جوان آنلاین: نسبت درآمدهای مالیاتی به درآمدهای نفتی در عملکرد بودجه ۱۴۰۴ در هفت ماهه نخست سال به عدد ۵/۵ رسیده است. به این ترتیب، درآمدهای مالیاتی دریافت شده در بودجه ۱۴۰۴ نسبت به درآمدهای نفتی رشد داشته و نظام مالیاتی به سمت حرکت به بودجهریزی سالم و درآمدهای پایدار به واسطه هوشمندسازی در دریافت مالیات و استقرار صورتحساب الکترونیک است.
استقرار صورتحساب الکترونیک، یک گام در زمینه کاهش فرار مالیاتی و دریافت مالیات از بخش زیرزمینی اقتصاد است و از ابتدای دی ۱۴۰۴ یعنی یک هفته دیگر، صورتحساب کاغذی در نظام مالیاتی دیگر هیچ کاربردی ندارد و اعتبار مالیاتی برای آن تعلق نخواهد گرفت.
با توجه به سهم بالای مالیات بر ارزش افزوده در درآمدهای مالیاتی، حرکت به سمت هوشمندسازی مالیات بر ارزشافزوده با تکیه بر صورتحساب الکترونیک یک رویکرد مهم و راهبردی در زمینه تحقق درآمدهای مالیاتی و گذار به سمت بودجهریزی سالم و درآمدهای پایدار است.
همچنین صورتحساب الکترونیک منجر به حمایت از مؤدیان قانونمدار و شفاف و در مقابل برخورد با بخشهای زیرزمینی و غیرشفاف اقتصاد است که جلوی فاکتورسازیهای جعلی را نیز میگیرد. مزیت دیگر و مهم صورتحساب الکترونیک، ایجاد پیشبینیپذیری در فرآیند دریافت مالیات و حذف نااطمینانیهای پیشروی مؤدیان است.
از همین رو، شاهد این هستیم که دیگر اعتبار مالیات بر ارزشافزوده فاکتورهایی که به شکل صورتحساب الکترونیک در سامانه مؤدیان بارگذاری میشوند، رد نخواهند شد و به عنوان یک حق قانونی مؤدی، قابل رد نیستند و همچنین نرخ و میزان مالیات بر ارزشافزوده نیز آنی محاسبه و میزان آن تعیین میشود. بنابراین این رویکردهای هوشمند و هدفمند، زمینه دریافت مالیات و عملکرد مثبت درآمدهای مالیاتی را فراهم کرده است و در سال ۱۴۰۴ به نحوی این هوشمندسازی رخ داده که شاهد تحقق ۵/۵ برابری درآمدهای مالیاتی نسبت به درآمدهای نفتی در عملکرد هفت ماه بودجه ۱۴۰۴ هستیم.
رشد درآمدهای مالیاتی به نسبت درآمدهای نفتی
امیرحسین اقبالی، کارشناس اقتصادی در گفتوگو با «جوان» با اشاره به عملکرد مثبت مالیات به نسبت نفت در تأمین منابع بودجه ۱۴۰۴ گفت: مسیر تأمین مالی دولت بهصورت معنادار در حال فاصله گرفتن از درآمدهای ناپایدار نفتی و حرکت به سمت منابع پایدار مالیاتی است. ثبت نسبت ۵/۵ برابری درآمدهای مالیاتی نسبت به درآمدهای نفتی در این دوره، یک اتفاق تصادفی یا مقطعی نیست، بلکه محصول مجموعهای از اصلاحات ساختاری در نظام مالیاتی، بهویژه هوشمندسازی فرآیندها و استقرار زیرساختهای الکترونیکی است که به تدریج آثار خود را در عملکرد بودجه نشان میدهد. البته عملکرد ضعیف در فروش نفت خام و وصول منابع در این بخش نیز عامل دیگری برای این وضعیت است، ولی تحقق هوشمندسازی در نظام مالیاتی کشور از بخش مالیات بر عملکرد تا بخش مالیات بر ارزش افزوده موجب کاهش هزینههای مالیاتستانی و همچنین افزایش دریافت مالیات به عنوان منبع پایدار بودجه شده است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین پایههای این تحول، گذار از نظام سنتی مالیاتستانی به نظام دادهمحور و هوشمند است. در این چارچوب، دولت به جای اتکا به افزایش نرخها یا فشار بر مؤدیان شفاف، تمرکز خود را بر