جوان آنلاین: خبر از جنس امید بود. اینکه اتصال ماهواره کوثر به پرتابگر با موفقیت کامل انجامشده و تستهای نهایی سازگاری نیز بینقص پشت سر گذاشته شدهاست. حالا این ماهواره پیشرفته، آماده است تا در هفتم دیماه ۱۴۰۴، راهی مدار زمین شود. برای تیمی که کمتر از یک سال پیش، دست به طراحی این ماهواره زده، این لحظه چیزی فراتر از یک موفقیت فنی است، چراکه رسیدن به این مرحله به همه نشان داده که بخش خصوصی کشور توانسته در عرصه فضایی، با سرعتی شگفتانگیز پا به میدان بگذارد و افتخارآفرین شود.
ماهواره کوثر، یک ماهواره سنجش از دور پیشرفته است که به دست شرکت دانشبنیان امیدفضا طراحی و ساخته شده و محموله تصویربرداری آن نیز توسط یکی دیگر از شرکتهای دانشبنیان کشور توسعه یافته است. این ماهواره، سومین دستاورد بخش خصوصی ایران در حوزه فضایی به شمار میرود، دستاوردی که در کمتر از یک سال از مرحله طراحی به ساخت رسیده و نشاندهنده شتاب چشمگیر و توانمندی روزافزون بخش خصوصی در اکوسیستم فضایی کشور است. حالا «کوثر» نهتنها یک گام فناورانه، بلکه نمادی از بلوغ و جسارت شرکتهای دانشبنیان ایرانی است که توانستهاند جایگاهی تازه در صنعت فضایی کشور برای خود رقم بزنند.
۳ ماهواره ایرانی در یک پرتاب
روز ۷ دیماه جاری و در ساعت ۱۶:۴۸ به وقت ایران، مدار لئو میزبان سه ماهواره ایرانی خواهد بود که به طور همزمان از پایگاه وستوچنی روسیه پرتاب میشوند. این سه ماهواره عبارتند از، پایا (طلوع ۳)، نمونه دوم ماهواره کوثر و ظفر ۲.
در این میان، پایا و ظفر پروژههایی دولتی و دانشگاهی هستند که به سفارش سازمان فضایی ایران ساخته شدهاند، اما کوثر محصول یک شرکت دانشبنیان خصوصی است. همین ترکیب نشان میدهد که در این پرتاب، هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی ایران در کنار هم نماینده خواهند داشت، نقطهای مهم که از همافزایی و بلوغ زیستبوم فضایی کشور خبر میدهد.
از تجربه تا پرتاب
در کنار پروژههای دولتی، کوثر بهعنوان دستاورد بخش خصوصی، داستانی متفاوت دارد، چراکه دقت تصویربرداری آن نیز از دو ماهواره دیگر بهتر است. محمد عمویی، سرپرست تیم مهندسی سامانه شرکت امیدفضا در گفتوگو با «جوان» جزئیات بیشتری از این پروژه ارائه میدهد: «ماهواره ارتقا یافته کوثر، سومین ماهواره بخش خصوصی هست که قرار است هفتم دی ماه توسط پرتابگر سایوز کشور روسیه به فضا پرتاب شود. بعد از پرتاب ماهواره کوثر ۱ و ماهواره هدهد ۱ که در ۱۵ آبان سال گذشته توسط همین پرتابگر در مدار زمین قرار گرفت، تیم فنی مجموعه امیدفضا از ضعفها و قوتهای آن دو ماهواره استفاده کرد، تجربیاتش را بهبود داد و توانست در کمتر از یک سال کار طراحی را به مرحله پرتاب برساند. در واقع فرایند طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره کمتر از یک سال طول کشید.»
او در ادامه به ویژگیهای فنی این ماهواره اشاره میکند: «ماهواره کوثر یک نمونه پیشرفته تصویربرداری است که محموله تصویربرداری آن نیز توسط یکی دیگر از شرکتهای دانشبنیان کشور، (شرکت دیدهپرداز صبا) توسعه یافته است. دقت تصویربرداری این ماهواره ۴۵/۳ متر است و به عنوان پیشرفتهترین ماهواره تصویربرداری در حال حاضر در کشور شناخته میشود.»
این دقت تصویربرداری، کوثر را در رده ماهوارههای پیشرفته قرار میدهد، ماهوارهای که میتواند تصاویر با کیفیت بالا از سطح زمین تهیه کند و در حوزههای مختلف، کاربردهای گستردهای داشته باشد.
تلفیق فناوری و زندگی
پس از شرح ویژگیهای فنی، نوبت به مأموریتها و کاربریهای این ماهواره رسید. سرپرست تیم مهندسی سامانه امیدفضا در این رابطه توضیح میدهد: «کاربریهای ماهواره کوثر در حوزه کشاورزی و اینترنت اشیا است. میتوان گفت که کوثر ارتقا یافته تلفیقی از مأموریت دو ماهواره قبلی شرکت امیدفضا، یعنی کوثر ۱ و هدهد ۱ است. در این ماهواره، مأموریت تصویربرداری کوثر ۱ و مأموریت اینترنت اشیای هدهد تلفیق شده و کوثر ارتقا یافته قرار است هر دو حوزه را پوشش دهد.».
