جوان آنلاین: گلستان با ۴۵۰کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان، منطقه آزاد اینچهبرون، توانمندیهای کشاورزی نظیر زعفران و زیرساختهای صنعتی و ریلی، فرصتی استثنایی برای تقویت دیپلماسی اقتصادی و توسعه پایدار است. این در حالی است که این استان با بیش از هزار اثر ثبت شده باستانی و بنای تاریخی و طبیعی و منقول و ناملموس، ترکیبی استثنایی از تاریخ کهن، طبیعت بکر و فرهنگ زنده را ارائه میدهد. با وجود چالشهایی مانند خشکسالی، مسئولان و کارشناسان محلی به طور یکصدا گردشگری را تنها راهبرد غیرقابل تحریم و پایدار برای خلاصی از اقتصاد تکمحور وابسته به کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار میدانند.
گلستان از نظر جغرافیایی در موقعیتی استثنایی قرار دارد و از شمال با ترکمنستان هممرز است، از شرق به خراسانشمالی متصل میشود و از جنوب به سمنان و مازندران راه دارد که این موقعیت، گلستان را به شاهراه کریدور شمال- جنوب تبدیل کرده که ایران را به هند، روسیه و اروپا متصل میکند. در این راستا، منطقه آزاد تجاری- صنعتی اینچهبرون، واقع در ۴۰کیلومتری گرگان و در بخش داشلیبرون شهرستان گنبدکاووس، از توانایی بسیار زیادی برای نقش آفرینی در توسعه پایدار استان برخوردار است. این منطقه، با وسعت ۱۲هزارو۵۰۰ هکتار، تنها گمرک زمینی و ریلی گلستان است و دسترسی مستقیم به راهآهن سراسری دارد. از سوی دیگر، بخش صنعتی گلستان با تمرکز بر پتروشیمی، ماشینآلات معدنی و صنایع غذایی، پتانسیل همافزایی با همسایگان را دارد. مجتمع پتروشیمی گلستان، در مجاورت اینچهبرون، ظرفیت تولید ۵/۱ میلیونتن محصولات پتروشیمی را دارد و با اتصال به خطوط ریلی، صادرات به قزاقستان و ازبکستان را تسهیل میکند.
پیشران تجارت خارجی
گلستان، با موقعیت استراتژیک مرزی و دسترسی به کریدورهای شمال- جنوب، توانمندی ویژهای برای تبدیل شدن به قطب تجارت و صادرات دارد که چندی پیش نشست بهرهبرداری از ظرفیتهای اقتصادی استانهای مرزی با حضور رئیسجمهور، رئیس مجلس و جمعی از وزرا و استانداران از جمله علیاصغر طهماسبی استاندار گلستان، نقطه عطفی برای تبیین این پتانسیل و ترسیم نقشه راه بهرهبرداری از آنها بود.
در این نشست تخصصی که با هدف تمرکز بر تقویت تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه و تأمین پایدار کالاهای اساسی برگزار شد، استاندار گلستان در تشریح ظرفیتهای کمنظیر استان گفت: «گلستان با منطقه آزاد اینچهبرون، کریدور ریلی و جادهای شمال- جنوب، و توانمندیهای کشاورزی و صنعتی، میتواند بهعنوان پیشران تجارت خارجی کشور عمل کند.» علیاصغر طهماسبی با اشاره به موقعیت ژئوپلیتیک گلستان افزود: «توسعه زیرساختهای مرزی، از جمله تکمیل خط ریلی بجنورد- مشهد، تقویت بازارچههای مرزی و حمایت از تولیدات بومی مانند زعفران و محصولات دامی، گلستان را به قطب صادراتی شمال کشور تبدیل خواهد کرد.»
تکهای از بهشت در ایران
گلستان را باید تکهای از بهشت در نظر داشت که از ظرفیتهای گردشگری گسترده و متنوعی برخوردار است و مقامات محلی، آن را موتور اصلی توسعه اقتصادی و اشتغال آینده استان در نظر دارند. گلستان با مجموعهای از جاذبههای تاریخی و باستانی، از جمله استانهای ایران است که گنجینهای از اطلاعات پیش از تاریخ را در دل خود جای داده است. غار «کیارام» قدیمیترین غار مسکونی ایران به شمار میآید که در شهرستان گالیکش قرار دارد. همچنین آقتپه، کهنترین روستای پیشازتاریخ دشت گرگان در کنار، تورنگتپه، یاریمتپه، دیوار بزرگ دفاعی گرگان که ۲۰۰ کیلومتر طول دارد و شهر تاریخی تمیشه، هر کدام برگی از تاریخ هستند.
آنطور که مینو لهراسب، کارشناس حوزه گردشگری به «جوان» میگوید: «در دوره اسلامی هم آثار زیادی در گلستان ساخته شده که بخشی از آنها تا به امروز دوام آوردهاند. برج گنبد قابوس که در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است در کنار برج رادکان، مسجد جامع گرگان، مدرسه عمادیه، مجموعه بازار نعلبندان و آرامگاه مختومقلی فراغی تعدادی از این آثار به جای مانده از دوران اسلامی هستند.»
او به برخی اماکن خاص هم اشاره کرده و قبرستان خالد نبی با تندیسهای سنگی مرموز و کاخ اختصاصی گرگان یا همان کاخ سلطنتی را بخشی از آنها میداند. لهراسب معتقد است، محیطزیست و جنگلها و چشمههای گلستان این توانمندی را دارند تا گردشگران را چند روز در این استان نگهدارند و در اینباره میگوید: «جنگلهای هیرکانی که بخشی از آنها را در النگدره و ناهارخوران میبینیم و همچنین پارک جنگلی قرق و منطقه حفاظتشده جهان نما که به بام گلستان شهرت دارد، بسیار زیبا و جذاب هستند و تا کنون گردشگران زیادی را از دیگر کشورها به این منطقه کشیدهاند.»