شناسایی جریان واقعی مبادلات اقتصادی، کاهش فرار مالیاتی و ورود بخشهای زیرزمینی به چرخه مالیاتستانی قرار داده است. نتیجه این تغییر رویکرد آن است که بدون تشدید فشار بر تولید و کسبوکارهای رسمی، درآمدهای مالیاتی رشدی قابل توجه پیدا کرده و حتی چند برابر درآمدهای نفتی شدهاند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به استقرار کامل صورتحساب الکترونیک از ابتدای دی ۱۴۰۴ گفت: استقرار صورتحساب الکترونیک بهعنوان یکی از کلیدیترین ابزارهای هوشمندسازی نظام مالیاتی، نقش تعیینکنندهای در این جهش ایفا کرده است. حذف تدریجی صورتحسابهای کاغذی و بیاعتبارشدن آنها در نظام مالیاتی، عملاً راه را بر فاکتورسازیهای صوری و شبکههای فرار مالیاتی بسته و امکان رصد لحظهای زنجیره معاملات را فراهم کرده است. این اقدام، بهویژه در حوزه مالیات بر ارزشافزوده که سهم بالایی از درآمدهای مالیاتی را تشکیل میدهد، اثرگذاری بالایی داشته و شفافیت را به قلب فرآیند دریافت مالیات وارد کرده است.
وی افزود: صورتحساب الکترونیک نهتنها ابزار مقابله با تخلفات است، بلکه یک سازوکار حمایتی برای مؤدیان قانونمدار نیز محسوب میشود. با ثبت برخط اطلاعات در سامانه مؤدیان، اعتبار مالیاتی مؤدیان شفاف تثبیت شده و ریسک ردشدن فاکتورها یا بروز اختلافات سلیقهای در فرآیند رسیدگی به حداقل میرسد. این موضوع به شکل مستقیم به افزایش پیشبینیپذیری در فضای کسبوکار منجر شده و نااطمینانیهای مزمن در تعامل مؤدیان با نظام مالیاتی را کاهش داده است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به مزیتهای صورتحساب الکترونیک خاطرنشان کرد: صورتحساب الکترونیک را میتوان یکی از کلیدیترین ابزارهای نظمبخشی به مبادلات اقتصادی و اصلاح ساختار مالیات بر ارزشافزوده دانست. در این سازوکار، هر معامله بهصورت برخط و در بستر یک سامانه رسمی ثبت میشود و فاکتور از یک سند کاغذی آسیبپذیر، به یک رکورد قابل استناد و غیرقابل دستکاری تبدیل میشود. همین تغییر ماهوی، زمینه سوءاستفادههایی مانند فاکتورسازی جعلی و معاملات صوری را به شکل جدی محدود میکند و شفافیت را به هسته تبادلات اقتصادی بازمیگرداند. مزیت مهم دیگر صورتحساب الکترونیک، شفاف شدن میزان مالیات بر ارزش افزوده کالاها و خدمات است. وقتی نرخ مالیات هر کالا یا خدمت بهطور دقیق مشخص باشد، فعال اقتصادی با اطمینان بیشتری اقدام به قیمتگذاری و برنامهریزی میکند و دیگر با هزینههای ناگهانی و غیرقابل پیشبینی مواجه نمیشود. این وضوح در قواعد مالیاتی، اختلافات میان مؤدیان و سازمان مالیاتی را کاهش داده و فرآیند اجرای قانون را سادهتر و کمهزینهتر میسازد.
وی در پایان گفت: تحقق نسبت ۵/۵ برابری درآمدهای مالیاتی به درآمدهای نفتی در عملکرد بودجه ۱۴۰۴ را باید اقدامی کلیدی برای عبور از اقتصاد نفتمحور دانست؛ نکته مهم این است که اصلاحات ساختاری، هوشمندسازی نظام مالیاتی و توسعه ابزارهایی مانند صورتحساب الکترونیک با جدیت ادامه یابد، زیرا این اقدامات مستقیماً در تحقق چنین نسبتی اثرگذار بوده است. تجربه بودجه ۱۴۰۴ نشان میدهد درآمد پایدار از مسیر شفافیت، دادهمحوری و عدالت مالیاتی قابل دستیابی است و کمک بزرگی به کشور در پایداری درآمدهای بودجه خواهد کرد.