اما مأموریت کوثر تنها به حوزههای تخصصی محدود نمیشود. عمویی با اشاره به جنبه مردمی پروژه میگوید: «بحث پویش پیام امید ما از فضاست. مردم میتوانند به سایت spaceomid. com مراجعه کنند و پیامهای خودشان را، از دلنوشتهها تا پیامهای حماسی و امیدآفرین، در صف ارسال به فضا قرار دهند.»
به گفته او، پس از پرتاب، این پیامها از زمین به ماهواره ارسال خواهد شد و ماهواره کوثر آنها را از فضا به سراسر کره زمین مخابره میکند. حتی کمی بعدتر مردم میتوانند با امکاناتی که امیدفضا در اختیارشان قرار میدهد، این پیامها را خودشان دریافت کنند.
در کنار این مأموریتها، امیدفضا سامانهای ملی را نیز طراحی کردهاست. عمویی درباره این دستاورد توضیح میدهد: «برای بهکاربری رساندن مأموریت کوثر، سامانه ملیای طراحی کردهایم (تحت عنوان سامانه فضایش) با شعار «از فضا سر زمینیم». این سامانه به گونهای طراحی شده که کشاورزان میتوانند زمینهای خود را ثبت کنند و ما با استفاده از تصاویر ماهوارهای و پردازشهای انجامشده، به آنها کمک کنیم تا زمینهایشان را بهتر مدیریت کنند، آفات گیاهی را تشخیص دهند یا سطح زیر کشت محصولات را تخمین بزنند.»
موتور چابکی صنعت فضایی
سرپرست تیم مهندسی سامانه امیدفضا با نگاهی گذرا به مسیر طیشده اظهار میدارد که ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی کشور، نقطه عطفی مهم بودهاست: «در دهههای گذشته صنعت فضایی کشور عمدتاً در بخش دولتی دنبال میشد. حضور بخش خصوصی در چند سال اخیر قطعاً به چابکی و پیشرفت صنعت فضایی کمک کردهاست. طراحی و ساخت یکساله نمونه دوم ماهواره کوثر، این چابکی را به خوبی نشان میدهد. تثبیت بخش دانشبنیان خصوصی نهتنها به عنوان تأمینکننده بلکه به عنوان بازیگر اصلی در زنجیره ارزش زیستبوم فضایی کشور اهمیت دارد. این حضور باعث میشود علاوه بر حوزه بالادست طراحی و ساخت، به حوزه خدمات و کاربریهای ماهواره در سطوح پاییندست نیز نگاه ویژهای داشته باشیم.»
آنطور که مشخص است دیگر بخش خصوصی، تنها نقش پشتیبان ندارد، بلکه به بازیگری اصلی در زنجیره ارزش فضایی کشور تبدیل شدهاست.
اما مسیر امیدفضا به همینجا ختم نمیشود. عمویی درباره گامهای بعدی توضیح میدهد: «پس از قرارگیری ماهواره کوثر در مدار زمین و اطمینان از صحت عملکرد آن، قصد داریم این ماهواره را تکثیر کنیم. تا سال ۱۴۰۷ منظومهای با نام «دو نما» شامل ۲۰۰ ماهواره مشابه کوثر را در مدار زمین قرار خواهیم داد. این منظومه تلفیقی از مأموریت سنجش از دور و اینترنت اشیا خواهد بود و امکان پایش لحظهای و ارتباطات بدون وقفه را فراهم میکند، چراکه با یک ماهواره امکان برقراری ارتباط دائم وجود ندارد و برای رسیدن به پوشش مستمر باید به چنین تعداد بالایی از ماهوارهها برسیم.»
این چشمانداز، آیندهای را ترسیم میکند که در آن ایران صاحب یکی از بزرگترین منظومههای ماهوارهای منطقه خواهد بود، منظومهای که میتواند هم زمین را بیوقفه پایش کند و هم ارتباطات را بدون قطع و وصل در اختیار کاربران قرار دهد.
عمویی در پایان، از شرایط فعلی تیم در روسیه خبر میدهد: «در حال حاضر همکاران ما در سایت پرتاب وستوچنی روسیه مستقر هستند. ماهواره منتقل شده و تستهای سازگاری نهایی با پرتابگر انجام شده و اتصال صورت گرفتهاست. مراحل بعدی شامل کپسولهسازی و انتقال پرتابگر به سکوی پرتاب خواهد بود. انشاءالله هفتم دی ماه پرتاب ماهواره کوثر در کنار دو ماهواره ایرانی دیگر انجام خواهد شد.».
اما این پرتاب، آغاز راه است، آغاز راهی تازه که میتواند ایران را به یکی از بازیگران جدی در صنعت فضایی منطقه تبدیل کند. از پیامهای مردمی که قرار است از دل آسمان به سراسر زمین مخابره شوند، تا منظومهای ۲۰۰ ماهوارهای که آیندهای روشن را نوید میدهد، همه چیز حکایت از آن دارد که «کوثر» نه فقط یک ماهواره، بلکه نماد پرواز رؤیاهای ایرانی است.
