹۸۸ و كتاب طنز «سرزمين الكل» در سال ۱۹۹۲ به دليل انتقاد گزنده‌اي كه با خود داشته‌اند، به شدت جامعه معاصر چين را زير سؤال برده است، اما به رغم انتقادهاي فراوان «مو يان» از كشور و جامعه‌اش، وي يكي از برجسته‌ترين نويسندگان چين به شمار مي‌رود و حتي گفته مي‌شود كه رئيس حزب كمونيست چين «لي چانگ چون» براي تجليل از اين شخصيت و تشويق وي به ارائه خلاقيت‌هاي ادبي بيشتر، شخصاً به خانه «مو يان» رفته است.
«مو يان» به دليل موضوعات متفاوتي كه براي داستان‌هاي خود انتخاب كرده، از شهرت جهاني برخوردار مي‌باشد و اينك با كسب جايزه ادبي نوبل توانسته است بار ديگر نام خود را بر سر زبان‌ها جاري كند. موضوعات داستان‌هاي وي اغلب دربردارنده مسائل ممنوعه رايج در كشور چين مي‌باشد كه وي با نگاهي انتقادي و گاه با لحني طنز و مسخره كننده آن را به تصوير مي‌كشد.
شايان ذكر است كه به رغم انتقادهاي بسيار اين نويسنده از جامعه چيني و نظام كمونيستي، رسانه‌هاي رسمي چين با اعلام برنده شدن اين نويسنده، وي را نخستين نويسنده چيني دانستند كه تاكنون موفق به دريافت اين جايزه شده است.