به گفته این کارشناس حوزه گردشگری، چشمه گل رامیان که عمیقترین چشمه آب سرد ایران است، جزیره آشوراده که تنها جزیره دریاچه خزر است و آبشارهایی مانند شیرآباد فقط در رؤیاها قابل تصور هستند. لهراسب میگوید: «اگر بخواهیم در مورد برترین امتیاز استان گلستان برای جذب گردشگر صحبت کنیم بیشک باید به تنوع قومیتها اشاره کنیم. وجود اقوام فارس، ترکمن، سیستانی، بلوچ و قزاق مجموعهای از شهروندان را تشکیل داده که تنوع غنی و منحصربهفرد صنایع دستی در استان هم ناشی از همین تنوع قومی بالاست.»
ترکمنصحرا با جلگههای سرسبز، تالاب بینالمللی گمیشان و پدیده زمینشناسی گلفشان نفتلیجه، یکی از شگفت انگیزترین نقاط ایران و حتی جهان به شمار میآید. به عنوان مثال، گلفشان نفتلیجه معروف به دریاچه صورتی، از جمله پدیدههای زمینشناسی نادر و زیبا در ایران است که در شهرستان گمیشان و در کرانههای شرقی دریای خزر، نزدیک به مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد. این گلفشان به شکل مخروطی و با ارتفاع ۸ متر و قطر ۵۰۰ متر، آب شور و گلرس را با فشار زیاد به همراه گاز از دهانهاش خارج میکند.
یک استان با ۷ اقلیم
با اینکه در طول تاریخ، شغل اصلی ساکنان این منطقه کشاورزی و دامداری بوده، اما طی دهههای اخیر و با تغییر اقلیم و کاهش بارشها که موجب بروز خشکسالیهای فراگیری شده، مسئولان استانی به فکر افتادهاند تا گردشگری را به عنوان محور اصلی توسعه آینده استان در نظر و برنامههایشان داشته باشند. فرماندار گرگان هم با اشاره به تجربه موفق جوانان خلاق استان معتقد است که بسیاری از جوانان گلستانی کارهای بزرگ و اثرگذاری انجام دادهاند و لازم است تجربههای عملی آنها به اشتراک گذاشته شود زیرا انتقال تجربه، بخش مهمی از توسعه گردشگری است.
علی نصیبی با بیان اینکه گردشگری مجموعهای از حلقههای بههمپیوسته است به «جوان» توضیح میدهد: «آموزش باید همه ارکان گردشگری را دربرگیرد؛ از مدیران و تورلیدرها تا رانندگان تاکسی و فروشندگان. هر رفتار کوچک در این حوزه میتواند تأثیر مثبت یا منفی بزرگی بر ذهنیت گردشگران بگذارد.»
وی با یادآوری سالهای اوج راهاندازی واحدهای بومگردی گفت: «چند سال قبل و فقط در طول حدود یک سال و نیم، نزدیک به ۱۷۰واحد بومگردی در استان راه افتاد. بسیاری از این واحدها با شورواشتیاق شروع کردند، اما امروز تعداد زیادی از آنها غیرفعال شدهاند و صاحبانشان درگیر بازپرداخت اقساط شدهاند. اگر آموزش و شبکهسازی وجود داشت، بسیاری از این واحدها میتوانستند همچنان پابرجا بمانند.» به گفته فرماندار گرگان، تجربههای خوب در حوزه گردشگری کشاورزی و بومگردی باید مستندسازی و منتقل شود تا فعالان جدید گرفتار اشتباهات گذشته نشوند.
رونق اقتصادی با تمرکز بر گردشگری
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گلستان با بیان اینکه اقتصاد استان سالها بر پایه کشاورزی بوده و امروزه به دلیل خشکسالیهای مداوم، کاهش بارش و پسروی آب دریا با محدودیت جدی مواجه شده به «جوان» میگوید: «گردشگری به عنوان بخشی کمآببر میتواند جایگزین مناسبی باشد زیرا گردشگری یک صنعت پیشران و غیرقابل تحریم است که با تکیه بر توانمندیهای داخلی طبیعی، فرهنگی و انسانی، میتواند مشاغل گستردهای در بخشهای خدمات، حملونقل، صنایعدستی و اقامت ایجاد کند و به اقتصاد مقاومتی کمک نماید.»
محمد حمیدی با تأکید بر اینکه ابتکار ارزشمند مجموعه میراث فرهنگی در راهاندازی شورای راهبردی گردشگری میتواند تحولی جدی در تصمیمسازی این حوزه ایجاد کند و از تجربههای ارزشمند اعضای این شورا برای توسعه استان بهره بگیرد، ادامه میدهد: «تمرکز بر گردشگری میتواند باعث رونق اقتصادی در شهرها و روستاهای مختلف استان شده و از تمرکز جمعیت و فعالیت در یک نقطه بکاهد. گلستان دارای تنوع اقلیمی بینظیری است و وجود هشت اقلیم شناخته شده در فاصلهای کم از دریا تا جنگل و بیابان، این امکان را میدهد که استان در همه فصلسال میزبان گردشگران با سلیقههای مختلف باشد.» به گفته این مسئول، اقتصاد دریامحور، مناطق آزاد و برنامههای ملی نیز همگی مکمل گردشگری هستند و میتوانند پیشرانهای جدید رشد در استان باشند.
